9 kwietnia 2018 r. przed historycznym budynkiem PAN Biblioteki Gdańskiej odsłonięto pomnik-ławeczkę Mariana Pelczara
fot. Dominik Paszliński/ gdansk.pl
Co zobaczymy na wystawie?
Wystawę przygotowano w nowym budynku PAN Bibliotece Gdańskiej, przy ul. Wałowej 24. Jej wernisaż odbędzie się w środę, 5 kwietnia, o godz. 13.00.
Kochał ludzi i książki. Dr Marian Pelczar upamiętniony
Na wystawie zgromadzone zostały m.in. pamiątki rodzinne oraz dokumenty osobiste.
- Wśród eksponatów będą dyplom doktorski z 1929 roku, legitymacje, dokumenty harcerskie, pierwsze wydanie “Polskiego Gdańska”, dokumenty dotyczące rewindykacji zbiorów oraz przepustka na teren Polskiego Radia z 1945 r., gdzie w latach 1945-1946 Marian Pelczar wygłaszał pogadanki dotyczące dziejów Gdańska - informuje Joanna Śliwa, kuratorka wystawy.
ZOBACZ FILM Z ODSŁONIĘCIA POMNIKA MARIANA PELCZARA W 2018 r.:
Na wystawie zobaczyć też można będzie fotografie, w tym z Zabierzowa, wsi pod Krakowem, w której przebywał podczas okupacji niemieckiej oraz zdjęcie ślubne. Będą też aparaty fotograficzne należące do Mariana Pelczara.
Na ekspozycji znajdą się również niektóre z przyznanych mu orderów, odznaczeń i medali oraz metalowy ryngraf dotyczący jubileuszowego zlotu harcerstwa w Spale z datami 1910 i 1935.
Bogaty życiorys Mariana Pelczara
Marian Pelczar urodził się 22 marca 1905 r. w Nowym Sączu (Małopolskie), ale to z Gdańskiem związał swoje życie.
Pierwszy raz przyjechał tu w 1934 r. jako nauczyciel Polskich Szkół Handlowych Macierzy Szkolnej w Wolnym Mieście Gdańsku. Obowiązki nauczycielskie łączył z aktywnym udziałem w życiu naukowym i społecznym. W mieście nad Motławą przebywał do 1939 r.
Podczas okupacji, wraz z żoną Marią Pelczarową, brał udział w tajnym nauczaniu na terenie Okręgu Szkolnego Krakowskiego.
Równocześnie pracował nad monografią historyczną Gdańska wierząc, że po wojnie miasto będzie znowu należało do Polski. “Polski Gdańsk” został wydany w 1947 r., jako jedna z pierwszych książek opublikowanych w powojennym Gdańsku.
Jakie zadanie dostał Marian Pelczar w 1945 r.?
W styczniu 1945 r. Marian Pelczar wszedł w skład siedmioosobowej Grupy Operacyjnej ministerstwa oświaty, która otrzymała zadanie zabezpieczenia w Gdańsku mienia naukowego, kulturalnego i szkolnego. Powierzono mu misję ratowania gdańskich zbiorów bibliotecznych i archiwalnych.
mat. PAN Biblioteka Gdańska
Powrócił do Gdańska 5 kwietnia 1945 r. Cztery dni później objął stanowisko dyrektora Biblioteki Miejskiej. Równolegle z przygotowaniami do szybkiego uruchomienia biblioteki, prowadził trudną akcję rewindykacji rozproszonych zbiorów.
Ile lat kierował biblioteką Marian Pelczar?
Zawodową pracę bibliotekarską łączył z pracą naukową w dziedzinie historii. Koncentrował się na problematyce gdańskiej i pomorskiej.
Opublikował ponad 80 prac naukowych i popularnonaukowych. Był dyrektorem Biblioteki Gdańskiej przez blisko 30 lat, do 1973 roku.
Z tą instytucją związane były też dwie najbliższe mu osoby: żona Maria Pelczarowa, która była m.in. kierownikiem zbioru inkunabułów oraz córka Maria Pelczar, w latach 1998-2009 dyrektorka Biblioteki Gdańskiej PAN.
Marian Pelczar był dyrektorem gdańskiej biblioteki w latach 1945-1973. Do Gdańska po raz pierwszy przyjechał w 1934 r. i wykładał tu historię w Polskich Szkołach Handlowych Macierzy Szkolnej. Od 1935 r. był członkiem komitetu redakcyjnego "Rocznika Gdańskiego"
mat. PAN Biblioteka Gdańska
Marian Pelczar zmarł 9 marca 1983 r. w Gdańsku. Został pochowany na cmentarzu Srebrzysko w Alei Zasłużonych.
- Siedemdziesiąt pięć lat życia – dwie wojny światowe, schyłek okresu zaborczego, przeżyty w ówczesnej Galicji, w Nowym Sączu i na „ewakuacji” w Wiedniu, odzyskanie niepodległości Polski w pamiętnym listopadzie 1918 roku, dwudziestoletni okres międzywojenny przeżyty w Krakowie i w Gdańsku, Wolnym Mieście Gdańsku, druga wojna światowa, wędrówka na wschód, lata okupacji, wyzwolenie Krakowa w styczniu 1945 roku, droga do Gdańska, działalność biblioteczna i naukowa od 1945 roku – to może wystarczające powody skreślenia szeregu wspomnień, wydarzeń tych lat, trzech ćwierci wieku XX, bogatych w wydarzenia polityczne i społeczne –
tak pisał we wstępie do nieopublikowanych wspomnień Marian Pelczar.
To właśnie niektóre fragmenty tych wspomnień, które jeszcze nie ukazały się drukiem, znajdą się też na wystawie jako forma komentarza do prezentowanych eksponatów.
Wystawa "Marian Pelczar i jego Gdańsk" będzie czynna do 2 czerwca, w godzinach pracy biblioteki: pon., wt., śr., pt. 9.00-15.00, czw. 9.00-19.00, sob. 9.00-15.00.
