Cichy bohater walki o wolność Polski
W uroczystości wzięła udział prezydent Gdańska Aleksandra Dulkiewicz.
- Na karty encyklopedii i podręczników szkolnych przedzierają się przede wszystkim liderzy. I chwała im za to. Za ich plecami jednak stoją dziesiątki tysięcy cichych bohaterów. To ludzie, bez których nie powiedzie się żadna rewolucja i nie dokona żadna zmiana. Odsłaniając dziś tablicę Jana Samsonowicza, oddajemy hołd jemu samemu, ale i wszystkim cichym bohaterom rewolucji, która dała wolność Polsce, a Polkom i Polakom demokrację - podkreśliła prezydent Aleksandr Dulkiewicz.
Z inicjatywą upamiętnienia Jana Samsonowicza wystąpił Mirosław Rybicki, prezes Zarządu Fundacji im. Arkadiusza Rybickiego oraz byli działacze opozycji z czasów PRL i przedstawiciele Ruchu Młodej Polski. Okolicznościową laudację wygłosił właśnie Mirosław Rybicki.
- Nazywaliśmy Jasia Samsonowicza "Samson". Był wybitnym działaczem demokratycznej opozycji w czasach PRL - wspominał Mirosław Rybicki. - Był współzałożycielem Ruchu Młodej Polski. Deklarację ideową RMP podpisało 25 osób, Jaś Samsonowicz był najstarszym z nich. To on w bardzo wielu sytuacjach dzielił się swoją wiedzą i doświadczeniem. Był jednym z motorów tej organizacji.
Jan Samsonowicz, wraz z żoną, mieszkał w budynku przy ul. Dickensa 3, pod numerem 74, na 9. piętrze.
- Tutaj przebywaliśmy bardzo często. To było jedno z najważniejszych mieszkań dla gdańskiej opozycji, i dla nas wszystkich. Mieszkanie to było świadkiem wielu wydarzeń, we wszystkich wymiarach. Odbywały się tu też spotkania towarzyskie z okazji różnych świąt. To z tego mieszkania Bogdan Borusewicz obserwował, jak toczy się strajk na przełomie 1979/80 roku, w pobliskim ZREMBie. W tym mieszkaniu bywali różni ludzie, z całej Polski. Przebywał tu m.in. Leszek Moczulski i Ludwik Wiśniewski, wielokrotnym gościem był Lech Wałęsa. Zapadały tu ważne decyzje o akcjach ulotkowych, o udziale w strajku, o pomocy - opowiadał Mirosław Rybicki.
Maciej Samsonowicz, syn Jana Samsonowicza, nie ukrywał, że to dla niego wzruszający moment.
- Dla mnie temat taty, jego śmierci, przez bardzo długi czas stanowił pewną wyrwę, pustkę w przestrzeni. Tak wyszło, że dzisiaj, w 40. rocznicę jego śmierci, zostało ogłoszone wznowienie śledztwa dotyczące okoliczności, w jakich zginął. Uważam, że to dobrze, bo chyba wszyscy mają świadomość, że śledztwo, które było prowadzone w 1991 roku, czyli dwa lata po przemianach, z jeszcze obecnymi przecież w resortach siłowych ludźmi, którzy być może mieli coś wspólnego z tym, że ojca znaleziono tamtego ranka powieszonego na płocie stadionu, więc mieli bardzo dużo powodów, by prawdę ukryć - stwierdził Maciej Samsonowicz.
W uroczystości uczestniczyło kilkadziesiąt osób, m.in. europosłanka Anna Fotyga, posłowie Marek Biernacki i Piotr Adamowicz, dawni opozycjoniści, m.in. Grzegorz Grzelak, Aleksander Hall, Jerzy Hall, Bożena Rybicka - Grzywaczewska, Jacek Taylor i Ryszard Gruda oraz przedstawiciele Pomorskiego Urzędu Marszałkowskiego, a także mieszkańcy bloku przy ul. Dickensa 3.
Marian Pelczar ma tablicę w Oliwie
Jan Samsonowicz (1944 - 1983)
Jan Samsonowicz był jednym z twórców opozycji demokratycznej w Gdańsku i działaczem NSZZ „Solidarność”. Działał w Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela, należał do założycieli Ruchu Młodej Polski w 1979 roku. Organizował niezależne obchody 3 Maja, 11 Listopada i Grudnia 1970 r. w Gdańsku, kolportował wydawnictwa bezdebitowe, był wielokrotnie zatrzymywany przez SB.
Wraz z żoną Haliną stworzyli w swoim domu jeden z głównych punktów oparcia dla środowiska opozycji demokratycznej w Trójmieście, w szczególności dla RMP. 14 sierpnia 1980 roku w mieszkaniu Samsonowiczów przy ul. Dickensa 3 zapadła decyzja o pełnym wsparciu RMP dla historycznego strajku, który wybuchł w Stoczni Gdańskiej. Jan Samsonowicz reprezentował w Międzyzakładowym Komitecie Strajkowym Akademię Medyczną w Gdańsku, a po powstaniu "Solidarności został jej przewodniczącym w tej uczelni. W lipcu 1981 roku został wybrany do Zarządu Regionu Gdańskiego NSZZ „Solidarność”. We wrześniu 1980 r. współorganizował strajk w Urzędzie Wojewódzkim w Gdańsku dotyczący podpisania porozumienia w sprawie służby zdrowia. Na przełomie maja i czerwca 1981 r. brał udział w głodówce protestacyjnej w sprawie zwolnienia więźniów politycznych. 13 grudnia 1981 r. został internowany i osadzony w Ośrodku Odosobnienia w Strzebielinku, 13 lutego 1982 r. przeniesiony do ZK w Iławie, a 21 czerwca 1982 r. do ZK w Kwidzynie. Z internowania został zwolniony 16 lipca 1982 r. Po opuszczeniu więzienia prowadził działalność opozycyjną, uczestnicząc w spotkaniach członków „Solidarności” i organizując pomoc dla zagrożonych aresztowaniem działaczy.
Wczesnym rankiem 30 czerwca 1983 r. powieszone zwłoki Jana Samsonowicza zostały odnalezione przy płocie stadionu klubu SKS Stoczniowiec w Gdańsku. Pogrzeb Jana Samsonowicza 6 lipca 1983 r. przerodził się w manifestację patriotyczną zwolenników „Solidarności”. Za swe zasługi na rzecz niepodległości Polski i demokracji został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski i Krzyżem Wolności i Solidarności. Prokurator pionu śledczego IPN zdecydował w czerwcu 2023 r. o podjęciu na nowo śledztwa prowadzonego przez prokuraturę powszechną, przedmiotem którego jest wyjaśnienie okoliczności śmierci Jana Samsonowicza.
Upamiętnienie ważnych miejsc i osób
Tablice pamiątkowe to projekt realizowany przez miasto. Jego założeniem jest umieszczanie w przestrzeni Gdańska spójnych wizualnie oznaczeń, które służą upowszechnianiu wśród mieszkańców i turystów wiedzy o miejscach związanych z wydarzeniami i osobami ważnymi dla historii kraju i regionu. System tablic pamiątkowych zainicjowany został w czerwcu 2018 roku. Tablica upamiętniająca Jana Samsonowicza jest już 30. w przestrzeni Gdańska.
