Od początku marca 1945 roku Gdańsk był nękany zmasowanymi nalotami bombowymi, do których w połowie miesiąca dołączył się ostrzał artyleryjski Armii Czerwonej. Obiektem ataków nie były jedynie umocnione pozycje niemieckie w Lasach Oliwskich i inne cele strategiczne, ale również gęsto zaludnione dzielnice miasta. Za datę zdobycia Gdańska przez Sowietów uważa się 30 marca 1945 r. Faktycznie jednak Niemcy bronili się do 7 kwietnia na Westerplatte. Symboliczne zawieszenie biało-czerwonej flagi na Dworze Artusa przez polskich żołnierzy uczestniczących w walkach o Gdynię miało miejsce pomiędzy 28-30 marca 1945 r. 30 marca 1945 r. ogłoszono utworzenie województwa gdańskiego. Tę ostatnią datę utożsamia się z powrotem Gdańska do Polski.
Równolegle z wygasającymi walkami Sowieci zaczęli plądrowanie i niszczenie miasta. Według danych z 15 lipca 1945 roku, w całym Gdańsku zniszczono 19 665 budynków. Z tej liczby najwięcej było mieszkalnych - 15 600, następnie gospodarczych - 3160 i przemysłowych - 535. Z 17 zabytkowych kościołów położonych w centrum Gdańska ucierpiało 14, a pożary strawiły zabytkowe budowle śródmieścia, m.in. Ratusz Głównomiejski, Zbrojownię, Wielki Młyn i Żurawia.
- To właśnie ten krajobraz i losy jego mieszkańców dokumentował przez kilka lat na swoich fotografiach Kazimierz Lelewicz. Część jego bogatego archiwum stanowi zasób kolekcji Muzeum Gdańska, a ponad 1500 zostało udostępnionych na portalu dziedzictwo-gdansk.pl. Wystawę na platformie Google Arts & Culture przygotowaliśmy z myślą o przypadającej rocznicy powrotu Gdańska do Polski i o szerokim gronie zainteresowanych tą tematyką. To, co odróżnia wystawę na platformie Google od zdjęć na naszym portalu, to dodatkowy kontekst relacji świadków zniszczonego miasta, które towarzyszą prezentowanym zdjęciom - mówi Klaudiusz Grabowski z Muzeum Gdańska, kurator wystawy.
Wystawę „Między zniszczeniem a odbudową - Gdańsk na fotografii Kazimierza Lelewicza” będzie można obejrzeć od 31 marca br. na profilu Muzeum Gdańska na platformie Google Arts & Culture.
Google Arts & Culture to platforma stworzona w 2011 r., na której zbiory udostępnia ponad 2000 instytucji kultury z ponad 80 krajów. Ponad 6 milionów artefaktów i tysiące eksponatów online zachęca do poznania kultury w całej jej różnorodności. Zespół Google Arts & Culture pracuje nad technologiami, które pomagają zachować dzieła kultury i dzielić się nimi z ludźmi na całym świecie oraz umożliwiają kuratorom muzeów tworzenie atrakcyjnych wystaw online i offline. Dzięki temu internauci mają okazję w nowatorski sposób odkrywać sztukę, historię oraz cuda świata - od słynnego obrazu przedstawiającego sypialnię van Gogha po celę więzienną, w której był osadzony Nelson Mandela. To platforma, na której można dowiedzieć się, co dzieje się za kulisami, w świetle reflektorów i na ulicy. Kolekcje zgromadzone na platformie można oglądać na stronie internetowej, a także dzięki bezpłatnej aplikacji dostępnej na iOS i Androida.
Biogram Kazimierza Lelewicza z Gedanopedii:
KAZIMIERZ LELEWICZ (15 XII 1896 Lubartów - 1 X 1986 Gdańsk), inżynier, fotografik. Po ukończeniu progimnazjum uczył się w mającej nieoficjalny status politechniki Szkole Mechaniczno-Technicznej im. Hipolita Wawelberga i Stanisława Rotwanda w Warszawie, którą ukończył jako inżynier budownictwa kolejowego. W latach 1919-1921 budował linię kolejową Rejowiec-Bełżec na Lubelszczyźnie. Od 15 II 1921 do 18 IX 1939 roku pracował jako projektant linii i obiektów kolejowych w Okręgowej Dyrekcji Polskich Kolei Państwowych w Wilnie, w latach 1939-1945 zaś w tej dyrekcji zarządzanej przez kolejnych okupantów. Od 1921 roku uczył się zawodu fotografa u artysty malarza Ferdynanda Ruszczyca (1870-1936) i fotografika Jana Buhłaka (1876-1950). Współzałożyciel w 1926 Towarzystwa Fotograficznego w Wilnie. Eksperymentował z różnym technikami fotografii artystycznej, słynne są jego zdjęcia zwierząt, w tym psów. W czasie II wojny światowej w akowskim ruchu oporu. Pracownik ► Politechniki Gdańskiej, od roku 1948 kierował Studium Fotografii na Wydziale Architektury. Uczył podstaw fotografii, m.in. znanych później fotografów ► Stefana Figlarowicza i ► Zygmunta Grabowieckiego. Od jesieni w 1945 dokumentował zniszczenia Gdańska, kolejne etapy odbudowy. Wartość artystyczną zdjęć obrazujących zniszczenia i odbudowę Gdańska doceniono po roku 1970. W 1973 ► Muzeum Historii Miasta Gdańska (MHMG) zorganizowało wystawę Zniszczenia i odbudowa Gdańska, prezentowane na niej zdjęcia (100) przekazał w darze tej placówce (część obecnie znajduje się w stałej ekspozycji w ► Ratuszu Głównego Miasta). Kolekcja jego zdjęć Gdańska z lat 1945-1955 znajduje się też w zbiorach ► Polskiej Akademii Nauk Biblioteki Gdańskiej. W 1947 roku współorganizator Gdańskiego Towarzystwa Fotograficznego (później Gdański Oddział Związku Polskich Artystów Fotografików). Działał w powstałym w 1972 Towarzystwie Przyjaciół Gdańska. W 1957 otrzymał od FIAP (Stowarzyszenia Międzynarodowego Sztuki Fotograficznej w Brnie, Szwajcaria, zrzeszające przedstawicieli 38 krajów) tytuł „Excellence de la Federation Internationale de Art Photographique”. W 1960 otrzymał nagrodę Prezydium MRN w dziedzinie plastyki. Na wniosek MHMG za zasługi w fotograficznym dokumentowaniu miasta otrzymał w roku 1975 Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, w 1973 nagrodę kulturalną Przewodniczącego Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Gdańsku, a w 1976 wojewody gdańskiego. Pochowany na ► cmentarzu Srebrzysko
