“Bardzo czekamy na ustawę metropolitalną“
Dwudniowy Kongres Smart Metropolia - największe w Polsce wydarzenie poświęcone współpracy samorządów w obszarach metropolitalnych i relacji metropolii z resztą kraju, rozpoczął się w czwartek, 5 października.
Wojciech Szczurek - prezes Rady Obszaru Metropolitalnego Gdańsk - Gdynia - Sopot, prezydent Gdyni oraz Michał Glaser - prezes Zarządu OM GGS powitali uczestników zgromadzonych w AmberExpo.
- Dziś kiedy przed nami wybory parlamentarne, patrzymy w kierunku przyszłych parlamentarzystów i liczmy na to, że złożony w sejmie projekt ustawy metropolitalnej dla naszej metropolii już wkrótce zostanie uchwalony - mówił Wojciech Szczurek. - To bardzo ważny dokument i bardzo na niego czekamy. Ostatnie lata to okres znakomitej współpracy w obszarze metropolitalnym, gdy nauczyliśmy się partnerstwa i doceniania synergii wynikającej z tego, że i mniejsze, i większe ośrodki współtworzące metropolię wspólnie tworzą skalę korzyści.
Metropolia to nie tylko Mexico City
- W naszym kraju hasło “metropolia”, w szczególności w okresie transformacji, kojarzyło się ewentualnie z potencjałem metropolitalnym Warszawy, ale bardziej z wieżowcami Tokio i problemami społecznymi przedmieść Mexico City. A nam w deklaracjach budowy sieci metropolii w Polsce brakowało poczucia, że jest to temat ważny społecznie - mówił Michał Glaser. - Nie bywał on też przedmiotem żarliwych debat publicznych. Dopiero w ostatnich latach temat związku metropolitalnego dla Pomorza staje się priorytetem.
Michał Glaser podkreślił, że 11. edycja Smart Metropolii zorganizowana została wspólnie z Metropolią Śląsko - Zagłębiowską (jedyną ustawowo uznawaną wspólnotą międzygminną w Polsce), która wspiera starania Pomorza o utworzenie kolejnej metropolii.
Indeks samorządności Fundacji Batorego - jest coraz gorzej
Pierwszego dnia kongresu rozmawiano m.in. o związku kwestii metropolitalnej z przyszłością polskiej gospodarki. Prowadzący debatę na ten temat Marcin Dybuk z OM GGS wspomniał w słowie wstępnym o najnowszym Indeksie Samorządności opublikowanym niespełna miesiąc temu przez Fundację Batorego.
Z raportu dotyczącego 2022 roku wynika, że ograniczenie autonomii gmin i miast na prawach powiatu postępuje - indeks spadł z poziomu 55,74 w 2021 do 51,91 w 2022. Dla porównania - ten sam Indeks (na który składa się wiele wskaźników autorstwa ekspertów Fundacji) dla roku 2014 wynosił 73,6.
- Nasza fundacja od lat zajmuje się tematem samorządu, od 2015 roku opisujemy systematyczną recenetralizację państwa i ograniczanie kompetencji gmin - komentował Edwin Bendyk, prezes Fundacji Batorego, jeden z uczestników debaty. - Rząd, wykonując swoje działania, zawsze odpowiada przy tym samorządom: “tu wam zabraliśmy, ale tam daliśmy, dlaczego narzekacie”. Postanowiliśmy opracować uniwersalny miernik, który pozwoliłby nam uchwycić te postępujące zmiany.
Na Indeks Samorządności składa się kilkadziesiąt wskaźników w trzech grupach. Pierwsza grupa określa siłę polityczną samorządu; druga - siłę ustrojową, trzecia zaś moc potencjału zadaniowo-finansowego.
- Zdolność wykonywania zadań należących do samorządów pogorszyła się już stosunkowo niewiele. Samorząd musi sobie radzić, więc sobie radzi i mimo cięć w finansach zadania są realizowane - tłumaczył Edwin Bendyk . - Wciąż spada jednak jego siła polityczna. W 2022 roku 41 aktów normatywnych przyjętych przez parlament nie przeszło przez Komisję Wspólną Rządu i Samorządu Terytorialnego, a powinny. Do 40 proc. wzrosła liczba decyzji wojewodów uchylanych przez sądy administracyjne, co pokazuje, że były one podejmowane najprawdopodobniej z intencją polityczną, albo przez radykalną niekompetencję.
Edwin Bendyk dodał, że wpisana w konstytucję idea samorządności, która jest istotą ustroju terytorialnego Polski i równości władz centralnych oraz samorządowych, jest ewidentnie naruszona. Zwrócił też uwagę na malejący udział środków własnych w budżetach gmin na rzecz środków dystrybuowanych z budżetu centralnego.
- To wszystko uniemożliwia społecznościom lokalnym i gminom programowanie własnego rozwoju - podsumował prezes Fundacji Batorego.
Z samorządu na Wiejską, by walczyć o interesy lokalnych wspólnot
W debacie uczestniczyła też prezydent Gdańska Aleksandra Dulkiewicz: - Na dziesięć dni przed wyborami trudno o tym nie wspomnieć, że wielu przedstawicieli samorządu właśnie dlatego, że jest źle, zdecydowało się na start w wyborach parlamentarnych, by zawalczyć na Wiejskiej o interesy lokalnych wspólnot. To nie są łatwe decyzje, to pokazuje, jak bardzo jesteśmy zdesperowani.
Prezydent podkreśliła, że jednym z największych wyzwań dla gmin jest rozchwianie finansowe: - Nie ma jasnych zasad, dlaczego jedna dostaje tyle, a inna tyle. Nie mówię tylko o czekach z Polskiego Ładu (w ostatniej edycji związanej z ochroną zabytków Gdańsk dostał okrągłe zero złotych na dziesięć złożonych wniosków), ale też o zasadniczych zmianach we wpływach dla gmin z podatku PIT, które są po prostu niejasne i nie dają możliwości planowania rozwoju - tłumaczyła Aleksandra Dulkiewicz. Dziś jeszcze nie znamy prognozy ministra finansów dotyczącej wpływów z PIT dla naszego miasta w roku 2024, a do 15 listopada musimy przedstawić Radzie Miasta projekt budżetu na przyszły rok.
Inwestycje mieszkańców w spółdzielnie rozwojowe
Joanna Erbel, dyrektorka ds. protopii w CoopTech Hub, pierwszym w Polsce centrum technologii spółdzielczych, mówiła m.in. o zróżnicowanych modelach rozwoju gmin, w tym także tych mniejszych.
Jako ciekawy scenariusz gospodarczej przyszłości wspólnot lokalnych, Joanna Erbel zaprezentowała model spółdzielni rozwojowej, który zakłada przejście z demokracji partycypacyjnej do partycypacji ekonomicznej.
- Te spółdzielnie będą odpowiadały za strategiczny rozwój miasta i otworzą się na inwestycje mieszkanek i mieszkańców, którzy będą kupować w nich udziały. Trochę jak udziały w spółkach, ale w spółdzielniach mamy demokratyczną kontrolę. Taka spółdzielczość to inwestycja we własne miasta, a jeśli my nie mamy gdzie lokować teraz oszczędności). Dlaczego nie stworzyć takiej przestrzeni, gdzie powstałby np. lokalny coworking, jakaś knajpa, browar rzemieślniczy, czy fabryka kombuchy - proponowała Joanna Erbel. - Taki wehikuł inwestycyjny dawałby nam realny wpływ na nasze sąsiedztwo. Z jednej strony mógłby obudzić nasze poczucie sprawczości, a z drugiej być zastrzykiem finansowym dla gminy.
Pakt został podpisany
Pierwszego dnia kongresu nastąpiło uroczyste podpisanie Paktu Metropolitalnego, czyli publicznego przyrzeczenia starań o powołanie związku metropolitalnego Obszaru Metropolitalnego Gdańsk - Gdynia - Sopot. Przyrzeczenie na piśmie złożyli pomorscy kandydaci ubiegający się o mandaty posłów i senatorów w nadchodzących wyborach.
Do sygnowania tego dokumentu (zachęcamy do zapoznania się z treścią) zaproszono wszystkie komitety wyborcze. Zdecydowana większość zaproszenie przyjęła.
Więcej zdjęć z kongresu
Nagrody Smart Metropolia 2023
Podczas wieczornej gali, która odbyła się w modnej gdańskiej przestrzeni Montowni, ogłoszono laureatów nagród Smart Metropolia, którymi wyróżniane są osoby, firmy i instytucje szczególnie zasłużone dla budowania i promowania idei metropolii.
Nagroda w kategorii Idea Przyszłości
- EkoFabryka w Wejherowie
EkoFabryka jest jedną z nowocześniejszych w Polsce inwestycji ekologicznych. To miejsce gospodarowania odpadami, które dodatkowo pełni rolę Centrum Edukacji Ekologicznej. Obok usprawnienia selektywnej zbiórki odpadów, nadrzędnym celem przedsięwzięcia jest edukacja realizowana poprzez warsztaty, spotkania i konferencje. Działania edukacyjne pozwalają na szerzenie wiedzy z zakresu gospodarowania odpadami i rozwój postawy proekologicznej wśród mieszkańców.
Nagroda w kategorii Inicjatywa Przyszłości
- Marianna Sitek-Wróblewska i Piotr Wróblewski / Gdańska Fundacja Innowacji Społecznej
Fundacja prowadzi największą na terenie metropolii sieć kameralnych domów dla dzieci. W każdym z nich mieszka 14 młodych ludzi w wieku od 10 do 25 lat. Prowadzi także świetlice wsparcia dziennego w Gdańsku i Gdyni oraz przedszkole i Dom Sąsiedzki „Gościnna Przystań”.
Fundacja realizuje unikatowy w skali kraju program usamodzielnienia, w którym wychowankowie zdobywają kompetencje społeczno-zawodowe w oparciu o zatrudnienie w utworzonych i prowadzonych przez Fundację dwóch firmach społecznych: Kawiarni Kuźnia oraz Hotelu So Stay***.
Nagroda w kategorii Postawa Przyszłości
- Jolanta Szydłowska \przewodnicząca Pomorskiego Zespołu do spraw Kobiet
Celem Pomorskiego Zespołu do spraw Kobiet jest dążenie do wyrównywania szans zawodowych i ekonomicznych kobiet poprzez promowanie praktyk równościowych i podnoszenie świadomości dotyczącej równego traktowania w zakresie pracy, płacy i awansu zawodowego kobiet.
Pomorski Zespół do spraw Kobiet analizuje aktywność organizacji, samorządów i innych podmiotów w zakresie praktyk równościowych, opracowuje informacje o sytuacji w regionie w zakresie równości praw kobiet i mężczyzn, diagnozuje bariery i rekomenduje system promowania praktyk i polityk równościowych w tym zakresie.
GALERIA Z GALI NAGRÓD
Program II dnia 11. Smart Metropolii
piątek, 6 października
9 - 9.15 Otwarcie kongresu
9.15 - 10 - Dyskusja: Rynek lotów suborbitalnych w Trójmieście | Moderator: dr hab. Jakub H. Szlachetko (OM GGS)
Uczestnicy:
- prof. Grzegorz Brona (prezes zarządu Creotech Instruments S.A)
- Robert Magiera (prezes zarządu Space Forest Sp. z o.o.)
- płk. Marcin Mazur (wiceprezes Polskiej Agencji Kosmicznej)
- Michał Szwajewski (prezes zarządu Space Entrepreneurship Institute)
10.15 - 11 - Prezentacja z dyskusją: Metropolitalne Centrum Usług Satelitarnych. Zarys koncepcji
Prezentacja: dr hab. Jakub H. Szlachetko oraz Mariusz Kłoda (Ad Astra. Center for Space Policy and Law)
Dyskusja:
- Michał Szwajewski
- prof. dr hab. Edmund Wittbrodt (Politechnika Gdańska)
12 - 13 przerwa
13 - 13.15 Prezentacja dokumentu: Wizja Kierunków Rozwoju Gospodarczego Obszaru Metropolitalnego Gdańsk Gdynia Sopot (WKRG OMGGS)” opracowanego przez Think Tank Metropolia | Moderator: Jakub Kaszuba (prezes zarządu Base Group Sp. z o.o.; przewodniczący Think Tank Metropolia)
13.15 - 14 Dyskusja: Udane wdrożenia technologii cyfrowych w biznesie oraz samorządach | Moderator: Tomasz Mackiewicz (Dyrektor Centrum Badań i Rozwoju Nowoczesnych Technologii)
Uczestnicy:
- Sebastian Jankowski (dyrektor działu IT-EAM w AIUT Sp. z o.o. )
- prof. dr hab. inż. Jarosław Mamala (prezes zarządu Parku Naukowo - Technologicznego w Opolu, Sp. z o. o.)
- Marek Ostafil, Agnieszka Łasut (Klaster SINOTAIC), (cyfrowe wdrożenia w biznesie)
- Marzena Piszko-Bojaryn (Gmina Kępice)
14.15 - 15 Dyskusja: Udane wdrożenia automatyzacji procesów produkcyjnych oraz logistycznych w biznesie | Moderator: Ilona Miziewicz-Groszczyk (sales & marketing director at Hisert)
Uczestnicy:
- Tomasz Dziewulski (Gitary Mayones s.c).
- Jakub Kaszuba (prezes Zarządu Base Group Sp. z o.o.; Przewodniczący Think Tank Metropolia)
- Zdzisław Kwidziński (Porta KMI Poland S.A.)
- Stanisław Motylski (dyrektor generalny Flex)
15.15 - 16 Dyskusja: Co hamuje świat nauki, przedsiębiorstwa oraz samorząd we wdrażaniu najnowszych technologii | Moderator: dr hab. Sylwia Mrozowska, prof. UG (prorektor ds. współpracy i rozwoju Uniwersytetu Gdańskiego)
Uczestnicy:
- Alan Aleksandrowicz (prezes InvestGDA)
- Marek Chodnicki (Politechnika Gdańska)
- Robert Chryc-Gawrychowski (prezes zarządu Northvolt Systems Poland Sp. z o.o.)
- Tomasz Mackiewicz (dyrektor Centrum Badań i Rozwoju Nowoczesnych Technologii)
16.00 Zamknięcie kongresu
