Od św. Ignacego do Katedry Oliwskiej
Fotoreporter naszej redakcji, Dominik Paszliński, odwiedził w wielkopiątkowy wieczór sześć gdańskich kościołów:
- św. Ignacego
- Trójcy Świętej
- Bazylikę Mariacką
- Bazylikę św. Brygidy
- NMP Królowej Różańca Świętego (“Okrąglak” na Przymorzu)
- Katedrę Oliwską
Z dużą dozą prawdopodobieństwa można założyć, że takie Groby Pańskie, jakie znamy dzisiaj, w Gdańsku najdłuższą tradycję mają w kościele św. Ignacego. To jezuici jako pierwsi wystawili hostię w monstrancji nad wyobrażeniem Grobu Chrystusa, w kościele w Monachium. Zwyczaj ten rozprzestrzenił się w XVII i XVIII wieku za sprawą jezuitów - w Gdańsku należał do nich właśnie kościół św. Ignacego.
Męka Pańska i jej symbolika w liturgii
Wielki Piątek - Dzień Męki Pańskiej - stanowi pamiątką męczeństwa i śmierci Chrystusa. Kapłani noszą czerwone szaty liturgiczne, których barwa symbolizuje Miłość zwyciężającą na Krzyżu. Tego dnia nie używa się instrumentów muzycznych, ani dzwonków. Wielki Piątek jest jednym z dwóch dni w chrześcijańskim kalendarzu, gdy nie odprawia się mszy św. a jedynie uroczystą liturgię. Drugim jest Wielka Sobota.
W Wielki Piątek i Sobotę koncerty, w poniedziałek zaprasza Muzeum Gdańska
Po liturgii wielkopiątkowej Najświętszy Sakrament (Ciało Chrystusa) - hostia w monstrancji - przenoszone jest do symbolicznego grobu, przy którym trwa adoracja aż do liturgii Wigilii Paschalnej. W sobotę wieczorem z monstrancji zdejmowany jest welon, który symbolizuje całun grobowy. Najświętszy Sakrament wraca na ołtarz, niesiony uroczyście na czele procesji rezurekcyjnej.
NASZA FOTOGALERIA:
Groby Pańskie w kościołach - skąd ten zwyczaj
Wbrew obiegowej opinii, tradycja strojenia Grobu Pańskiego nie jest typowo polska.
Od epoki Karola Wielkiego w niemal całej Europie rozpowszechnił się obrzęd składania pod kamienną płytą grobową krucyfiksu lub Chrystusa w postaci eucharystycznej.
Figurę Jezusa przykrytego całunem wprowadzono nieco później, w epoce baroku.
W sobotę wspólne śniadanie wielkanocne dla osób potrzebujących
Mszał Rzymski nakazuje, aby elementy dekoracyjne i światła kierowały uwagę wiernych na Najświętszy Sakrament, który jest pamiątką śmierci i zmartwychwstania Chrystusa. Figura Jezusa leżącego w grobie jest elementem sugestywnym, ale stanowi jedynie część wystroju.
Z Ukrzyżowanym przez historię narodu
Specyficznie polskie akcenty na wielkanocnych Grobach Pańskich pojawiły się w epoce porozbiorowej. Zostały rozpowszechnione w XIX wieku, co miało związek z tragicznymi następstwami powstań narodowych, współgrało z myśleniem o Polsce jako “Chrystusie narodów”. Używano m.in. biało-czerwonych ozdób lub wpisywano symbole w koronę cierniową. W podobny sposób polskość niejednokrotnie była manifestowana w kościołach podczas II wojny światowej.
Swoją kontynuację miało to w okresie PRL, szczególnie w latach 80., od czasu wprowadzenia stanu wojennego.
Pamięć tamtych zwyczajów sprawiła, że po upadku PRL wielkanocne Groby Pańskie bywały narzędziem propagandy, dla celów walki politycznej. Słynął z tego ks. Henryk Jankowski, który m.in. w 2004 roku - w przededniu przystąpienia Polski do UE - w gdańskim kościele św. Brygidy użył Chrystusa, by zademonstrować poglądy antyunijne.
- Grób ma wybitnie patriotyczny charakter, wyrażający troskę o Polskę - mówił ks. Jankowski. - Jak tam jest napis o Unii Europejskiej, to ja jestem przeciwko niej. Bo Unia absolutnie niczego nam nie da, a dla nas katolików i chrześcijan Unia jest największym złem.
