Gdański Szlak Wodociągowy składa się z trzech obiektów administrowanych przez miejską spółkę Gdańska Infrastruktura Wodociągowo - Kanalizacyjna. Najmłodszy z nich - Zbiornik Wody Kazimierz na Wyspie Sobieszewskiej został oddany do użytku trzy lata temu i od początku, poza funkcją techniczną, przystosowany był także do przyjmowania turystów. Pozostałe dwa obiekty Szlaku: Zbiornik Wody Stary Sobieski w Górnym Wrzeszczu i Zbiornik Wody Stara Orunia od lat już nie pełnią funkcji hydrotechnicznej. W ciągu kilku miesięcy zostaną udostępnione do zwiedzania.
W maju zajrzeliśmy do wyremontowanych wnętrz “Starego Sobieskiego”, tuż przed rozpoczęciem montażu wystawy stałej. Teraz prezentujemy Zbiornik Stara Orunia prawie już gotowy do zwiedzania.
Woda dla Gdańska z Pręgowa, przez Zbiornik Orunia
Położony na skarpie przy dzisiejszej ul. Kampinoskiej (ponad ul. Nowiny) Zbiornik Stara Orunia uruchomiony został w 1869 roku. Wraz z ujęciem wody w Pręgowie i magistralą pręgowską długości 14 km dał początek nowoczesnemu systemowi wodociągowemu w naszym mieście. Woda z ujęcia spływała grawitacyjnie magistralą właśnie do położonego na wzgórzu zbiornika, a z niego do głównej sieci miejskiej. Jak podaje Gedanopedia, w 1873 roku do wodociągu podłączonych już było ponad 90. proc. budynków w mieście (czyli ok. 3600).
Klasyczna konstrukcja ceglanego zbiornika, złożona z naw i arkad wysokości ponad 5 m, budzi skojarzenia sakralne. Niezwykły obiekt wybudowany został na planie kwadratu o boku długości 40 metrów. Swoją pierwotną rolę pełnił do końca lat 70.tych XX wieku, kiedy to jego pracę przejął nowy, położony nieopodal Zbiornik Kampinoska.
Tu rządzą nietoperze
Zamknięty zabytek hydrotechniki na długie lata “przejęły we władanie” nietoperze i - mimo udostępnienia obiektu do zwiedzania - wciąż one będą tu królować. W ciągu minionych dekad zbiornik stał się jednym z najbardziej wartościowych przyrodniczo siedlisk nietoperzy w Polsce północnej. Od czasu rozpoczęcia systematycznego liczenia, stwierdza się tu około 500 osobników każdej zimy i jest to niemal pełen przekrój gatunkowy występujących w Polsce nietoperzy, m. in. nocki rude, nocki Natterera, nocki duże i gacki brunatne. Udało się tam znaleźć nawet bardzo rzadkiego i zagrożonego wyginięciem nocka łydkowłosego.
Remont zbiornika, przemiana otoczenia
Po kompleksowym remoncie zbiornikowi przywrócono wygląd pierwotny, korzystając z archiwalnych rysunków.
- Zbiornik był w opłakanym stanie i wymagał generalnego remontu. Usunięto całkowicie pierwotny nasyp ziemny, którym przykryty był zbiornik. Odsłonięte w ten sposób sklepienie zostało zagruntowane i umocnione - tłumaczy Monika Piotrowska - Szypryt, rzecznik prasowy GIWK. - Po zakończeniu prac sklepienie przykryto nową powierzchnią, na powrót nasypano ziemię i wysiano trawę.
Wielką odmianę przeszło najbliższe otoczenie “Starej Oruni”. Przez lata zapomnienia okolica zarosła bujną zielenią, wąską ścieżkę prowadzącą między gałęziami trudno było odnaleźć.
Prace przy zbiorniku rozpoczęły się w 2016 roku. Teren został wykarczowany i wyrównany. Wstawiono nowe drzwi prowadzące do wnętrza zbiornika, wyprowadzono na nowo boczne murki okalające strefę wejściową. Na ceglanej elewacji nad drzwiami odtworzono charakterystyczną złotą rozetkę. We wnętrzu zbiornika powstały metalowe schody (wcześniej była tu drabina), położono także instalację elektryczną.
Trzy drogi do “Starej Oruni”
Obecnie trwają prace przy zagospodarowaniu terenu przed zbiornikiem. Powstanie tu teren zielony z ławkami i zdrojem z wodą pitną. Zainstalowano już taras widokowy, z którego rozciąga się panorama Głównego Miasta i południowych dzielnic Gdańska.
Dojście do zbiornika będzie możliwe na trzy sposoby: ścieżkami prowadzącymi od ul. Nowiny i od Strony Parku Oruńskiego oraz drogą dojazdową od strony ul. Kampinoskiej.
- Remont prowadziliśmy etapami, wyłącznie poza okresem hibernacji nietoperzy, ponieważ chcemy utrzymać tutaj ich siedlisko - tłumaczy Monika Piotrowska-Szypryt. - Po przeprowadzeniu prac budowlanych kopuła pustego zbiornika stała się na tyle szczelna, że we wnętrzu spadł poziom wilgotności. Żeby utrzymać wilgotność odpowiednią dla nietoperzy, zbiornik musiał zostać na stałe zalany wodą.
Zwiedzanie na pomostach
Nie trzeba będzie jednak brodzić w kaloszach w wodzie po kostki - we wnętrzu zamontowane będą prowadzące wzdłuż i wszerz pomosty. Można będzie je dowolnie aranżować, na okres zimowego snu nietoperzy będą demontowane.
- Chcemy zdążyć z zakończeniem prac w tym roku, by móc choć na jeden miesiąc “zahaczyć” o tegoroczny sezon i udostępnić zbiornik do zwiedzania w sierpniu, bo już od września będziemy musieli go zamknąć ze względu na zimujące w nim nietoperze - mówi Monika Piotrowska - Szypryt.
Tak jak w przypadku pozostałych dwóch zbiorników, na wizytę w “Starej Oruni” trzeba będzie się wcześniej zapisać, a zwiedzanie będzie się odbywać z przewodnikiem - ekspertem w zakresie danego obiektu.
Zbiornik Wody Stara Orunia będzie udostępniany do zwiedzania najpóźniej od 15 maja (termin zależy od długości okresu hibernacji nietoperzy) do końca sierpnia, Zbiornik Wody Sobieski zaś - przez cały rok, już od listopada b.r. (pod koniec października planowane jest oficjalne otwarcie), Zbiornik Wody Kazimierz można zwiedzać już teraz, jest czynny każdego roku, zawsze od początku maja do końca września.
Projekt Gdański Szlak Wodociągowy dofinansowany jest ze środków Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Pomorskiego 2014 - 2020. Całkowite koszty projektu to 8 738 279,80 zł, koszty kwalifikowane to 4 700 520 zł. Przyznane dofinansowanie to 70 proc. kosztów kwalifikowanych, czyli 3 290 364 zł.
