Gdańsk, ulica Kładki 24 (przed II wojną światową Holzgasse 24) to adres szczególny. Dla Polaków żyjących w Wolnym Mieście Gdańsku mający wyjątkowo tragiczny kontekst. W budynku pod tym adresem mieściła się dawniej szkoła dla dziewcząt. We wrześniu 1939 r. nie było w niej jednak żadnych lekcji. Niemieckie nazistowskie władze Wolnego Miasta Gdańska zorganizowały tu bowiem przejściowy obóz dla jeńców cywilnych. Jego załogę stanowili esesmani z oddziału specjalne Wachsturmbann "Eimann", powołanego przez Senat Wolnego Miasta Gdańska.
1 września w ramach akcji Tannenberg aresztowano w mieście około 1,5 tys. Polaków, w większości mężczyzn, około tysiąca z nich uwięziono w Victoriaschule. Byli to ludzie, którzy już wcześniej ze względu na swoją działalność społeczno-polityczną wpisani zostali - jako wrogowie III Rzeszy - na specjalne listy proskrypcyjne. Aresztowanych bito, maltretowano i szykanowano, niektórych namawiano do zmiany narodowości w zamian za wyjście na wolność. W wyniku pobicia zmarł Roman Ogryczak, działacz polonijny.
Wśród więzionych byli też m.in. księża: Bronisław Komorowski, Franciszek Rogaczewski, Marian Górecki, Alfons Muzalewski, Władysław Szymański. Aresztowania objęły też pracowników polskich instytucji i firm: Polskich Kolei Państwowych, wśród nich Leona Droszyńskiego, Poczty Polskiej, Rady Portu i Dróg Wodnych, celników, bankowców, lekarzy i nauczycieli. Osadzony tu został również Antoni Lendzion – poseł Volkstagu i prezes Zjednoczenia Zawodowego Polskiego, a także Wiesław Arlet – urzędnik Komisariatu Rzeczypospolitej Polskiej w Gdańsku.
Z tego miejsca więźniowie trafiali do innych więzień i obozów (m.in. do Stutthofu), w których ginęli. Obóz przejściowy Victoriaschule zlikwidowano w połowie września 1939 r. Przeszło przez niego kilka tysięcy Polaków z Gdańska i Pomorza oraz grupy Żydów z Gdańska, Gdyni i Wejherowa.
W 1958 roku miejsce upamiętniono specjalną tablicą, która wmurowana jest w elewację budynku. Każdego roku 1 września odbywa się tu uroczystość, podczas której oddawany jest hołd tym, którzy przeszli piekło. Wśród uczestników zawsze można spotykać przedstawicieli przedwojennej Polonii Gdańskiej – świadków tamtej tragicznej historii. Jest to niestety z roku na rok coraz mniej liczna grupa.
Zobacz relacja wideo z uroczystości pod dawną Victoriaschule i z mszy św. za Poległych Pocztowców (wrzesień 2017 r.)
Tegoroczne uroczystość pod Victoriaschule zaplanowano 1 września o godz.10.00. Oto program:
godz. 10.00 - powitanie przybyłych gości
godz. 10.10 - występ Cappelli Gedanensis
godz. 10.20 - przemówienia zaproszonych gości godz
godz. 10.30 - wspólna modlitwa (prowadzenie o.Tomasz Jank, franciszkanin)
godz. 10.35 - występ Cappelli Gedanensis
godz. 10.45 - składanie kwiatów
godz. 11.00 - zakończenie uroczystości
