Dlaczego 25 marca?
Na początek trochę historii: białoruski Dzień Wolności świętowany jest 25 marca na wspomnienie wydarzeń z 1918 roku, gdy w Mińsku proklamowano Białoruską Republikę Ludową. Do symboliki biało-czerwono-białej flagi BRL oraz herbu Pogoni odwołują się dziś setki tysięcy przeciwników autorytarnych rządów Aleksandra Łukaszenki, samozwańczego prezydenta Białorusi. Republika nie zdołała utrzymać kruchej państwowości, gdy szala wojny domowej zaczęła przechylać się na stronę bolszewików. Zajęła jednak znaczące miejsce w pamięci kulturowej Białorusinów.
Czytaj także: W Gdańsku zamiast w Mińsku. Białoruscy pisarze nie poddają się rusyfikacji
Dzień Wolności (w języku białoruskim Dzień Woli), to drugie duże wydarzenie ECS w tym roku, po Forum Kościuszkowskim poświęconym współczesnej suwerennej Białorusi i białoruskiemu społeczeństwu demokratycznemu.
Program wydarzeń
Czytaj także: Białoruska dziennikarka opisuje represje reżimu
- 16.00–21.00, ECS, ogród zimowy (parter) - kiermasz rękodzieła, książek, przysmaków
Białoruski kiermasz rękodzieła i książek w języku białoruskim. Lokalne smaki zaprezentuje kilka białoruskich kawiarni. Odbędzie się zbiórka na rzecz budowy krzyża dla bojowników o niepodległość Białorusi w Gdańsku.
- 16.00–21.00, ECS, ogród zimowy (parter) - Maraton Pisania Listów do więźniów sumienia Amnesty Intl.
Ponad 1,2 tys. osób zostało na początku marca 2025 skazanych w Białorusi na podstawie artykułów kryminalnych o charakterze politycznym. Teraz odbywają karę w więzieniach. Ich prawdziwa liczba nie jest znana, bo od ponad czterech lat ludzie są zamykani za jakikolwiek sprzeciw wobec reżimu Aleksandra Łukaszenki. Rodacy wspierają więźniów politycznych, pisząc do nich listy ze wszystkich zakątków świata choć wiedzą, że często korespondencja nie dociera do adresatów. To zarówno wyraz solidarności wobec osadzonych, jak i komunikat dla osób pracujących w koloniach karnych – nikt nie jest zapomniany i nic nie jest zapomniane.
Czytaj także: Sygnał z Gdańska do Mińska: nie porzucimy Białorusi
- 16.00–21.00, ECS, ogród zimowy (parter) - Uczucia: rysunki więźniów politycznych z Białorusi | wystawa
Na wystawę składają się 103 prace autorstwa 19 twórców. Wszystkie powstały w warunkach izolacji więziennej. Na przestrzeni kilku lat trafiały zza krat do krewnych, przyjaciół i ludzi dobrej woli. Wszystkie zmuszają do poruszenia trudnych i istotnych kwestii. Rysunki więźniów politycznych powstały w różnych technikach, przeważa grafika kolorowa i czarno-biała. Są próbą odnalezienia nadziei nawet w całkowitej izolacji, utrzymania więzi ze światem, wzmocnienia ducha i przekazania uczuć, których nie da się wyrazić słowami.
- 18.00–18.30, ECS, ogród zimowy (parter) - "Obraz wolności" Alesia Puszkina
ECS stanie się domem dla „Obrazu wolności” słynnego białoruskiego malarza Alesia Puszkina. Artysta nie zdążył dokończyć malowidła. Odbywał 5-letni wyrok w więzieniu o zaostrzonym rygorze. Zmarł w 2023 roku na intensywnej terapii z powodu nieudzielenia mu na czas opieki medycznej w więzieniu. Praca powróci do ojczyzny twórcy dopiero, gdy Białoruś będzie wolna.
„Obraz wolności” uchodzi za jedno z najważniejszych, choć niedokończonych dzieł Alesia Puszkina, znanego białoruskiego artysty i opozycjonisty, który swoją sztuką przeciwstawiał się sowieckiemu, a później łukaszenkowskiemu reżimowi. Główną bohaterką obrazu jest kobieta symbolizująca Białoruś, która cierpi z powodu komunistycznej przeszłości i wciąż niekończącej się dyktatury. Ten olej na płótnie mierzy 2 x 2,65 metra.
- 19.00–20.30, ECS, audytorium (parter) - NAVIBAND | koncert
NAVIBAND to białoruski zespół indie pop. Po protestach politycznych w 2020 roku jego twórczość została zakazana w Białorusi, a muzycy zmuszeni do opuszczenia kraju. Przenieśli się do Warszawy. Artyści koncertują m.in. w Polsce, Czechach, Niemczech, na Litwie i Łotwie, przekazując zyski z występów na wsparcie ofiar wojny w Ukrainie. Brzmienie zespołu to mieszanka popowych melodii z motywami folklorystycznymi, instrumenty akustyczne z syntezatorami i perkusją.
- Organizatorzy | Miasto Gdańsk, Samorząd Województwa Pomorskiego, Europejskie Centrum Solidarności, Białoruskie Towarzystwo Kulturalne „Chatka”, Centrum Praw Człowieka „Viasna”, Amnesty International
- więcej informacji www.ecs.gda.pl
