Na pozór niewiele ich nie łączy. Mają różne zawody, są w różnym wieku i różnej płci, nawet narodowości. Seniorzy i nastolatkowie, prawniczka, bizneswoman, psycholożka, streetworkerka, artysta, Polka i Czeczenka. Ale fascynuje ich teatr, więc popołudniami wcielają się w aktorskie role. Do udziału w tym projekcie zainspirowała ich osobowość Rity Jankowskiej - reżyserki i dramaturżki, twórczyni Teatru Błękitna Sukienka oraz temat - jubileusz 100-lecia przyznania kobietom w Polsce praw wyborczych, dekretem z listopada 1918 roku.
- Wydarzenie pomyślane jako wielopokoleniowe spotkanie teatralne kobiet i mężczyzn, którego pierwszą przyczyną jest sprawa „100-lecia praw kobiet” wydawało się dość ryzykowne - mówi pomysłodawczyni projektu Rita Jankowska. - Jesteśmy w tym temacie tak poróżnieni, wręcz podzieleni, że stworzenie wspólnej teatralnej narracji może graniczyć z cudem. Ale czyż teatr nie jest najdoskonalszą przestrzenią na cud dialogu?
Ponad 20 osobowa grupa zaczęła pracę nad ciałem, emocjami, ale też poznawała warsztat aktorski i wokalny, ponieważ powstanie spektaklu poprzedziła prawie trzymiesięczna praca na warsztatach. Prowadziły je reżyserka Rita Jankowska oraz Agnieszka Szydłowska - chórmistrzyni, dyrygentka i kompozytorka pracująca w Teatrze Muzycznym w Gdyni.
To podczas tych zajęć wyłoniała się ostateczna forma spektaklu, którego autorką jest Jankowska. Jego konstrukcja powstała w wyniku obserwacji grupy - ich energii, napięć, emocji, poglądów ujawnionych podczas warsztatowej pracy.
- Spektakl „Trafiło je” to zapis nie tylko wspólnych, kolektywnych doświadczeń kobiecości, ale w równej mierze indywidualnych i intymnych wypowiedzi, na które w trakcie pracy nad spektaklem zdecydowały się osoby, którym teatr objawił się jako rodzaj wolnej trybuny - tłumacz reżyserka.
Artystka przyznaje, że jest spektakl również rodzajem eksperymentu ze względu na środki jakich zdecydowała się użyć w sztuce.
- Poprosiliśmy aktorów, by zaśpiewali, gdyż tylko śpiew mógł podnieść spektakl w obszary świętowania, zabawy i… wolności.
Za przygotowanie wokalne aktorów odpowiadała Agnieszka Szydłowska, która również jest autorką materiału muzycznego, który usłyszymy ze sceny. Przyglądając się procesowi powstawania sztuki podjęła decyzję o tym, że śpiewać będą wszyscy, choć w projekcie były osoby, które nigdy wcześniej nie używały głosu. Śpiewanie to była dla nich kompletna nowość.
- Czas realizacji był wyjątkowo krótki i tak naprawdę w przeciągu paru prób starałam się wydobyć głos, uruchomić emocje wokalne i zrealizować koncepcję słowno-muzyczną spektakl - mówi Agnieszka Szydłowska. - To jest piękna wartość, kiedy obserwuję, że każdy pragnie wyrazić emocje poprzez śpiew.
Dla uczestników udział w projekcie okazał się bardzo ważny, choć ich motywacje się różnią. Podkreślali wartość pracy nad sobą, doświadczenie tolerancji i akceptacji.
- Próby do spektaklu to dla mnie najlepszy warsztat rozwoju osobistego - przyznaje Wioletta Drankiewicz, jedna z uczestniczek projektu. - Nie ma lepszego sposobu, żeby pokonać strach, nieśmiałość, bezradność i wiele innych ograniczeń w naszej głowie i ciele.
- Spektakl na 100-lecie praw kobiet "Trafiło je" to dla mnie wymagająca materia - dodaje Marina Dombrowska. - Nie ma tu miejsca na udawanie, chowanie się pod schematami. Trzeba dłubać w sobie, aż do żywej tkanki, a efekty czasami: dziwią, zawstydzają, poruszają, śmieszą.
Na bardzo ważny aspekt wspólnej pracy zwrócił uwagę jednej z dwóch panów, którzy zdecydowali się również wypowiedzieć w spektaklu.
- Najważniejszym powodem, dla którego zdecydowałem się wziąć udział w projekcie “Trafiło je”, była chęć pokazania, że prawa kobiet, nie łączą się tylko i wyłącznie z płcią biologiczną - podkreśla Bartosz Zimniak. - Są to również prawa mniejszości, które były tak samo pomijane w życiu społecznym.
Czy było łatwo? Na pewno nie, ale warto sprawdzić jaki zbudowali razem efekt.
- Mimo że połączył nas wspólny cel, czyli stworzenie spektaklu, to naturalne jest to, że w grupie ponad 20 osób mamy różne, czasem skrajne różne, spojrzenia na ten sam temat. Dla mnie jest to ogromna wartość. Uczy to pokory, tolerancji i akceptacji wobec drugiego człowieka. Pozwala także zastanowić się nad tym, co my czujemy i myślimy odnośnie otaczającego nas świata.
W spektaklu wystąpią występują: Khedi Alieva, Olenia Barszczewska, Agnieszka Bogdanowicz, Anna Butrym, Marina Dombrowska, Katarzyna Formela, Wioletta Gierdziejewska, Magda Jarosz, Dorota Jaworska, Wiesława Litwin, Beata Mokosz, Marianna Palider, Elżbieta Pastuszak, Agnieszka Pawlikowska, Laura Runowska, Milena Runowska, Urszula Rolka, Agnieszka Sprawka, Anna Zając oraz Maciej Chaberski i Bartosz Zimniak.
Podczas spektaklu usłyszymy muzykę na żywo - na akordeonie grał będzie Paweł Ratajek.
Projekt powstała dzięki dofinansowaniu ze środków Miasta Gdańska.
“Trafiło je”, premiera spektaklu odbędzie się 23 czerwca 2018, o godz. 19 w Sali Suwnicowej Klubu ŻAK (Gdańsk, ul. Grunwaldzka 195/197). WSTĘP WOLNY.
Scenariusz i reżyseria: Rita Jankowska
muzyka: Agnieszka Szydłowska
akordeon: Paweł Ratajek
Organizatorzy: Stowarzyszenia Zróbmy Sztukę; partnerzy: Stowarzyszenie WAGA, Gdańska Szkoła Wyższa.
