Dagome Iudex to najstarszy zachowany dokument dotyczący państwa polskiego, datowany na około 991-992 rok. Mieszko I oddaje w nim państwo pod papieską opiekę. Oryginał nie dotrwał do naszych czasów, ale zachował się najstarszy odpis. Po raz pierwszy w historii ten cenny dokument można zobaczyć w Polsce, i to właśnie w Gdańsku.
- Można powiedzieć, że mamy do czynienia z najważniejszym świadkiem początku państwa polskiego. Jest to najstarszy odpis, pochodzący z początku XI wieku, czyli około pięćdziesiąt lat po tym jak powstał oryginał - tłumaczy kurator wystawy, ksiądz dr Marek Rostkowski. - To drugi raz w historii, kiedy został wystawiony jako dzieło poza Watykanem, a pierwszy w Polsce.
Jak podkreśla ksiądz Rostkowski, dokument jest najprawdopodobniej najstarszym istniejącym odpisem dokumentu Mieszka I i zarazem najbliższym oryginałowi. Stanowi on część kodeksu łacińskiego nr 3833 z Watykańskiej Biblioteki Apostolskiej. Oprócz niego, zachowały się jeszcze dwa inne regesty (streszczenia) Dagome Iudex, pochodzące z tego samego okresu i trzy, późniejsze o całe stulecie. W Bibliotece Watykańskiej znajdują się trzy odpisy tego dokumentu.
Dagome Iudex przyjechał do oddziału Muzeum Narodowego w Gdańsku z Watykanu wraz z innymi eksponatami. Łącznie na wystawie „Lux in Oriente - Lux ex Oriente” będzie można zobaczyć ponad sto obiektów - skarbów pochodzących ze zbiorów watykańskich oraz dzieła sztuki wypożyczone z polskich archiwów i muzeów.
- Przywieźliśmy skarby, można powiedzieć z najwyższej półki - mówi ksiądz Rostkowski. - Jest wśród nich Psałterz Floriański, Rocznik Świętokrzyski dawny, w którym pod rokiem 965 widnieje słynne zdanie „Dąbrówka przybyła do Mieszka” a pod 966 - „Mieszko książę Polski przyjmuje chrzest.”
Jak podkreśla, to nie jedyny eksponat na tej wystawie, który po raz pierwszy w historii będzie prezentowany w Polsce.
- Po raz pierwszy w historii w ogóle - nigdy nie była wystawiana nawet w Watykanie - pokażemy bullę Piusa IX o niepokalanym poczęciu, wykonaną we Lwowie przez polską artystkę. Praca nad tym dziełem trwała 27 lat. Jest to arcydzieło miniaturystyki, a przede wszystkim rękopisu europejskiego. Karty wykonane są w bardzo skomplikowanej technice, miniatury zostały pokryte złotem. Bulla uznawana jest za najpiękniejszy rękopis XIX wieku w całej Europie.
Aby mieć możliwość jak najpełniejszego doświadczania tego dzieła, zwiedzający będą mieli do dyspozycji ekran dotykowy, na którym będą mogli robić zbliżenia miniatur.
Odwiedzający wystawę będą mieli również niepowtarzalną okazję, żeby zobaczyć na własne oczy „Kronikę Polski” Wincentego Kadłubka czy Katalog arcybiskupów gnieźnieńskich Jana Długosza. Po raz pierwszy w historii w Polsce zostaną również pokazane trzy tiary papieskie: Piusa IX, Leona XIII i Piusa XI.
- Wybraliśmy akurat te tiary, ponieważ staraliśmy się podkreślić postacie pochodzące z historii Watykanu i papieży, szczególnie związanych z naszą historią. Stąd papież Pius XI, który w czasie powstania styczniowego występował w obronie Polski - tłumaczy ksiądz Rostkowski. Na wystawie będzie wystawiony również kielich z zakrystii papieskiej - dar narodu polskiego dla Piusa IX, wykonany według projektu Teofila Lenartowicza.
Otwarcie skrzyni z Dagome Iudex odbyło się we wtorek 19 lipca 2016 r. w oddziale Zielona Brama Muzeum Narodowego w Gdańsku (ul. Długi Targ 24).
Dokument wraz z innymi zbiorami będzie dostępny dla zwiedzających od 24 lipca do 20 października 2016 r., codziennie od wtorku do niedzieli, w godz. 10-17. Bilety: 1 zł, uczestnicy Światowych Dni Młodzieży - wstęp wolny.
Ze względu na bezcenny charakter skarbów watykańskich, będzie obowiązywał bezwzględny zakaz fotografowania. Wprowadzone zostanie również ograniczenie ilości osób, które jednorazowo będą mogły zwiedzać wystawę.
