Do biura Rzecznika Praw Obywatelskich od dłuższego czasu wpływa coraz więcej skarg obywateli związanych z uchwalaniem planów miejscowych, decyzjami o warunkach zabudowy i towarzyszących tym działaniom procedur.
- Konieczna jest dyskusja nad rewizją dotychczasowych zasad planowania przestrzennego, tak abyśmy mogli dostosować je do wymogów współczesności, a zwłaszcza do narastających problemów związanych z ochroną środowiska - stwierdził podczas czwartkowego posiedzenia Komisji Prof. Marcin Wiącek, Rzecznik Praw Obywatelskich.
Podstawowym zadaniem Komisji będzie więc zaproponowanie rozwiązań integrujących zadania dotyczące ochrony klimatu z planowaniem przestrzennym. Eksperci zajmą się m.in. takimi kwestiami, jak racjonalne planowanie zagospodarowaniem przestrzeni, aby uniknąć szkód dla środowiska i ludzi, tym w jaki sposób zapobiegać złym lokalizacjom uciążliwych inwestycji (np. gigantycznych ferm w sąsiedztwie domów) czy jak zapewnić mieszkańcom większy wpływ na gospodarowanie przestrzenią, która jest naszym wspólnym dobrem.
- Prof. Marcin Wiącek powołał mnie w skład Komisji Ekspertów ds. Klimatu i Przestrzeni przy Rzeczniku Praw Obywatelskich. Jest to dla mnie duży zaszczyt i docenienie działań Gdańska na rzecz adaptacji do zmian klimatu - mówi prezes Ryszard Gajewski.
Ryszard Gajewski jest prezesem miejskiej spółki Gdańskie Wody, która jest odpowiedzialna za zarządzanie infrastrukturą odwodnieniową Gdańska. Wcześniej pełnił funkcję dyrektora ds. techniczno - operacyjnych w miejskiej spółce Gdańska Infrastruktura Wodociągowo Kanalizacyjna, gdzie odpowiadał za sprawy techniczne oraz pełnił nadzór nad realizowanymi przez GIWK inwestycjami. Pełnił również funkcję Pełnomocnika ds. realizacji projektu, nadzorując realizację gdańskiego projektu wodno-ściekowego. Ryszard Gajewski jest absolwentem Wydziału Hydrotechniki Politechniki Gdańskiej. Posiada uprawnienia budowlane oraz tytuł Master of Business Administration uzyskany na Uniwersytecie Gdańskim. Jest pasjonatem zagadnień związanych z wodą, zmianami klimatu i... tenisem.
W skład Komisji „Klimat i Przestrzeń” weszli przedstawiciele samorządów lokalnych reprezentujący duże, średnie i małe miasta, gminy wiejskie, gminy miejsko-wiejskie, klimatolodzy i naukowcy innych dziedzin, a także aktywiści klimatyczni, prawnicy i ekonomiści.
Działania Gdańska w zakresie adaptacji do zmian klimatu docenione
Agnieszka Kowalkiewicz, rzeczniczka Gdańskich Wód, przypomina, iż wrażliwość naszego miasta na ekstremalne zjawiska pogodowe określa Gdański Plan Adaptacji do Zmian Klimatu. Najbardziej wrażliwym sektorem jest gospodarka wodna. To trend widoczny na całym świecie.
- Gdańskie działania związane z zagospodarowaniem wód opadowych opierają się nie tylko na budowaniu zabezpieczeń przeciwpowodziowych, ale na tworzeniu wielopoziomowych systemów retencji: od małych obiektów do rozbudowanej infrastruktury. Takie rozwiązania wspierają adaptację miast do skutków ekstremalnych zjawisk, np. opadów nawalnych - podkreśla Agnieszka Kowalkiewicz.
W Gdańsku coraz częściej łączy się rozwiązania hydrotechniczne z wielofunkcyjną zielenią, tworząc sprzyjającą rekreacji i bioróżnorodności tzw. niebiesko-zieloną infrastrukturę. Nasze miasto jest też polskim liderem w zakładaniu obiektów małej retencji, w szczególności gruntowych ogrodów deszczowych. Takie obiekty naśladują naturę w gromadzeniu, oczyszczaniu i opóźnianiu spływu deszczówki. Aktualnie jest ich już ponad 20, w planach są kolejne. Spółka Gdańskie Wody projektuje i zakłada ogrody deszczowe w miejscach, gdzie występują lokalne podtopienia, wytypowanych przez służby miejskie lub mieszkańców. Lokalizacje są weryfikowane pod kątem możliwości realizacji ogrodów deszczowych. Gdy te powstają, mieszkańcy są zapraszani do wspólnego sadzenia roślin. Spotkania są okazją do rozmów dotyczących adaptacji do zmian klimatu. Na stworzenie ogrodu deszczowego można otrzymać miejską dotację lub sfinansować projekt z Zielonego Budżetu Obywatelskiego. Ogrody deszczowe powstają też ze środków poszczególnych Rad Dzielnic.
- Dysponujemy też rozbudowaną siecią zbiorników retencyjnych. Dodatkowo wspiera nas system pomiarów hydrologicznych i meteorologicznych, który pozwala właściwie zarządzać sytuacją powodziową i mieć pełną wiedzę o aktualnym zagrożeniu: wielkości opadów, wypełnieniu zbiorników, przepływie wody w ciekach i prognozowanych zjawiskach - zaznacza Ryszard Gajewski.
To nie wszystko. W trosce o bezpieczeństwo przeciwpowodziowe, w Gdańsku obowiązują jedne z najbardziej rygorystycznych zasad zagospodarowania wód opadowych dla działalności inwestycyjnej. Już w planach zagospodarowania przestrzennego wpisywane są specjalne wymogi dotyczące retencji wód opadowych, które dodatkowo uszczegóławiane są w wydawanych warunkach technicznych.
- Jednym z największych obecnie wyzwań klimatycznych dla miast jest stałe dostosowywanie się do nowych warunków, czyli adaptacja. Ta wymaga zmiany myślenia o funkcjonowaniu miast. Natura i miasta nie powinny być przeciwnikami, ale sojusznikami. Przyszłością i odpowiedzią na obecny stan środowiska jest budowanie miast z większą odpornością na zjawiska ekstremalne. Można to osiągnąć poprzez większą wrażliwość i świadomość ekologiczną, bazującą na rozwiązaniach opartych na naturze - dopowiada prezes Gajewski.
Agnieszka Kowalkiewicz informuje z kolei, że po 2016 roku, wykorzystując rekomendacje panelu obywatelskiego, w Gdańskich Wodach sformułowano kompleksowe podejście do retencji miejskiej, która powinna dotyczyć zarówno infrastruktury miejskiej, jak i nieruchomości prywatnych. W podejściu do retencji miejskiej określono pięć głównych kierunków działania w zakresie zagospodarowywania wód opadowych:
-
Retencja zbiornikowa, zarówno w systemach kanalizacji deszczowej, jak i na ciekach naturalnych. Obecnie mamy w Gdańsku 53 zbiorniki o łącznej pojemności 700 tys. m3. To blisko 5-krotnie większa pojemność retencyjna niż w 2001 roku.
-
Retencja terenowa wykorzystująca naturalne ukształtowanie terenu obfitujące w niewielkie doliny polodowcowe jako potencjalne miejsca tymczasowego przetrzymania wody opadowej w sytuacji obfitych opadów atmosferycznych. W wielu lokalizacjach projektuje się obecnie wielofunkcyjne tereny retencyjne.
-
Retencja uliczna, czyli wszelkie działania w obrębie miejskiego pasa drogowego z wykorzystaniem zieleni miejskiej, które umożliwiają w tej przestrzeni zagospodarowywanie wody opadowej i poprawę jej jakości (dopiero nadmiar wody jest odprowadzany do systemu kanalizacji deszczowej).
-
Retencja przydomowa, czyli działania pomagające właścicielom zagospodarować wody opadowe na terenie własnych nieruchomości. W ramach rozwoju tego kierunku uruchomione zostało dofinansowanie ogrodów deszczowych oraz działania edukacyjne dot. rozwiązań takich jak zielone dachy, systemy rozsączające, ogrody deszczowe, niecki chłonne, urządzenia umożliwiające zwiększone procesy parowania i infiltracji, stawy, oczka wodne.
-
Zieleń miejska, która rosnąc w warunkach komfortu wodnego zatrzymuje wodę, a wykorzystując ja do wzrostu i poprzez procesy parowania zapewnia odpowiedni mikroklimat.
