• Start
  • Wiadomości
  • Zieleń, mieszkania i swoboda dla pieszych. Inspirujący projekt dla Węzła Kliniczna

Zieleń, mieszkania i swoboda dla pieszych. Inspirujący projekt dla Węzła Kliniczna

W tym projekcie wszystko jest na odwrót. To piesi i rowerzyści korzystają z estakady, a ruch samochodowy schodzi do podziemia. Dominację nad betonem przejmuje zieleń, a Węzeł Kliniczna staje się dostępną, tętniącą życiem nową wizytówką Gdańska. Zobacz, jak może się zmienić ta nieprzyjazna przestrzeń.
12.08.2024
Więcej artykułów poświęconych Gdańskowi znajdziesz na stronie głównej gdansk.pl
Zdjęcie z lotu ptaka przedstawia rozbudowany węzeł drogowy w miejskiej okolicy, gdzie kilka pasów ruchu i estakad krzyżuje się nad torami kolejowymi. W tle widoczne są zabudowania mieszkalne oraz obszary zielone, co tworzy kontrast między infrastrukturą drogową a miejskim krajobrazem.
Węzeł Kliniczna to rozwiązanie komunikacyjne sprzed 50 lat, nigdy nie dokończone
Fot. Piotr Wittman/www.gdansk.pl

Historia i teraźniejszość Węzła Kliniczna

Węzeł Kliniczna to jeden z najczęściej przywoływanych gdańskich przykładów jeśli chodzi o przestrzeń “wybitnie” nieprzyjazną dla pieszych. Lata funkcjonowania tego (nigdy niedokończonego) założenia transportowego, które powstało 50 lat temu i zupełnie nie przystaje do współczesnych potrzeb i wyzwań, są policzone.

W “Strategii Rozwoju Miasta. Gdańsk 2030 plus” i w jednym z jej programów wykonawczych pn. Dostępne miasto, podkreśla się konieczność likwidacji “barier naturalnych i infrastrukturalnych w ruchu pieszym, z uwzględnieniem osób ze szczególnymi potrzebami”.

Na zdjęciu z lotu ptaka przedstawiono węzeł drogowy, na którym widoczne są różne pasy ruchu oraz łuki dróg. Drogi przecinają się nad torami kolejowymi, a na drodze poruszają się pojedyncze pojazdy.
Węzeł Kliniczna i jego estakadowe jezdnie
Fot. Piotr Wittman/www.gdansk.pl

Ten Węzeł trzeba rozwiązać

Dyskusja nad przyszłością 10 ha zajmowanych przez Węzeł i jego estakadę w centralnie położonych Młyniskach trwa - prowadzona pod egidą Biura Architekta Miasta. 

To właśnie zespół Biura wiosną tego roku zaprosił grupę uczniów klas trzecich Uniwersyteckiego Liceum Ogólnokształcącego do podjęcia wyzwania “rozwiązania” Węzła Kliniczna.

Jednym z uczestników warsztatów dla młodych urbanistów był Pascal Szumlański, którego wizjonerski projekt (sam nazywa go masterplanem) pokazuje, jak wiele Gdańsk może zyskać, pozbywając się Węzła w obecnym kształcie, a - właściwie - odwracając jego porządek.

Zdjęcie przedstawia surową, betonową konstrukcję wiaduktu widzianą od dołu, z charakterystycznymi kolumnami pokrytymi kolorowym graffiti. Ujęcie w czerni i bieli podkreśla industrialny charakter miejsca, kontrastując z wyrazistymi, artystycznymi malowidłami na filarach, co nadaje przestrzeni miejski, nieco surowy klimat.
Wszystkie krawędzie estakady są ostre, brutalne. Poza jedną, w załomie przejścia dla pieszych...
Fot. Pascal Szumlański

Łączyć dla ludzi

Pascal, jak każdy uczeń, który chciał wziąć udział w warsztatach, dzień wcześniej dokładnie przyjrzał się 50-letniemu obiektowi w Młyniskach. 

Wszystkie krawędzie estakady są ostre, brutalne. Poza jedną, w załomie przejścia dla pieszych pod węzłem, od strony przystanku tramwajowego “Twarda”. Widząc ją, wpadłem na pomysł, by dorobić przejścia między poszczególnymi pętlami estakady i zaokrąglić łączenia między nimi - opowiada Pascal. - Dzięki tym połączeniom, które znacznie skracają odległości między poszczególnymi skrajami węzła, estakada służyć może pieszym i sprawnie łączy najważniejsze dla mieszkańców miejsca, takie jak stacja Politechnika SKM, przystanki tramwajowe i sąsiednie osiedla mieszkaniowe.

WIZJA PASCALA PRZENIESIONA NA PAPIER:

Grafika przedstawia futurystyczną koncepcję architektoniczną węzła komunikacyjnego, zdominowaną przez nowoczesne, organiczne formy budynków i infrastruktury. Wysokie, stożkowate wieżowce pokryte zielenią wznoszą się na pagórkowatym terenie, z przemyślanymi wycięciami tworzącymi patio i przestrzenie rekreacyjne dla mieszkańców. Konstrukcje wspierane są na łukowatych filarach, co nadaje całości lekkości i elegancji, a linie tramwajowe oraz drogi przebiegają po obrzeżach tego dynamicznego, zintegrowanego krajobrazu miejskiego.
Węzeł Kliniczna - wizja futurystyczna? Niekoniecznie
Autor: Pascal Szumlański

Zamieszkać na Węźle

Z części wycięć “utkanej” na kanwie starego wiaduktu nowej siatki połączeń pieszo - rowerowych, wyrastać mają zróżnicowanej wysokości budynki. Najwyższy usytuowany byłby w centrum nowego założenia, zewnętrzne mają być niższe, by nie zasłaniać widoków obecnym mieszkańcom Młynisk. Fasady wież mieszkalnych mają być pokryte roślinnością, by wynieść przestrzenie zielone jak najwyżej i dodatkowo - oczyszczać powietrze. 

Długie Ogrody na nowo. Ruszył konkurs na koncepcję zagospodarowania

Zdjęcie przedstawia młodego mężczyznę stojącego przy betonowym filarze ozdobionym kolorowym graffiti, w tym motywem pajęczyny i ręki postaci przypominającej superbohatera. Mężczyzna ma założone ręce i spogląda wprost w obiektyw, a jego swobodna postawa kontrastuje z surową, miejską scenerią w tle.
Pascal Szumlański projektowaniem i designem zainteresował się w wieku 10 lat. Od tego czasu cały czas rozwija swoje pasje
Fot. Piotr Wittman/www.gdansk.pl

W pozostałych, otaczających wieżowce, organicznych (jak mówi młody projektant) wycięciach powstaną miejsca rekreacji, zadrzewione skwery i zbiorniki retencyjne. 

- Te wycięcia wpuszczają światło do wnętrza kompleksu, któremu nadałem kształt wzgórza. Dzięki nachyleniu terenu nadmiar wody będzie sprawnie spływać do miejscowych zbiorników retencyjnych, a z nich do pobliskiej Strzyży - tłumaczy Pascal. -  Pod powierzchnią wzgórza, pod estakadami, budynki będą połączone. Uzyskamy w ten sposób większe przestrzenie na parking, czy centrum handlowe.

Grafika przedstawia futurystyczną koncepcję architektoniczną węzła komunikacyjnego, zdominowaną przez nowoczesne, organiczne formy budynków i infrastruktury. Wysokie, stożkowate wieżowce pokryte zielenią wznoszą się na pagórkowatym terenie, z przemyślanymi wycięciami tworzącymi patio i przestrzenie rekreacyjne dla mieszkańców. Konstrukcje wspierane są na łukowatych filarach, co nadaje całości lekkości i elegancji, a linie tramwajowe oraz drogi przebiegają po obrzeżach tego dynamicznego, zintegrowanego krajobrazu miejskiego. Tekst na grafice podkreśla, że projekt ma na celu zbliżenie ludzi do natury oraz uczynienie obszaru bardziej interesującym i przyjaznym dla mieszkańców, przekształcając go w tętniące życiem centrum miasta.
Węzeł Kliniczna na nowo
Autor: Pascal Szumlański

Transport jak w Barcelonie

Ruch samochodowy oraz tramwajowy w opracowaniu gdańszczanina poprowadzony został wokół wzgórza, droga ma kształt nieco wydłużonego ronda. 

- To rondo będzie usytuowane poniżej poziomu planowanej i istniejącej już obecnie zabudowy, wpuszczone między dwie strony nasypu, żeby zredukować hałas. Wzorowałem się tu na jednej z głównych alei Barcelony, która poprowadzona jest częściowo w takim właśnie “tunelu” bez sufitu - mówi młody projektant. - To rozwiązanie dużo tańsze niż pełny tunel, pozwala usytuować wygodne kładki dla pieszych i rowerzystów nad drogami i liniami tramwajowymi.

Zdjęcie przedstawia osobę stojącą w cieniu pod wiaduktem, opartą o ścianę z założonymi rękami, co tworzy wyraźny kontrast między sylwetką a jasnym tłem. W tle widoczne są fragmenty miejskiej infrastruktury, takie jak niebieskie barierki i konstrukcje wiaduktów, które nadają scenerii surowy, miejski charakter.
Pascal Szumlański w cieniu Węzła Kliniczna
Fot. Piotr Wittman/www.gdansk.pl

Pascal nie ukrywa, że jego projekt jest w nieustannej fazie rozwojowej i że o przyszłości Węzła Kliniczna myśli właściwie codziennie: - W pewien sposób polubiłem to miejsce, choć nie jest tu zbyt pięknie. Na początku uznałem, że burzenie estakady jest nieekologiczne, dlatego stworzyłem oparty na niej projekt. Z czasem dotarło do mnie, że mogłoby to być trudne do wykonania, bo jest to budowla przestarzała, droga w utrzymaniu. Teraz istniejące założenie traktuję jako punkt wyjścia do zaprojektowania przestrzeni na nowo, z zastrzeżeniem, by jak najwięcej materiału z wyburzeń wykorzystać na miejscu.

Zdjęcie ukazuje młodego mężczyznę opierającego się o filar wiaduktu pokryty kolorowym graffiti, który patrzy w dal z poważnym wyrazem twarzy. Perspektywa ujęcia podkreśla wysokość konstrukcji oraz kontrast między intensywnymi barwami graffiti a błękitnym niebem, co nadaje scenerii dynamiczny, miejski charakter.
Pascal o Węźle Kliniczna: - W pewien sposób polubiłem to miejsce, choć nie jest tu zbyt pięknie
Fot. Piotr Wittman/www.gdansk.pl

Bjarke Ingels z tyłu głowy

Autor “Masterplanu dla Węzła Kliniczna” za rok będzie zdawał maturę. Architekturą i designem zainteresował się jako dziesięciolatek, po obejrzeniu odcinka netflixowego serialu “Abstrakt” o duńskiej gwieździe projektowania - Bjarke Ingelsie. 

- Bjarke Ingels uważa, że architekci nie powinni tylko rozwiązywać zadanych im problemów projektowych, ale również dodawać coś od siebie. Przykładem jest spalarnia śmieci ze stokiem narciarskim, którą zaprojektował dla Kopenhagi, przy czym nikt go o ten stok nie prosił. Dziś spalarnia CopenHill to jedna z wizytówek tego miasta - opowiada Pascal. - Podejście Ingelsa do pracy i ta realizacja zainspirowały mój projekt dla Klinicznej. Zadaniem było stworzenie nowego węzła komunikacyjnego. Myślę, że mój projekt nie tylko poprawia przepływ ruchu, ale rozwiązuje też problem z retencją deszczówki, tworzy nowe miejsca spotkań dla lokalnej społeczności i dostępne tereny zielone, których w Młyniskach brakuje. W takiej formie węzeł już nie dzieli, a łączy ludzi i mógłby stać się nową wizytówką Gdańska.

Zdjęcie przedstawia nowoczesny budynek o charakterystycznej, falującej fasadzie, z którego szczytu wyłania się wysoki komin emitujący dym. Na pierwszym planie widać osobę biegnącą po pochyłej rampie, co dodaje dynamiki i kontrastuje z monumentalną, industrialną architekturą w tle.
Pascal odwiedził już oczywiście CopenHill - architektura i idea projektowa autora tej oryginalnej spalarni śmieci, Bjarke Ingelsa, zainspirowały jego pracę przy projekcie dla Węzła Kliniczna
Fot. mat. Pascal Szumlański

Projekt krok po kroku

Tak Pascal narysował i opisał w skrócie przekształcenie Węzła Kliniczna. Opisy do numeracji - pod grafiką.

ponumerowane od 1 do 9 schematy organizacji węzła opisane poniżej
Węzeł Kliniczna na nowo, krok po kroku
Mat. Pascal Szumlański
  1. Obecna postać Węzła Kliniczna nie ma uzasadnienia w kontekście ruchu pojazdów. Jest to niedostępna, nieefektywnie zagospodarowana część miasta, z dużym potencjałem.
  2. Wybudowanie nowego skrzyżowania na poziomie ziemi może być dobrym rozwiązaniem dla ruchu pojazdów, lecz nadal ograniczałoby ruch pieszych.
  3. Przyszły węzeł powinien przede wszystkim służyć ludziom. Nowy wygląd obiektu jest wyznaczony przez najczęściej uczęszczane ciągi komunikacyjne.
  4. Aby poprawić przepływ ruchu pieszych, ścieżki płynnie łączą się ze sobą. Od teraz konstrukcja jest dostępna dla pieszych bez konieczności używania przejść, które spowalniałyby ruch pojazdów.
  5. Drogi otaczają kompleks tworząc pewnego rodzaju rondo, które usprawnia przepływ ruchu.
  6. Tory tramwajowe poprowadzono wzdłuż dróg. Przystanki tramwajowe nie zmieniają położenia, z wyjątkiem przystanku „Politechnika SKM”, który zostaje połączony ze stacją kolejową. Nowy węzeł staje się węzłem przesiadkowym, łączącym różne części miasta.
  7. Od teraz ruch aut, tramwajów oraz kolei jest oddzielony od przestrzeni dla pieszych. Teren jest ukształtowany tak, aby drogi były poprowadzone między nasypami, co pozwala zredukować hałas, oczyścić widok i stworzyć przejścia nad jezdnią.
  8. Z niektórych wycięć „wyrastają” budynki, również o organicznych kształtach. Budynki mieszkalne / biurowe są połączone pod powierzchnią wzgórza, tworząc takie obiekty jak: centrum handlowe, centrum kulturalne lub parking.
  9. W otworach wzgórza powstaje wiele miejsc spotkań oraz terenów zielonych.

TV

Otwarcie Biblioteki na Stogach. Zobacz wnętrza