Programiści, twórzcie aplikacje. ZTM otwiera dane, na które czekaliście

Otwarcie danych dotyczących transportu publicznego w Gdańsku poprzedziły dwa “milowe kroki”. Pierwszym było uruchomienie w 2008 r. Systemu Informacji Pasażerskiej (SIP), który usprawnił zarządzanie transportem miejskim. W ramach tego etapu 350 pojazdów (autobusy i tramwaje) zostało wyposażone w urządzenia pokładowe wraz z GPS. SIP ewoluował przez lata, uzupełniany o kolejne zbiory informacji i funkcjonalności ułatwiające pracę dyspozytorom ruchu czy specjalistom od rozkładów jazdy z ZTM.

Drugim ważnym krokiem było wdrożenie zintegrowanego systemu sterowania ruchem w Trójmieście Tristar, w grudniu 2015 r. W ramach wprowadzania systemu Tristar zmodernizowano 350 urządzeń SIP w pojazdach, zainstalowano 100 nowych urządzeń pokładowych w kolejnych autobusach i tramwajach, włączono pojazdy gdyńskiej komunikacji zbiorowej do systemu.

Dzięki informacjom spływającym z pojazdów dyspozytorzy ruchu mają pełen ogląd wszystkich będących w trasie pojazdów (w godzinach szczytu jeździ po Gdańsku jednocześnie 109 tramwajów i 230 autobusów), co daje możliwość szybkiej reakcji w przypadku awarii, wypadku i innych zdarzeń losowych.

Z dobrodziejstw informatycznych systemu Tristar korzystają także pasażerowie, którzy mają do dyspozycji tablice informacyjne z estymacjami czasu przyjazdu danego autobusu czy tramwaju umiejscowione na wybranych przystankach. Aby dotrzeć do większej liczby pasażerów, a także ze względów ekonomicznych, ZTM w Gdańsku zrealizował wersje tablic dla wszystkich przystanków dostępne na jego stronie internetowej.

Róbcie co chcecie, ale aktualizujcie

Jest także grupa potencjalnych odbiorców od dawna dopytujących się o możliwość dostępu do danych, na podstawie których taka użyteczna dla pasażerów informacja powstaje. Mowa oczywiście o programistach (jak na przykład Jarosław Szmigielski twórca aplikacji komunikacyjnej Zdążuś).

- Wraz z powstaniem Tristara, który z założenia jest systemem otwartym i uruchomieniem platformy Otwarty Gdańsk pojawiła się możliwość, żeby spełnić te życzenia i wystawić nasze dane na tej właśnie, miejskiej platformie - mówi Marcin Dymarski, kierownik Działu Informatyki ZTM. - Idąc z duchem Otwartego Gdańska, udostępniamy je programistom, którzy mogą je teraz wykorzystać w twórczy sposób, zestawić z jakimiś innymi danymi i stworzyć ciekawy produkt, który nam nawet do głowy by nie przyszedł. Mówimy: “Róbcie, co chcecie. My będziemy aktualizować na bieżąco nasze dane wyjściowe i odpowiadać za nie, a wy sami musicie dbać o ich odświeżanie w swoich aplikacjach”.

Otwarte dane w dwóch kategoriach. Po pierwsze - statyczne

Zbiór “Otwarte dane ZTM w Gdańsku - TRISTAR” podzielony jest na dwie kategorie danych: statyczne i dynamiczne. Opatrzony został precyzyjnym opisem poszczególnych zasobów, z częstymi odwołaniami do powiązań z innymi zasobami. Pracownicy ZTM dołożyli też obszerny słowniczek pojęć - żeby programista mógł łatwiej powiązać ze sobą poszczególne wątki.

Wszystkie dane przygotowano w formacie JSON, który jest uniwersalnym formatem używanym do tworzenia aplikacji mobilnych.

W kategorii danych statycznych znaleźć można m.in.: rozkłady jazdy, listę linii, listę przystanków (wraz ze współrzędnymi i cechami, np. przystanki na żądanie, nie dla pasażera), czy listę tras.

- Rozkład jazdy wbrew pozorom to nie taka prosta sprawa, często więcej w nim wyjątków niż reguł, jest jednocześnie powiązany z danymi dotyczącymi zarówno linii jak i przystanków - mówi Agnieszka Rzeźnikowska, starszy inspektor ds. obsługi SIP w gdańskim ZTM. - Pamiętać trzeba na przykład, że zanim tramwaj wyjeżdżający z zajezdni Wrzeszcz podstawi się na swoją główną trasę, także na przystankach po drodze zabiera pasażerów. Oczywiście dane na temat takich wariantów tras także udostępniamy.

Z uwagi na różnorodność rozkładów jazdy (częstotliwość kursowania w dni powszednie jest inna niż w weekendy, jeszcze inna w wakacje czy w święta, a zawsze znajdą się również takie wyjątki, gdy linia X w dni wolne od pracy kursuje wg. rozkładu z dnia roboczego) dane dotyczące rozkładów udostępniane są dla wszystkich linii w podziale na konkretne dni.

Wszystkie dane statyczne są aktualizowane raz dziennie, ok. godz. 6 rano - co twórca aplikacji wykorzystującej te informacje również powinien mieć na uwadze.

Po drugie - dane dynamiczne

W zbiorze danych dynamicznych znaleźć można estymowane czasy przyjazdu dla każdego przystanku w Gdańsku.

- Przy czym pamiętać trzeba, że słowo “estymowane” jest tu kluczowe. Często padają wobec nas zarzuty, że na tablicy przystankowej wyświetla się informacja, że pojazd nadjedzie za dwie minuty, a tymczasem to “za dwie minuty” trwa 10 minut - zaznacza Marcin Dymarski. - Jeśli w drodze od punktu, w którym w tym czasie znajduje się tramwaj czy autobus nie będzie problemów, on dojedzie w dwie minuty, ale jeśli zdarzy się wypadek, korek, czy jakiekolwiek losowe zdarzenie, tak nie będzie. Nie ma jeszcze na tyle inteligentnego systemu, który wiedziałby ile czasu trzeba doliczyć, jeśli np. na torach był wypadek. Owszem, system się uczy pewnych rzeczy i będzie dodawał sobie opóźnienia przy kolejnych przystankach, nie jest jednak w stanie oszacować ile czasu trwać będzie usuwanie następstw wypadku.

Drugi zestaw danych w tym zbiorze to aktualne komunikaty, umieszczane na tablicach przystankowych.

- Jeśli nasi dyspozytorzy z Centrali Ruchu nadadzą jakiś komunikat na tablice ZTM, błyskawicznie zapisze się on w bazie danych i tak samo będzie dostępny - dodaje Agnieszka Rzeźnikowska.

W celu zapewnienia bezpieczeństwa systemu Tristar wprowadzono “bufor”, żeby potencjalni użytkownicy z zewnątrz nie łączyli się bezpośrednio z systemem i nie naruszyli jego stabilności poprzez dużą ilość zapytań skierowanych wprost do bazy.

Pracownicy ZTM podkreślają, że udostępniony zbiór danych to - póki co - wersja testowa.

- Jeżeli w źródle danych, które teraz udostępnimy będzie jakiś problem, należy się zwrócić do nas. Zbiór przygotowany dla Otwartego Gdańska objęty jest dwuletnią gwarancją wykonawcy, firmy Better Solutions - dodaje Agnieszka Rzeźnikowska. - Przygotowaliśmy się najlepiej, jak mogliśmy, pracowaliśmy nad tym projektem blisko rok, teraz czas na weryfikację ze strony użytkowników.

- Dane dotyczące funkcjonowania komunikacji miejskiej są najbardziej pożądane przez programistów, twórców aplikacji, firmy. Dzięki nim mogą tworzyć rozwiązania dopasowane do potrzeb różnych grup mieszkańców, ułatwiając im korzystanie z komunikacji miejskiej - komentuje Krzysztof Garski z zespołu ds. otwartych danych w kancelarii Prezydenta Miasta Gdańska. - Nasze miasto od dawna udostępnia rozkłady jazdy w formacie umożliwiającym wykorzystanie ich w aplikacjach, ale zdecydowaliśmy się pójść o krok dalej. Dajemy programistom bezpłatny dostęp do danych generowanych przez urządzenia GPS zamontowane w tramwajach i autobusach. Dzięki temu tworzone aplikacje mogą na żywo generować informacje o ewentualnych opóźnieniach czy objazdach. Widzimy w tym dużą wartość i bezpośrednią korzyść dla gdańszczan oraz dla prężnie działającego w mieście środowiska IT.

Chcesz łatwiej poruszać się po mieście? Ten tekst może Cię zainteresować:

Tristar Eye, czyli informacje z Tristara nareszcie w smartfonie