Prof. Danuta Hübner była gościem Rozmowy na temat - cyklu spotkań z interesującymi osobistościami świata polityki, kultury i działań społecznych, organizowanego w ramach obchodów Święta Wolności i Solidarności w Gdańsku.
Rozmowa dotyczyła zagadnień wokół książki „How Democracies Die” (przyp. red. „Jak umierają demokracje”), autorstwa Stevena Levitsky'ego i Daniela Ziblatta.
- Jej główną tezą jest to, że dzisiaj w świecie następuje wycofywanie się demokracji, i że odbywa się to prawie bezgłośnie - nie poprzez zamachy czy krwawe przewroty, ale poprzez najgorszą z możliwych metod, mianowicie podważanie demokracji od wewnątrz - tłumaczyła Hübner.
Jej zdaniem demokratyczne wybory nie są więc już dziś gwarancją. Do tego zwróciła uwagę na rosnące podziały pomiędzy ludźmi, którzy chcą zmiany określonych przywódców, a tymi, którzy wybrali innych. Jako przykład podała Wielką Brytanię.
- Brexit jest fenomenalnym przykładem, jak 48% ludzi, którzy wybrali inną przyszłość, zostaje całokwicie pominiętych w procesie demokratycznym, który realizuje oczekiwania jedynie 52% wyborców - dodała.
Za autorami książki podała też, że liczba instrumentów wykorzystywanych przez półdyktatury i rządy autorytane w demokratyczym kraju jest nieskończona. Z czasem jednak to „ubranie demokratyczne” staje się coraz ciaśniejsze. - Demokracja przekształca się w autokrację jednego człowieka albo jednej partii - ubranie demokratyczne jest tak ciasne, że król staje się nagi.
Autorzy książki odpowiedzialność za umieranie demokracji kładą na barki mainstreamowych partii.
- Ta książka oddaje stan ducha po drugiej stronie Atlantyku. Po stronie europejskiej nie mamy do końca świadomości tego, jak bardzo Ameryka została straumatyzowana przez obecną prezydenturę, i jak bardzo społeczeństwo amerykańskie pogrążyło się w myśleniu bezalternatywne - powiedziała.
Hübner ostrzegła, że uśmiercanie demokracji zaczyna się od rozmontowywania bezpieczników istotnych dla demokracji. - Do nich na ogół zalicza się wymiar sprawiedliwości, przejmowanie mediów publicznych - to fundament tej ścieżki - podkreśliła i nawiązała do polskiej polityki obecnego rządu. - Kiedy prawo jest stanowione nocą, bez konsultacji społecznych, kiedy jest po prostu złej jakości, ma to ogromny wpływ na to, jak my postrzegamy praworządność.
Czy demokracja jej zdaniem obroni się sama?
- Nie - mówi Hübner. - Demokrację bardzo łatwo jest zniszczyć, jeżeli są siły polityczne zdeterminowane, żeby ją zniszczyć. Może obronić się tylko, kiedy stanie się życiodajną wartością. Taka demokracja może się realizować poprzez nasze moralne zobowiązania jako obywateli, akty posłuszeństwa obywatelskiego czy popieranie słusznej sprawy, także tworzenie więzi na poziomie społeczeństwa - wtedy mamy do czynienia z tzw. demokracją sieciową.
Zwraca uwagę na to, że ważna jest nie tylko kwestia samej obrony demokracji. - Jeżeli mamy pokonać autokratów, musimy zaproponować lepszy pakiet polityczny, z szansą na włączanie się wszystkich do debaty.
Danuta Hübner - profesor nauk ekonomicznych, specjalizuje się w rozwoju gospodarczym. Była szefową Kancelarii Prezydenta RP. Pełniła funkcję sekretarza wykonawczego Europejskiej Komisji Gospodarczej (agendy ONZ). Stała na czele Komitetu Integracji Europejskiej. Była pierwszym polskim komisarzem w Unii Europejskiej (ds. polityki regionalnej). Posłanka kończącej się właśnie kadencji do Parlamentu Europejskiego i przewodnicząca Komisji Spraw Konstytucyjnych. Prowadzi blog „Moja Europa”, na którym podejmuje temat brexitu, przyszłości Unii Europejskiej i zwiększenia udziału obywateli w jej kształtowaniu.
