Turmmusik. Muzyka z gdańskich wież kościołów i ratusza - od poniedziałku

W poniedziałek, 25 lipca, rozpocznie się cykl koncertów Turmmusik, podczas których dla przebywających w naszym mieście słuchaczy występować będzie zespół Tubinatores Gedanseses. W repertuarze widowiskowych koncertów, rozbrzmiewających z wież kościołów św. Jana, św. Katarzyny oraz Ratusza Głównego Miasta, znajdą się utwory gdańskie i europejskie. Udział w wydarzeniach jest bezpłatny.

19.07.2022

Więcej artykułów poświęconych Gdańskowi znajdziesz na stronie głównej gdansk.pl

Trębacz z trąbką z ozdobnym pióropuszem na wieży, w tle monumentalna Bazylika Mariacka

Tradycja muzykowania z wież gdańskich zabytków jest bardzo długa, gdyż sięga XV wieku

mat. Tubicinatores Gedanseses

Kobiece oko na obiektywie aparatu i kamery, czyli wystawa "Wyczulone" w Muzeum Narodowym

– Po raz kolejny prezentujemy państwu cykl koncertów, będących kontynuacją wielowiekowej gdańskiej tradycji muzykowania wieżowego. Już wkrótce na trzech gdańskich wieżach zagra zespół Tubicinatores Gedanseses – na dwóch z nich z towarzystwem carillonów – mówi Monika Kaźmierczak z Muzeum Gdańska, carillonistka miejska.

Podczas 20-minutowych koncertów wykonane zostaną utwory z repertuaru gdańskiego i europejskiego. Trębacze zagrają na instrumentach historycznych - trąbkach naturalnych i perkusji. Muzycy będą ubrani w kostiumy z epoki, a przejściom między wieżami towarzyszyć będzie kilkuosobowa grupa rekonstrukcyjna odzwierciedlająca mieszczańskie postaci z XVIII wieku. Wśród nich będzie krzykacz miejski, który będzie zapraszał przechodniów na koncerty, opowiadając o ich tradycji.

Gdańsk jest jedynym miastem w Polsce, gdzie wykonanie takich koncertów jest możliwe - tylko tutaj mamy trzy koncertowe carillony, czyli zespoły dzwonów wieżowych, na których gra się za pomocą specjalnej klawiatury. Znajdują się one na wieżach kościoła św. Katarzyny oraz Ratusza Głównego Miasta. Trzeci carillon – „Gdańsk” - jest instrumentem mobilnym i znajduje się na zabytkowej ciężarówce.

Od kiedy w Gdańsku rozbrzmiewa muzyka z wież?

Piszczkowie wieżowi (Turmpfeifer) muzykowali z gdańskich wież już w XV wieku. Byli to zaprzysiężeni strażnicy miejscy zrzeszeni w cechu o nazwie „urząd piszczków miejskich” (Turmpfeiferdienst). Grali oni na wieżach kościoła NMP i św. Katarzyny.

W końcu XVI wieku dołączył do nich trzeci piszczek, grający na wieży kościoła św. Jana. Obowiązkiem ich było ostrzeganie, witanie fanfarami dostojnych gości i ogłaszanie godzin zamknięcia bram miasta. Dodatkowo piszczkowie na wieży kościoła św. Katarzyny co pół godziny grali krótkie hejnały, a co godzinę dłuższą melodię – prawdopodobnie były to pieśni religijne. Ponadto, w pogodne niedziele i święta mieli grać na wieży kościoła.

Proste sygnały piszczków przekształciły się szybko w bardziej kunsztowną muzykę, zwaną Turmmusik.

Zadaniem muzyków było spełnianie funkcji heroldów i towarzyszenie poselstwom, a także odtrąbienie edyktów i postanowień Rady Miejskiej. Uczestniczyli oni również, jako trębacze polowi, w wyprawach wojennych.

Od połowy XVI wieku obowiązywał ich udział w nabożeństwach w kościele NMP oraz gra na wieży ratuszowej dwa razy dziennie z wyjątkiem piątku, od wiosny do św. Marcina (11.11).

Od połowy XVI wieku poza graniem na wieży strażnicy sprawowali muzyczną służbę na chórze kościelnym. Co najmniej od połowy XIX wieku na wieży kościoła św. Katarzyny muzykom wieżowym towarzyszyć zaczął carillon, którego historia sięga 1738 roku.