Urodziny Fundacji ARMAAG. Od 30 lat bada powietrze dla mieszkańców Trójmiasta

Akt notarialny ustanawiający Agencję Monitoringu Regionalnego Atmosfery Aglomeracji Gdańskiej podpisano 19 lipca 1993 r.

 

Instytucja, w formie fundacji, została założona przez gminy Gdańsk, Gdynia, Sopot i Tczew oraz spółkę Nederpol. Jej celem było  utworzenie sieci monitoringu regionalnego. 

 

Była to pierwsza z takich inicjatyw w Polsce, gdzie samorządy wspólnie powołały fundację do prowadzenia regionalnego monitoringu automatycznego powietrza oraz prowadzenia wszelkich działań na rzecz poprawy jakości powietrza. 

 

W 2020 roku nastąpiła zmiana nazwy na Fundację Agencja Regionalnego Monitoringu Atmosfery Gdańsk-Gdynia-Sopot.

Budowa sieci pomiarów jakości powietrza nastąpiła w pierwszych latach działania fundacji tj. 1996-2000. Finalnie powstało 10 stacji monitoringu powietrza, przez lata zmieniał się nieznacznie zakres jak i liczba stacji. Obecnie, w ramach sieci ARMAG funkcjonuje 8 stacji na obszarze aglomeracji trójmiejskiej.

Fundatorami stacji były zakłady przemysłowe z Trójmiasta, Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku. W późniejszym okresie urządzenia do pomiarów montowano też dzięki wsparciu funduszy Unii Europejskiej.

 

Dziś koszty funkcjonowania stacji pokrywane są głównie przez gminy Gdańsk, Gdynię, Sopot oraz darowizny i zlecenia fundacji w zakresie ochrony powietrza. 

Ważnym etapem dla rozwoju sieci pomiarowej było zgłoszenie i przyjęcie do Państwowego Monitoringu Środowiska stacji monitoringu powietrza Fundacji ARMAAG w 2000 r. Kolejnym ważnym krokiem było uzyskanie akredytacji (nr AB 1057) wg normy 17025 w 2009 roku, którą Fundacja utrzymuje do chwili obecnej jako jedyna sieć w Polsce.

 

- Jak pokazują 25-letnie pomiary stan jakości powietrza na terenie Trójmiasta jak i całego Pomorza systematycznie poprawia się szczególnie, jeśli spojrzymy na serie pomiarowe w dłuższym horyzoncie czasowym. Stężenia kluczowych zanieczyszczeń powietrza tj. ditlenku siarki, ditlenku azotu oraz pyłu zawieszonego PM 10 (mieszanina zawieszonych w powietrzu cząsteczek, których średnica nie przekracza 10 mikrometrów - przyp. red.) wykazują generalnie tendencję malejącą - mówi dr Michalina Bielawska, dyrektor Fundacji "Agencja Regionalnego Monitoringu Atmosfery Gdańsk-Gdynia-Sopot".

Najbardziej spektakularny jest spadek poziomu stężeń ditlenku siarki. Stężenie średnioroczne tej substancji spadło od 39 do 77 procent, w zależności od stacji pomiarowej Trójmiasta, jak i na obszarze Pomorza w latach 1998- 2022.

 

Z kolei, poziomy stężenia średniorocznych ditlenku azotu obniżają się bardzo powoli bądź utrzymują się na podobnym poziomie. Bywają też pojedyncze lata gdzie jest zauważalny wzrost tej substancji. Podobnie jak w przypadku ditlenku siarki stężenia średnioroczne ditlenku azotu nie zostały przekroczone na żadnej stacji w analizowanym 25-leciu.

W przypadku stężeń średniorocznych pyłu zawieszonego PM 10 widać tendencje malejącą, przy czym dynamika tego spadku jest lepsza niż w przypadku ditlenku azotu, a gorsza niż dla ditlenku siarki.

 

Stężenie średnioroczne tej substancji spadło w zakresie od 33 do 98 proc. w latach 1998-2022.

 

Stężenia średnioroczne pyłu zawieszonego PM 10 zostały przekroczone na trzech stacjach pomiarowych tj. stacji AM10 Gdynia Śródmieście w latach 2002-2007, na stacji AM3 Gdańsk Nowy Port (2003,2006) i na stacji AM7 (2002-2003) w Tczewie. W pozostałych latach nie odnotowano przekroczeń PM 10 na żadnej stacji.

- Reasumując, stan jakości powietrza poprawia się, przy czym dynamika poprawy jest różna dla poszczególnych substancji. Warto odpowiedzieć sobie na pytanie jakie są źródła emisji dla analizowanego obszaru trójmiasta i Tczewa, jak i dla większości miast polskich. Zarówno tych mniejszych, jak i większych miast, jest niska emisja. Niska emisja to emisja pyłów i gazów na wysokości do 40 metrów - wyjaśnia dr Michalina Bielawska. 

Są to przede wszystkim zanieczyszczenia z sektora komunalno-bytowego np. pieców grzewczych i lokalnych kotłowni oraz z sektora transportu. 

 

Dodatkowym czynnikiem mogącym powodować pogorszenie jakości powietrza są warunki meteorologiczne. Na rozprzestrzenianie się zanieczyszczenia powietrza w atmosferze wpływ mają: prędkość i kierunek wiatru, temperatura, opady atmosferyczne, wilgotność względna i termiczna równowaga atmosfery.

 

W przypadku Trójmiasta i całego Pomorza głównym źródłem niskiej emisji jest przede wszystkim sektor komunalno–bytowy.

 

- Przy czym z reguły w mniejszych miejscowościach jest większy jest jego udział niż w większych miastach takich, jak Gdynia, Sopot oraz Gdańsk gdzie większe znaczenia ma już emisja komunikacyjna. Dlatego ważne są wszelkie działania ograniczające niską emisję. Jednym z kluczowych działań jest likwidacja indywidualnych źródeł emisji i podłączenie do miejskiej sieci ciepłowniczej bądź wymiana pieca czy kotła na bardziej wydajny i przyjazny dla środowiska - zauważa dyrektor ARMAAG. 

Wieloletnią działalność Fundacji ARMAAG stanowi również edukacja od poziomu najmłodszych dzieci po studentów podczas wielu zajęć i akcji plenerowych, które przyczyniły się do wzrostu świadomości społeczeństwa w zakresie ochrony powietrza. 

 

W ciągu ostatnich 30 lat ARMAAG uczestniczył też w licznych projektach unijnych zarówno regionalnych, jak i międzynarodowych, które pozwoliły na rozbudowę systemu monitoringu powietrza oraz stworzenie wspólnej platformy informacji o jakości powietrza na Pomorzu.

 

ARMAAG współpracuje też z ośrodkami naukowymi w Trójmieście, w Polsce oraz za granicą m.in. w zakresie udoskonalania metod pomiarowych oraz analizy zależności poziomów stężeń od warunków meteorologicznych czy źródeł zanieczyszczeń powietrza.

Jakość powietrza i przyszłość internetu. Prof. Cezary Orłowski w programie “Jestem z Gdańska”

- 30 lat działalności Fundacji ARMAG to z pewnością olbrzymi wkład w pomiary i informację o jakości powietrza, edukację oraz wsparcie wszelkich inicjatyw jakości powietrza na obszarze Pomorza - podsumowuje dr Michalina Bielawska.