Jakie ulice obejmie w 2023 roku "Jaśniejszy Gdańsk"?
Gdzie w tym roku zrobi, bądź już zrobiło się, jaśniej po zmroku?
Nowe latarnie zamontowano w bieżącym roku już przy ulicach:
- Wiłkomirskiego,
- Zagórnej,
- Żonkilowej,
- Groszkowej,
- Ornitologów,
- Podjazd,
- Beskidzkiej,
- przy ciągu pieszym Kanału Raduni na odcinku od ul. Mennonitów do ul. Zaroślak.
Obecnie trwa, lub wkrótce rozpocznie się, montaż lamp na ulicach:
- Tulipanów,
- Wieżyckiej,
- Bergiela,
- Gdańskiego Kolejarza,
- Orzechowej,
- Wspornikowej,
- na fragmencie ul. Zatokowej,
- na fragmencie ul. Warszawskiej,
- na fragmencie ul. Źródlanej,
- na fragmencie ul. Bluszczowej,
- na pasie zieleni miejskiej pomiędzy Szkołą Podstawową nr 6 a Przedszkolem nr 68 przy ul. Lawendowe Wzgórze.
W tym roku oświetlenie pojawi się też na ulicach: Goździkowej, Czaplewskiej, Wołyńskiej, Zawiślańskiej i na skwerze przy ul. Matki Polki.
Od kiedy działa "Jaśniejszy Gdańsk?"
Start miejskiego programu "Jaśniejszy Gdańsk" prezydent Paweł Adamowicz ogłosił pod koniec sierpnia 2016 r. Było to pokłosie jego służbowych spacerów po gdańskich dzielnicach, a także cyklicznych spotkań z mieszkańcami, którzy często zgłaszali potrzebę doświetlenia danej ulicy czy jej odcinka (prezydent Aleksandra Dulkiewicz także spotyka się z mieszkańcami, jak również spaceruje służbowo po dzielnicach). Wytypowano wówczas ponad 500 lokalizacji, w których trzeba postawić latarnie, by doświetlić dane przestrzenie publiczne. W pierwszej kolejności lampy miały pojawić się w miejscach, które stanowiły dojścia do szkół i obiektów użyteczności publicznej. Ważne było też natężenie ruchu, zarówno pieszego jak i kołowego na danej ulicy.
Ile obecnie miejskich latarni znajduje się w Gdańsku?
W naszym mieście jest obecnie ponad 42,7 tys. tzw. punktów świetlnych, z czego 27,5 tys. należy do miasta i jest utrzymywanych przez Gdański Zarząd Dróg i Zieleni. Kolejne 1,2 tys. należy do miasta i jest przyłączonych do sieci utrzymywanej przez Energa-Oświetlenie Sp. z o.o, a 14 tys. jest własnością firmy Energa Oświetlenie Sp. z o.o., która świadczy odpłatnie usługę oświetlania ulic. Łączna moc opraw w utrzymaniu GZDiZ to około 2 720kW, natomiast łączna moc opraw utrzymywanych przez Energa - Oświetlenie Sp. z o.o. to około 1 735kW.
Jak wysokie są latarnie w Gdańsku, co ile metrów są stawiane?
Słupy oświetleniowe montowane w ramach programu „Jaśniejszy Gdańsk” mają w większości przypadków wysokość od 3,5m do 9m.
- Dobierana przez projektanta na etapie wykonywania dokumentacji projektowej wysokość słupów oświetleniowych zależy od kilku czynników - zaznacza Bogusław Nadolny, zastępca kierownika Działu Energetyczno-Teletechnicznego w Gdańskim Zarządzie Dróg i Zieleni. - Wstępne wytyczne co do wyglądu, barwy i wysokości słupów są przekazywane projektantowi wraz z warunkami technicznymi projektowania wydawanymi przez GZDiZ. Projektant musi wziąć pod uwagę również opinię konserwatora zabytków, jeżeli obszar objęty jest ochroną konserwatorską. Na etapie opracowywania dokumentacji projektant uwzględnia również charakter oraz lokalizację ulicy, na której ma zostać zaprojektowane oświetlenie. Inna wysokość słupów jest dobierana dla ulic stanowiących główny ciąg komunikacyjny miasta, a inna dla ciągów pieszo-rowerowych lub pieszych - dodaje.
Średnia odległość między słupami, które oświetlają ciągi piesze, pieszo-rowerowe, a także parki i skwery wynosi od 15 do 25 metrów, i co około 30 metrów w przypadku oświetlenia ulic.
Piecki - Migowo. Powstają atrakcyjne zielone przestrzenie
Jaka jest moc źródeł światła?
Jak podkreśla Bogusław Nadolny, moc źródeł światłą jest uzależniona od obszaru, jaki ma oświetlać, ale też od rozstawu słupów i wysokości montażu oprawy. Na moc światła mają również wpływ parametry fotometryczne oprawy. W przypadku opraw wykonanych w technologii LED moc opraw wynosi od 12 W - w przypadku tzw. opraw parkowych, do 220 W - w przypadku opraw drogowych oświetlających główne ulice miasta.
- W ubiegłych latach, zanim zaczęto na szeroką skalę stosować oprawy w technologii LED, występowały oprawy ze źródłami sodowymi o typowych mocach: 50 W, 70 W, 100 W, 150 W, 250 W, 400 W - wylicza Bogusław Nadolny.
Od 2015 roku nowa infrastruktura oświetleniowa jest oparta wyłącznie na oprawach w technologii LED. Aktualnie z ogólnej ilości 28,7 tys. opraw stanowiących majątek naszej gminy, 13,5 tys. to oprawy w technologii LED z zaprogramowaną redukcją mocy w godzinach 23 - 5. Kolejne 5,5 tys. istniejących opraw sodowych to oprawy z także zaprogramowaną redukcją mocy w godzinach nocnych.
Stopniowo, w ramach inwestycji prowadzonych przez Gdańsk, jak i inwestorów prywatnych - w ramach umów z naszym miastem, wymieniane są oprawy sodowe na LEDowe. Największą do tej pory modernizację miejskiego oświetlenia przeprowadzono w 2015 r. W ramach programu „SOWA” wymieniono wówczas blisko 4 tys. opraw sodowych na oprawy LEDowe. Ze spółką Energa-Oświetlenie Sp. z o.o., na należącym do niej majątku, wynegocjowano wprowadzenie usługi ,,Białe Światło”, co doprowadziło do wymiany na LEDowe 8,4 tys. sztuk najbardziej energochłonnych opraw oświetleniowych.
O której godzinie latarnie są zapalane, a o której gaszone?
Blisko 85 proc. istniejącej infrastruktury oświetleniowej zarządzanej przez GZDiZ, jak i większość majątku Energa - Oświetlenie, objętych jest systemem sterowania i monitoringu parametrów CPANet (to system zdalnego monitorowania). Sterowniki CPANet zainstalowane są bezpośrednio w 484 szafkach oświetleniowych rozmieszczonych w całym mieście.
- Komunikacja między sterownikami oraz jednostką centralną odbywa się w oparciu o sieć GSM, tak jak w telefonach komórkowych. Zasadniczo załączenie i wyłączenie oświetlenia pracującego w systemie CPANet odbywa się na podstawie sygnałów z trzech centralnych czujek zmierzchowych rozmieszczonych w różnych dzielnicach Gdańska i to one decydują, kiedy zapala się i gaśnie światło uliczne, lub „rezerwowo” na podstawie czasów załączenia i wyłączenia zaprogramowanych w samych sterownikach CPANet - tłumaczy Bogusław Nadolny.
Pozostała część infrastruktury oświetleniowej działa na indywidualnych, tzw. aparatach zmierzchowych, zamontowanych w szafach oświetleniowych, które sterują procesem włączenia i wyłączenia lamp. Na porę włączenia i wyłączenia oświetlenia ma wpływ aktualna pora roku, długość dnia, ale również stopień zachmurzenia w danym dniu. W pochmurne dni oświetlenie uruchomi się wcześniej, a nad ranem wyłączy później.
Jakie są trudności przy budowie nowego oświetlenia?
Założeniem programu „Jaśniejszy Gdańsk” była budowa słupów i montaż opraw przy istniejących drogach. Dlatego projektanci wykonujący projekty nowego oświetlenia muszą wziąć pod uwagę, że posadowienie słupów i kabli nie może kolidować z rosnącymi drzewami oraz pozostałą infrastrukturą naziemną czy istniejącymi sieciami podziemnymi.
- Jednak nie zawsze jest możliwe posadowienie słupów i kabli zgodnie z projektem. Istniejące starsze sieci podziemne nie zawsze biegną tak, jak to przedstawione zostało w dokumentacji technicznej. Skutkuje to koniecznością zmiany lokalizacji słupów oświetleniowych lub koniecznością korekty trasy kabli zasilających - przyznaje Bogusław Nadolny.
Zdarza się też, że w danym okresie, niezbędne materiały budowlane są niedostępne, zdarzają się też opóźnienia w dostawach - co szczególnie było odczuwalne w okresie pandemii.
Ile kosztuje budowa i eksploatacja miejskich latarni?
Po uruchomieniu programu „Jaśniejszy Gdańsk” GZDiZ przyjmował kwotę 9 tys. złotych brutto na tzw. jeden punkt oświetleniowy, czyli wybudowanie pojedynczej latarni wraz z ułożeniem odcinka linii kablowej zasilającej i odtworzenie terenu. W roku 2022 przyjmowano już kwotę na poziomie 11 tys. zł.
Umowy związane z utrzymaniem infrastruktury oświetleniowej są umowami ryczałtowymi, a wzrost kosztów uzależniony jest m.in. od wskaźnika inflacji za rok poprzedni. Koszt eksploatacji majątku Gdańska, będącego w utrzymaniu Gdańskiego Zarządu Dróg i Zieleni, oraz świadczenia usługi oświetlenia majątkiem Energa-Oświetlenie Sp. z o.o. wyniósł w 2022 r. 9 mln złotych. W tym roku koszty obsługi tych umów wzrosną o wskaźnik inflacyjny za rok ubiegły, czyli o 14 proc.
Koszty energii elektrycznej, a więc zakup i dystrybucja, zużywanej na potrzeby oświetlenia miasta za 2022 r. wyniosły około 12,7 mln złotych. W tym roku koszty zwiększą się na skutek wzrostu o około 77 proc. kosztów zakupu energii elektrycznej, wzrostu VAT z poziomu 5 proc. na 23 proc. oraz wzrostu o około 50 proc. kosztów dystrybucji energii elektrycznej.
Umowa na przeprojektowanie i budowę Nowej Świętokrzyskiej
Ponad 12 km oświetlonych ulic w rok
W 2022 r. oświetlono 12,3 km ulic i ciągów pieszych w 37 lokalizacjach za kwotę blisko 4 mln zł. Postawiono 419 słupów i zamontowano 421 oprawy na ulicach: Skrajnej, Ogińskiego, Uroczej, Horacego, Delfina, Komety, Wolarza, Cefeusza, Węsierskiej, Staropolskiej, Żabiej, Kwietniowej, Sierpniowej, Lipcowej, Wrześniowej, Grudniowej, Ustronie, Balcerskiego, Dobrowolskiego, Czereśniowej, Śliwkowej, Rusałki, Zawodzie, Reformackiej, Lotników Polskich, schodach terenowych od ul. Legnickiej do ul. Wyczółkowskiego, Jutrzenki, Synów Pułku, Tomczaka, Zawilcowej, Migowskiej, Ku Ujściu, Sygietyńskiego, Goplańskiej, Straszyńskiej, Borkowskiej, Czerskiej.
Program „Jaśniejszy Gdańsk” zakładał wykonanie nowego oświetlenia na wszystkich dotąd nie oświetlonych (zamieszkałych) ulicach Gdańska do 2025 r. Szacunkowa wartość tego programu ma wynieść ponad 58 mln zł, jednak ostateczny koszt będzie znany po przeprowadzeniu wszystkich przetargów na realizację tych inwestycji. Łączna długość ciągów planowanych do oświetlenia sięgać będzie 185 km w 508 lokalizacjach. W poprzednich latach udawało się wykonać infrastrukturę oświetleniową średnio dla 50 lokalizacji, rocznie. W bieżącym roku, ze względu na drastyczny wzrost kosztów, wyznaczonych ulic do oświetlenia jest mniej.
