Czytaj także: Jak bronić demokracji w krajach UE? Opinia Aleksandry Dulkiewicz dla Komitetu Regionów
Klucz do bezpieczeństwa
O swoim wystąpieniu w Brukseli Aleksandra Dulkiewicz napisała na Fb:
Komisja CIVEX pozytywnie zaopiniowała dokument dotyczący rozszerzenia Unii Europejskiej o Ukrainę, Mołdawię i Gruzję, który miałam zaszczyt zaprezentować podczas dzisiejszych obrad. Jako europejska rodzina samorządowców musimy dołożyć wszelkich starań, aby wesprzeć ten proces i przyczynić się do jego sukcesu. Konsekwentne rozszerzenie UE to klucz do bezpieczeństwa, pokoju, stabilizacji i rozwoju Europy, a Europejski Komitet Regionów ma w tym procesie do odegrania ważną rolę.
Czytaj także: Przedstawiciele Europejskiego Komitetu Regionów spotkali się z prezydentem Ukrainy
Czytaj także: Komitet Regionów. Europejscy liderzy samorządowi w Gdańsku o pomocy dla Ukrainy
Europejskie TAK dla Ukrainy
Na tym samym posiedzeniu, Europejski Komitet Regionów i przedstawiciele władz Ukrainy ogłosili “Lokalny program na rzecz wzmocnienia pozycji, odpowiedzialności i rozwoju” - co ze strony europejskich samorządów stanowi zdecydowane wsparcie dla planów rozszerzenia UE o Ukrainę.
Oprócz ułatwienia procesu odbudowy i rekonstrukcji w Ukrainie, program TIPS4UA ma na celu wyposażenie liderów miejskich i urzędników w doświadczenie i wiedzę, które pomogą Ukrainie na drodze do członkostwa w UE. Inicjatywa stawia m.in. na wspieranie transgranicznego partnerstwa między ukraińskimi i unijnymi gminami z Ukrainy i UE.
Czytaj także: Gdańsk w Brukseli: Witalij Kliczko z Nagrodą im. Pawła Adamowicza
WYSTĄPIENIE ALEKSANDRY DULKIEWICZ W BRUKSELI I PODSTAWOWE TEZY OPINII PRZEDSTAWIONEJ PRZEZ PREZYDENT GDAŃSKA:
„Obyś żył w ciekawych czasach” - to przekorne stare chińskie przysłowie, jest bardziej przekleństwem, niż zapowiedzią nadejścia koniunktury, pomyślności i dobrobytu. Niestety, na naszych oczach zaczyna się ono spełniać. Przy czym, tym razem nie zostało wypowiedziane w Pekinie, a raczej w Waszyngtonie.
Jeszcze kilka tygodni temu, a dokładnie przed konferencją na temat światowego bezpieczeństwa w Monachium, nie przyszłoby mi do głowy, że będziemy mieli powód do: najpierw wątpliwości, potem zmartwienia, a teraz już jasności, że Stany Zjednoczone Ameryki przestają być fundamentem i czynnikiem stabilizującym dla systemu światowego bezpieczeństwa. Kolebka nowożytnej demokracji, każdego kolejnego dnia zaczyna przysparzać nam nowych trosk. Z coraz większym niepokojem wsłuchujemy się w głosy zza oceanu, bo mają one bezpośrednie przełożenie na losy naszego kontynentu.
Dlaczego mówię o tym w momencie opiniowania dokumentu na temat perspektyw rozszerzenia Unii Europejskiej? Tak jak powoli, ale skutecznie zaczęła docierać do nas Europejczyków świadomość, że sami musimy zadbać o swoje bezpieczeństwo, tak też winniśmy zdać sobie sprawę, jak fundamentalnym procesem dla kształtu i charakteru Europy jest rozszerzenie. Sprowadza się ono bowiem zarówno do tego, czy uda się ściągnąć w orbitę unijnych wpływów kraje regionu oraz czy będziemy w stanie dokonać koniecznych reform Unii, aby zapewnić jej sprawne, solidarne jak i skuteczne funkcjonowanie, zwłaszcza w zakresie obrony wartości, które stanowią jej fundament.
Na naszych oczach toczy się spór o to, czy takie kraje jak Ukraina, Mołdawia, Gruzja wejdą do klubu europejskiego, czy też pozostaną na łasce Rosji, Chin i innych aktorów (BRICS). Pozostając poza UE będą czynnikiem destrukcyjnym, wpływającym negatywnie na poziom stabilizacji i stanowić będą wyłom w architekturze naszego bezpieczeństwa. Rozszerzenie jest wiec tak samo w interesie kandydatów, jak też samej Unii.
Komisarz ds. rozszerzenia Marta Kos podczas niedawnego wręczania Nagrody im. Pawła Adamowicza, kierując swoje słowa do laureata - mera Witalija Kliczko, oświadczyła że w trakcie swojej kadencji wprowadzi Ukrainę do UE. To bold statement, ale nie tylko powinniśmy trzymać kciuki, aby jej się to udało, musimy zrobić wszystko co leży w naszej mocy i w naszych kompetencjach, aby jako europejska korporacja samorządowców wesprzeć ten proces i przyczynić się do jego sukcesu. Duża jest tu rola do spełnienia przez Europejski Komitet Regionów.
Moja opinia jest przejawem wiary, że pomimo wszystkich przeciwności losu jest to wykonalne. Po prostu, rachunek zagrożeń, ryzyk i wyzwań przegrywa z zestawieniem szans, korzyści i perspektyw.
NAJWAŻNIEJSZE TEZY OPINII:
- Konsekwentne rozszerzenie jest warunkiem bezpieczeństwa, pokoju, stabilizacji i rozwoju w Europie.
- Proces ten jest ważny zarówno dla krajów kandydackich jak też dla samej UE.
- Rozszerzenie daje szanse na proliferację/promowanie takich wartości, jak: rządy prawa, wolność mediów, niezależne sądownictwo, wolne i demokratyczne wybory, zasada subsydiarności, równy i niedyskryminowany dostęp do praw wszystkich grup społecznych, socjalna gospodarka rynkowa.
- Warunkiem sine qua non jest, aby rozszerzenie było merit-based process. Skuteczne przeprowadzenie rozszerzenia wymaga od krajów kandydackich konsekwentnego rozwijana decentralizacji, w tym fiskalnej (skala i natężenie unijnego wsparcia finansowego powinny być wprost proporcjonalne do stopnia decentralizacji władzy w krach kandydujących), reformy administracji publicznej, transparentności, walki z korupcją, ekonomicznym wpływem ze strony struktur oligarchicznych, przejawami dyskryminacji (w tym z uwagi na orientację seksualną), podejmowaniem działań wymierzonych przeciw degradacji klimatycznej.
- Fundamentalna role do spełnienia mają w całym procesie lokalne i regionalne samorządy.
- Walka z dezinformacją i działaniami wrogich aktorów (np. Rosja, Białoruś), np. w kontekście wykorzystywania przez nich zjawiska kryzysu migracyjnego jest kluczowa dla poziomu wsparcia procesu rozszerzenia, zarówno w krajach kandydackich, jak też w samej UE. Kluczowe jest edukowanie społeczeństw o zagrożeniach płynących z dezinformacji i manipulacji medialnych.
- Sposób rozstrzygnięcia wojny w Ukrainie będzie fundamentalny dla procesu perspektywy procesu poszerzenia Unii Europejskiej.
UKRAINA
- Ukraina, pomimo bezprecedensowej presji zewnętrznej, podjęła odważną i strategiczną decyzję aplikowania do struktur unijnych.
- Na uznanie zasługuje zaangażowanie Ukrainy w proces koniecznych reform podejmowanych w obliczu toczącej się na terenie tego kraju wojny.
- Jest na pewno potrzeba wzmocnienia wysiłków i zintensyfikowania stara wysiłków w konkretnych obszarach: decentralizacja, upodmiotawianie samorządów lokalnych, wzmacnianie społeczeństwa obywatelskiego, zagwarantowanie wolności mediów, walka z korupcją, stosowanie zasady subsydiarności dystrybucji środków finansowych.
- Proces przystępowania do UE nałoży się na etap powojennej odbudowy kraju. Jest to przestrzeń do zagospodarowania przez partnerów samorządowych z krajów unijnych, np. w postaci projektów i programów wsparcia, szkoleń i wymiany doświadczeń.
MOŁDAWIA
- Pomimo wywieranych przez rosyjskiego sąsiada wpływów, np. w postaci ataków hybrydowych i prób politycznej infiltracji, Mołdawia konsekwentnie realizuje swój sen o członkostwie w strukturach UE.
- Ważny jest podejmowany przez Mołdawię wysiłek przeprowadzenia koniecznych reform, np. w zakresie sądownictwa. Warto jednak wspomnieć o wyzwań związanych z korupcją, które są dużą barierą dla rozwoju demokratycznych instytucji.
- Dostrzec należy, że szczególnej troski wymaga jeszcze kwestia zagwarantowania transparentności, wolnych i niezależnych mediów. Postulaty te są szczególnie istotne w kontekście skutecznej walki z dezinformacją i manipulacją ze strony wrogich rozszerzeniu aktorów.
- Na pewno ważne byłoby jeszcze większe dostrzeżenie samorządu lokalnego, jako potencjalnego partnera, np. w zagospodarowaniu środków unijnej pomocy.
- Niezwykle istotne będą parlamentarne wybory w 2025, które muszą być przeprowadzone w sposób transparentny, demokratyczny i wolny od manipulacji.
GRUZJA
- Gruzja, podobnie jak Ukraina, ma niezwykle bolesne doświadczenie wojenne i doświadczyła bezprecedensowej agresji ze strony swojego sąsiada. Tym ważniejsza jest decyzja gruzińskiego narodu o wejścia do grona państw kandydujących do UE. Ten potencjał jasnego entuzjazmu nie może zostać zaprzepaszczony przez aktualny gruziński rząd. Gruzińskie społeczeństwo swoją niezłomną postawą jasno demonstruje, że nie ma zgody na zejścia z europejskiej ścieżki. Niezależnie od politycznych zawirowań, proces demokratyzacji i modernizacji w Gruzji nie może się cofnąć.
- Musi martwić uwstecznienie procesu dostosowania gruzińskiego prawodawstwa i branie wzorów z legislacji rosyjskiej (transparency of foreign influence, anti-LGTB ’Family Values ans Protection of Minors’ law). Nieakceptowane jest stosowanie siły i represji wobec tych, którzy w sposób demokratyczny wyrażają swoje poparcie dla demokratycznych wartości i sympatię wobec EU.
- Zahamowanie procesu walki z korupcją, stosowanie manipulacji może być poważnym zagrożeniem dla gruzińskiego rozwoju społecznego i gospodarczego.
- Ważna jest rola z samorządów z krajów UE do spełnienia w zakresie promowania bilateralnych kontaktów ze swoimi lokalnymi partnerami, wspierania procesów demokratycznych, zbliżających Gruzję do UE, służenia pomocą, doświadczeniem i doradztwem.
Podziękowania
Wszystkim, tym którzy przyczynili się do powstania dokumentu należą się wielkie podziękowania. Poczynając od pracowników sekretariatu komisji CIVEX, poprzez tych którzy zdecydowali się na udział w specjalnie przygotowanej 12-punktowej ankiecie, poprzez uczestników konsultacji online. Niezwykle pomocne w powstaniu końcowej wersji opinii były także zgłoszone poprawki, które w dużej mierze zostały wcielone w końcowy tekst dokumentu. Bez przesady można podsumować, że opinia ta jest efektem SOLIDARNEJ pracy wszystkich tych, którym sukces rozszerzenia leży na sercu.
Konsultacje online:
Przedstawiciele Forum Społeczeństwa Obywatelskiego Partnerstwa Wschodniego
Przedstawiciele DG NEAR.E (Ukraine service)
Przedstawiciele DG ENEST
Ambasador Mołdawii
Sojusz Miast i Regionów na Rzecz Odbudowy Ukrainy
Kolegium Europy Wschodniej
Redakcja Nowej Europy Wschodniej
Partnerzy, którzy uczestniczyli w ankiecie:
Ogólnoukraińskie Stowarzyszenie Połączonych Wspólnot Terytorialnych
Stowarzyszenie „Energooszczędne miasta Ukrainy”
Eurocities
Zgromadzenie Regionów Europejskich
Miasto Sindelfingen
ALDA
Sojusz Miast i Regionów na Rzecz Odbudowy Ukrainy
