Przejdź do sekcji menu główne Przejdź do sekcji menu boczne Przejdź do sekcji treść strony Przejdź do sekcji stopka strony
Logo Gdańsk Pomaga
Translate
Logo Biuletynu Informcji Publicznej
  • Start
  • Wiadomości
  • Trzy gdańskie zabytki ubiegają się o laur w prestiżowym, ogólnopolskim konkursie

Trzy gdańskie zabytki ubiegają się o laur w prestiżowym, ogólnopolskim konkursie. Jakie to obiekty?

Trzy gdańskie obiekty - kamienica przy ul. Rybołowców 8 w Nowym Porcie, dawna hala montażu sekcji U-bootów, w której dziś funkcjonuje Montownia food hall oraz Wielki Młyn, będący siedzibą Muzeum Bursztynu - zakwalifikowały się do I etapu konkursu "Zabytek Zadbany”, organizowanego przez Narodowy Instytut Dziedzictwa. W tegorocznej edycji konkursu do walki o laury stanęło łącznie 67 zabytków z 15 województw. 
31.03.2024
Więcej artykułów poświęconych Gdańskowi znajdziesz na stronie głównej gdansk.pl
To zdjęcie przedstawia przestronne, nowoczesne wnętrze miejskiego food courtu lub hali gastronomicznej. Konstrukcja budynku wydaje się być postindustrialna, z widocznymi rurami i elementami konstrukcyjnymi. Na pierwszym planie widać kilka stołów z klientami, którzy jedzą lub prowadzą rozmowy. Na lewo widać mężczyznę w kurtce kierującego się w stronę wyjścia, a obok niego stoją dwaj inni mężczyźni prowadzący rozmowę. Pośrodku, na tle, widnieje witryna z napisem SUM & RAMEN , co sugeruje, że serwowane są tam azjatyckie potrawy. Oświetlenie jest różnorodne, od klasycznych, dużych lamp wiszących nad stolikami, po kolorowe, neonowe światła biegnące wzdłuż sufitu, dodające miejsca dynamicznego charakteru. Atmosfera jest tętniąca życiem i casualowa, idealna do wspólnych posiłków w luźnej atmosferze.
Wnętrze Montowni
fot. Grzegorz Mehring/ gdansk.pl

Jakie są kategorie konkursu?

W tym roku zabytki rywalizują ze sobą w siedmiu kategoriach:
 
  • A. Utrwalenie wartości zabytkowej obiektu
  • B. Rewaloryzacja przestrzeni kulturowej i krajobrazu (w tym założenia dworskie i pałacowe)
  • C. Adaptacja obiektów zabytkowych
  • D. Architektura i budownictwo drewniane
  • E. Zabytki techniki (w tym budownictwo przemysłowe i inżynieryjne)
  • F. Zabytek dostępny - pojawiła się po raz pierwszy w tym roku, aby docenić obiekty, które umożliwiają korzystanie osobom o szczególnych potrzebach
  • G. Kategoria specjalna: właściwe użytkowanie i stała opieka nad zabytkiem
To zdjęcie pokazuje wielopiętrowy ceglany budynek, który wygląda na mieszankę użyteczności komercyjnej i mieszkalnej. Budynek ma charakterystyczne duże, prostokątne okna i jest umiejscowiony w miejskim otoczeniu. W tle widać nowoczesne budynki mieszkalne, co sugeruje, że ta scena jest zlokalizowana w odnowionej dzielnicy miejskiej, gdzie starsza architektura przemysłowa jest integrowana z nowszą zabudową. Przed budynkiem znajduje się mały parking z kilkoma zaparkowanymi samochodami oraz pojazdem dostawczym. Chodnik i schody prowadzące do wejścia budynku są wyraźnie widoczne, a wokół budynku rozmieszczone są niewielkie obszary zieleni. Na niebie można dostrzec latającego ptaka, co dodaje dynamiki kompozycji zdjęcia. Atmosfera jest spokojna i wydaje się, że to zdjęcie zostało zrobione w słoneczny dzień
Rewitalizacja dawnej hali montażu sekcji U-bootów trwała w latach 2020-22
fot. Grzegorz Mehring/ gdansk.pl
W konkursie “Zabytek Zadbany” ocenie podlega program badań konserwatorskich, forma i poziom wykonanych prac, zachowanie integralności i utrwalenie autentyzmu substancji zabytkowej oraz stan obiektu po działaniach konserwatorskich, adaptacyjnych lub innych. 
Na zdjęciu widoczne jest wnętrze dużej, przestronnej hali, która została przekształcona w miejsce o charakterze gastronomicznym. Struktura przestrzeni sugeruje, że jest to miejsce typu food court z różnymi stoiskami oferującymi różnorodne posiłki – widać między innymi napisy HOT & SPICY oraz DIM SUM & RAMEN , co wskazuje na dostępność pikantnych potraw oraz azjatyckich dań. Design wnętrza łączy w sobie elementy industrialne, takie jak widoczne rury, beton i metalowe konstrukcje, z nowoczesnymi dodatkami, takimi jak kolorowe neonowe światła. Na pierwszym planie widać ludzi wędrujących między stoiskami oraz siedzących przy stolikach. Całość jest oświetlona przez duże, wiszące lampy, a ożywionej atmosferze hali towarzyszą rozmowy i ruch klientów.
Montownia jest popularnym wśród mieszkańców Gdańska miejscem spotkań towarzyskich
fot. Grzegorz Mehring/ gdansk.pl
 
W tym roku, do konkursu "Zabytek Zadbany" zgłoszono 78 obiektów z całej Polski, z czego 67 przeszło etap oceny formalnej.

Wirtualna wystawa: zobacz średniowieczne dekoracje pod sklepieniem Bazyliki Mariackiej

Jakie gdańskie zabytki powalczą o zwycięstwo?

Do dalszej części konkursu zakwalifikowano trzy zabytki z Gdańska w dwóch kategoriach. Są to: 
 
  • Budynek mieszkalny przy ulicy Rybołowców 8 w Nowym Porcie (kategoria  A – utrwalanie wartości zabytkowej obiektu)
  • Dawna hala montażu sekcji U-bootów (kategoria C –  adaptacja obiektów zabytkowych)
  • Wielki Młyn (kategoria C –  adaptacja obiektów zabytkowych)
Na zdjęciu widać widok z lotu ptaka na dużą, ceglaną, wielopiętrową budowlę o charakterze industrialnym, która została zaadaptowana prawdopodobnie na cele mieszkaniowe lub biurowe. Budynek posiada liczne duże okna i jest wyposażony w centralny pion schodowy z wyraźnymi pionowymi oknami. W tle krajobrazu miejskiego dominuje przemysłowa strefa portowa z charakterystycznymi dźwigami i statkami. Wokół głównego budynku znajdują się inne nowoczesne budynki mieszkalne, co wskazuje na proces rewitalizacji starego obszaru przemysłowego. Widać również samochody zaparkowane obok budynku oraz drobne elementy zieleni, które urozmaicają miejską przestrzeń. Sceneria jest dynamiczna, a sama fotografia wydaje się być wykonana w słoneczny, jasny dzień
Montownia z lotu ptaka
fot. Grzegorz Mehring/ gdansk.pl

Kamienica w Nowym Porcie

Budynek przy ul. Rybołowców 8 pochodzi z 1898 roku. Elewacja trzykondygnacyjnej kamienicy z balkonami ma bogatą dekorację architektoniczną w stylu eklektycznym. Na fasadzie wyróżniają się m.in. cztery  hermy kobiece w kształcie ozdobnych pilastrów. Kamienica ozdobiona jest też m.in. dwiema kolumnami stylizowanymi na toskańskie oraz dwoma puttami, umieszczonym nad drzwiami balkonowymi. 
Zdjęcie przedstawia frontową fasadę klasycznego, wielopiętrowego budynku mieszkalnego, malowanego w ciepłych, żółtawych i białych kolorach. Architektura budynku ma charakterystyczne cechy, takie jak ozdobne gzymsy, rzeźbione detale, kolumny oraz wykusz na pierwszym piętrze z balkonem, który jest wspierany przez dekoracyjne kroksztyny. Dach jest mansardowy z dormerami, co jest typowym elementem dla stylów historyzujących. Na parterze budynku widać dużą bramę, która prawdopodobnie prowadzi do wewnętrznego dziedzińca lub garażu. Przed budynkiem zaparkowane są dwa samochody - ciemnoszary hatchback i biały minivan. Budynek wydaje się być zadbany i reprezentuje tradycyjny europejski styl architektoniczny
Żółty front kamienicy przy Rybołowców 8
fot. Grzegorz Mehring/ gdansk.pl
 
Ulicy Rybołowców pierwotnie patronował filantrop i przedsiębiorca Richard Fischer, właściciel browaru przy ulicy Starowiślnej. Uznawana jest za jedną z najpiękniejszych ulic Nowego Portu. Mieści się w zachodniej części dzielnicy. 
 
Remont elewacji kamienicy i przejazdu bramnego wraz z odtworzeniem detali i wymianą stolarki i pracami izolacyjnymi wykonały Gdańskie Nieruchomości, jednostka komunalna. Zadanie od fazy projektowej trwało trzy lata i zostało zakończone w 2021 r. Jego koszt wyniósł prawie 834 tys. zł, z czego prawie 718 tys. zł pochodziło z budżetu miasta Gdańska, a reszta stanowiła dotację z Unii Europejskiej. 
Zdjęcie przedstawia fragment fasady klasycznego budynku, skupiając się na eleganckim balkonie z ozdobną, metalową balustradą. Nad balustradą widzimy szereg białych okien z niebieskimi firankami, które są ujęte między klasycznymi, rzeźbionymi postaciami kariatyd, wspierającymi architektoniczne nadproża. Kariatydy mają upięte włosy i są ubrane w stroje stylizowane na antyczne, co dodaje elewacji wyrafinowanego charakteru. Kolory fasady są stonowane, z dominującą ciepłą żółcią i bielą, które ładnie kontrastują z niebieskimi elementami okien. Budynek reprezentuje klasycystyczny styl architektoniczny, a jego zdobienia i detale świadczą o zamiłowaniu do estetyki i form zaczerpniętych z antyku
Kamienica w Nowym Porcie została zbudowana pod koniec XIX wieku
fot. Grzegorz Mehring/ gdansk.pl
 
Inwestycję zrealizowano w ramach projektu “Rewitalizacja obszaru Nowy Port z Twierdzą Wisłoujście w Gdańsku”.

Hala, gdzie składano części do okrętów podwodnych

Była hala montażu sekcji U-bootów to były stoczniowy gmach 89A, powstały w latach 30. ubiegłego wieku.  W czasie II wojny światowej znajdowała się w niej montażownia części do niemieckich okrętów podwodnych.  W czasach PRL obiekt służył zaś jako jeden z głównych magazynów Stoczni Gdańskiej. 

"Czuła biżuteria" Macieja Rozenberga w Muzeum Bursztynu. Wystawa czynna do końca roku

W 2023 r., po przeprowadzonym remoncie, obiekt pod nazwą Montownia, został udostępniony jako food hall z restauracjami, hotelem oraz miejscem do organizacji wydarzeń kulturalnych.
Zdjęcie przedstawia fragment eleganckiej, żółtej fasady budynku z białymi detalami architektonicznymi. Widoczna część to balkon z wyrafinowaną, kutą balustradą oraz trzy duże okna z białymi, ozdobnymi opaskami. Nad każdym oknem znajdują się złożone kroksztyny z motywami roślinnymi oraz maskarony – dekoracyjne elementy przedstawiające ludzkie lub mityczne twarze, tu w formie brodatych mężczyzn. Pod oknami widoczne są prostokątne reliefy, dodatkowo zdobiące fasadę. Budynek odzwierciedla bogate zdobnictwo charakterystyczne dla stylu neorenesansowego lub barokowego, a jego wykończenie wskazuje na dbałość o detale oraz estetykę. Na ścianie obok okna widnieje tabliczka z numerem domu 8
Kamienica w Nowym Porcie to przykład eklektycznej architektury
fot. Grzegorz Mehring/ gdansk.pl
 
Pod nadzorem konserwatora zabytków Montownię udało odrestaurować wkomponowując autentyczne elementy w nowe wnętrze. Zachowane oryginalne artefakty to np. kabina operatora suwnicy, brukowa nawierzchnia na parterze budynku z zabytkowymi torami kolejowymi, po których poruszały się wagony z sekcjami budowanych okrętów oraz metalowe ramy przeszkleń w galeriowym układzie budynku. Zachowano też zabytkową ceglaną elewację z lat 1936-1938 oraz surową żelbetową konstrukcję obiektu.
 
Przekształcenie dawnej hali przemysłowej w nowoczesny obiekt zostało już docenione za granicą. Montownia otrzymała tytuł Award Winner 2021-2022 w kategorii Commercial Redevelopment/Renovation (przebudowa/renowacja obiektu komercyjnego). W jury tego konkursu zasiadają członkowie Izby Lordów brytyjskiego parlamentu, uznani architekci oraz eksperci branży nieruchomości i designu. 
Zdjęcie pokazuje górną część klasycznej fasady budynku. Centralnym elementem jest półkolisty fronton zwieńczony dekoracyjnym motywem muszli i kulą na szczycie. Fronton jest wsparty przez białe pilastry, które flankują trzy okna z łukowatymi górnymi częściami, podkreślone białymi opaskami. Całość umieszczona jest na tle żółtej elewacji. Powyżej okien widać detale gzymsu z motywami klasycznymi, a na końcach wystające, ozdobne elementy w kształcie ostrosłupów. Struktura dachu to mansardowy, odcinający się ciemnymi panelami, dodający elegancji całej konstrukcji. Ten fragment budynku odzwierciedla klasyczne, europejskie podejście do architektury, gdzie każdy detal jest starannie zaprojektowany i skomponowany, tworząc harmonijny i wyrafinowany obraz.
Budynkiem przy ul. Rybołowców 8 zarządzają Gdańskie Nieruchomości
fot. Grzegorz Mehring/ gdansk.pl
 
Za projekt rewitalizacji Montowni odpowiadał deweloper Euro Styl. Prace w obiekcie w budynku rozpoczęły się w 2020 r., a zakończyły w grudniu 2022 r. Do współpracy Euro Styl zaprosił uznanych specjalistów. Głównym architektem projektu był Łukasz Rayss z pracowni architektonicznej Rayss Group, a wnętrza loftów zostały zaprojektowane przez Marzenę Degutis ze Studia Degutis.

Wielki Młyn

Położony naprzeciwko kościoła św. Katarzyny Wielki Młyn to najpotężniejsza świecka budowla Gdańska, pamiętająca czasy krzyżackie. Powstał ok. 1350 r. na kanale Raduni w obrębie Starego Miasta. Był w tym czasie największym zakładem przemysłowym średniowiecznej Europy, pełniąc funkcje młyna wyposażonego w 18 kół wodnych, spichlerza i piekarni. W I połowie XIX wieku zainstalowano młyny parowe, które później zastąpiono elektrycznymi. Jeszcze przed wybuchem II wojny światowej w Wielkim Młynie produkowano do 200 ton mąki dziennie.
Na zdjęciu widać widok z lotu ptaka na ceglany, historyczny budynek o dużym, pochyłym dachu krytym czerwoną dachówką. Dach jest urozmaicony licznymi lukarnami. Budynek ma charakter gotycki, co widać po ostrołukowych oknach i masywności murów. Obok znajduje się nowocześniejsza architektura, w tym mniejsze budynki z czerwonej cegły oraz wysoki, nowoczesny budynek ze szklaną fasadą w tle. Zdjęcie obejmuje także fragment ulicy, która przecina zdjęcie w poziomie, wzdłuż której zaparkowane są samochody i poruszają się ludzie. Cała scena odbywa się w jasny, słoneczny dzień. Kontrast między historycznym budynkiem a nowoczesną zabudową stanowi interesujący przykład różnorodności urbanistycznej
Tak Wielki Młyn prezentuje się z lotu ptaka
fot. Grzegorz Mehring/ gdansk.pl
 
W 1945 r. zabytek spłonął wraz z wyposażeniem. Po odbudowie nie powrócił już do swojej pierwotnej funkcji, a w latach 90. XX w. został przebudowany na dom handlowy, działający do 2016 r.
Od lipca 2021 r. w jego odrestaurowanych wnętrzach mieści się okazałe Muzeum Bursztynu, stanowiące jeden z oddziałów Muzeum Gdańska.
 
Trwający trzy lata kompleksowy remont i adaptacja Wielkiego Młyna na potrzeby muzealne był możliwy dzięki dofinansowaniu ze środków miasta Gdańska oraz budżetu Unii Europejskiej w ramach “Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020”.
Na zdjęciu widzimy miejski krajobraz z perspektywy z góry. Na pierwszym planie znajduje się ceglany budynek o stromym dachu krytym czerwoną dachówką, z charakterystycznymi lukarnami. Obok tego historycznego obiektu wznosi się wysoka wieża, prawdopodobnie część kompleksu kościelnego lub ratuszowego, z zegarem i bogato zdobionymi arkadami. W głębi widoczna jest szeroka, zadrzewiona ulica z samochodami i ludźmi. Po bokach ulicy ciągną się równoległe rzędy budynków mieszkalnych i użytkowych, wśród których wyróżnia się nowoczesny, zielony budynek ze szklaną fasadą. W tle krajobrazu dostrzec można również zielone tereny i dalszą część miasta, co świadczy o dużej różnorodności architektonicznej i funkcjonalnej przestrzeni miejskiej
I jeszcze jedno ujęcie z wysokości Wielkiego Młyna, z fragmentem bryły kościoła św. Katarzyny
fot. Grzegorz Mehring/ gdansk.pl
 
Do zwiedzania udostępniono trzy z czterech poziomów Wielkiego Młyna o łącznej powierzchni ok. 2000 metrów kwadratowych, do których dostęp umożliwia winda z panoramicznym widokiem na wszystkie kondygnacje obiektu oraz schody.

Jakie zabytki z Gdańska wygrały konkurs dwa lata temu? 

W tegorocznym konkursie “Zabytek Zadbany” startuje jeszcze jeden zabytek z Pomorza. To budynek dawnego starostwa w Kartuzach z przełomu XIX i XX w., ubiegający się o laur w kategorii dotyczącej utrwalania wartości zabytkowej obiektu.
Na zdjęciu widać wnętrze nowoczesnego budynku o wielopoziomowej strukturze. Jest to prawdopodobnie muzeum lub galeria, na czym wskazuje ekspozycja różnych eksponatów umieszczonych w szklanych gablotach na różnych poziomach. Konstrukcja wnętrza jest wykonana z ciemnych materiałów z metalicznym wykończeniem, z elementami szkła i stalowych balustrad, które tworzą futurystyczne i eleganckie środowisko. Odwiedzający spacerują po połączonych ze sobą poziomach za pomocą schodów i platform, eksplorując różne elementy wystawy. Oświetlenie akcentuje wybrane obiekty, a cała przestrzeń jest dynamiczna i pełna życia, z ludźmi w różnym wieku oglądającymi wystawione przedmioty
Otwarcie Muzeum Bursztynu w Wielkim Młynie odbyło się 24 lipca 2021 r.
fot. Dominik Paszliński/ gdansk.pl
 
Przypomnijmy, że w 2022 r. laureatami konkursu “Zabytek Zadbany” zostały dwa gdańskie obiekty: kamienica przy ulicy Rycerskiej 10 oraz dawna remiza Stoczni Gdańskiej. Pierwszy z nich zwyciężył w kategorii “Adaptacja obiektów zabytkowych”, a drugi okazał się najlepszy w kategorii “Zabytki techniki”.

Jakie są zasady konkursu "Zabytek Zadbany"?

W imieniu ministra kultury i dziedzictwa narodowego nadzór nad konkursem “Zabytek Zadbany” sprawuje Generalny Konserwator Zabytków, a za jego realizację odpowiada Narodowy Instytut Dziedzictwa (NID).

45 milionów dla Gdańska na remont XVII-wiecznych zabudowań Zespołu Sierocińca

Konkurs ma charakter otwarty i nieodpłatny. Adresowany jest do właścicieli, posiadaczy i zarządców obiektów zabytkowych wpisanych do rejestru zabytków nieruchomych, którzy wzorowo wywiązują się z obowiązku opieki nad zabytkami.
Zdjęcie pokazuje ceglany, gotycki budynek z charakterystycznym, wysokim, spadzistym dachem pokrytym czerwoną dachówką i szeregiem małych okien dachowych. Wygląd budynku, jego styl i sposób wykonania sugerują, że może to być obiekt zabytkowy. Przy boku budynku znajduje się tablica informacyjna z napisem Muzeum Bursztynu , co wskazuje na jego muzealną funkcję. Przed budynkiem zgromadziła się grupa ludzi, prawdopodobnie oczekująca na wejście lub uczestnicząca w jakimś wydarzeniu. Scena ma miejski charakter – po drugiej stronie ulicy widać nowoczesne budynki mieszkalne i ludzi przechodzących przez ulicę. Ogólna atmosfera jest spokojna, a obecność ludzi nadaje miejscu dynamiki. Zdjęcie zostało zrobione w miękkim, wieczornym świetle, które dodatkowo podkreśla fakturę ceglanej fasady
Wejście główne do Wielkiego Młyna od ulicy Rajskiej
fot. Dominik Paszliński/ gdansk.pl
 
Prawo składania zgłoszeń mają właściciele zgłaszanych zabytków, ich posiadacze i zarządcy, a także Wojewódzcy Konserwatorzy Zabytków, kierownicy delegatur Wojewódzkich Urzędów Ochrony Zabytków oraz konserwatorzy samorządowi.
 
W tym roku NID przyjmował zgłoszenia do 14 lutego.
 
Kontrolę nad prawidłowością przebiegu konkursu oraz ocenę zgłoszonych prac sprawuje 7-osobowe jury.   

Sukces dwóch zabytków. Kamienica Rycerska 10 oraz była remiza stoczni wygrały ogólnopolski konkurs

Ogłoszenie listy laureatów i wyróżnionych oraz uroczysta gala wręczenia nagród odbędzie się w terminie do 30 czerwca. 
 
Nagrodami w konkursie są tytuły laureatów oraz wyróżnionych przyznawane opiekunom za przeprowadzone przy zabytkach prace. Laureaci i wyróżnieni otrzymują dyplomy oraz tablice do oznaczenia zabytku.
 
Zdjęcie autora publikacji
Robert Pietrzak robert.pietrzak@gdansk.pl

TV

Na Srebrnej posadzono mikrolas
Gdańskie nagrody społeczne. Głosuj teraz
Widok z góry: figurki Józefa, Maryi i dzieciątka w kołysce. Na nimi ściana, na którą padają cienie figurek
Szopki bożonarodzeniowe w gdańskich kościołach
Widok z góry wieczorem: na dużym placu rozstawione budki, karuzela, wszystko oświetlone iluminacjami świątecznymi. Po lewej i w tle budynki
Gdański Jarmark Bożonarodzeniowy 2024 - podsumowanie
Jadłodzielnia
Jadłodzielnie, czyli lodówki społeczne. Tam zostawisz nadmiar świątecznych potraw
kandyduj do rady dzielnicy
Więcej
Gdańskie Stypendium Kulturalne Fundusz Twórczy
© Gdańskie Centrum Multimedialne