- Dziękuję Uniwersytetowi Gdańskiemu, który powstał specjalnie po to, abym ja zdobył uniwersyteckie wykształcenie… - zażartował prof. Żukowski, który przy okazji mógłby dostać nagrodę sportową, bowiem jest zapalonym maratończykiem i ma na swoim koncie już 40 takich biegów.
Prof. Żukowski otrzymał nagrodę w kategorii nauk ścisłych i przyrodniczych. Nie szczędził przy tym słów szacunku i uznania dla swoich naukowych mistrzów oraz aktualnych kolegów po fachu i współpracowników.
Laudator - prof. Janusz Limon - zauważył, że prof. Żukowski jest kolejną postacią w panteonie gdańskiej nauki, która ma swoje rodowe korzenie na Wileńszczyźnie i tym samym jest jeszcze jednym kontynuatorem dawnego Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie.
Także przemówienie prof. Popinigis było przykładem wielkiej skromności i wdzięku.
- Tak, potrafię poruszyć ten największy instrument świata, jakim jest carillon - mówiła prof. Popinigis. - Potrafię wydobyć z niego piękne, czarujące dźwięki.
Zaraz potem dodała jednak, że nie byłoby jej wśród laureatów Nagrody Heweliusza, gdyby nie nauczyciele i środowisko naukowe Akademii Muzycznej w Gdańsku, w którym ma zaszczyt pracować (tutaj nastąpiła długa lista nazwisk).
Uroczystość odbyła się w Wielkiej Sali Wety gdańskiego Ratusza Głównomiejskiego.
Nagroda im. Jana Heweliusza przyznawana jest gdańskim naukowcom za wybitne osiągnięcia, na wniosek kapituły, której przewodniczą prezes Oddziału Polskiej Akademii Nauk w Gdańsku oraz prezes Gdańskiego Towarzystwa Naukowego. W skład Kapituły Nagrody wchodzą także rektorzy państwowych wyższych uczelni w Gdańsku, przedstawiciel Prezydenta Miasta Gdańska, dotychczasowi laureaci Nagrody oraz przedstawiciel gdańskich niepublicznych uczelni wyższych.
Laury zawsze wręczane są w Ratuszu Głównomiejskim, w dniu urodzin Jana Heweliusza.
Początkowo laureat był tylko jeden - w dziedzinie nauk ścisłych i przyrodniczych. W 2001 roku wprowadzono drugą kategorię nagrody - w dziedzinie nauk humanistycznych (do których w 2013 r. dokooptowano jeszcze nauki społeczne).Nagrody Jana Heweliusza wręczono już po raz 28. - cieszą się w środowisku naukowym dużym prestiżem.
Carillony i rękopisy
Dr hab. Danuta Popinigis, profesor Akademii Muzycznej w Gdańsku, została laureatką “za wybitne osiągnięcia w badaniach kultury muzycznej dawnego Gdańska, w szczególności dziejów i muzyki gdańskich carillonów historycznych” (cytat z uzasadnieniu kapituły konkursu).
Dr hab. Danuta Popinigis jest z urodzeni gdańszczanką, ale muzykologię studiowała w Warszawie. W Akademii Muzycznej w Gdańsku pracuje od 1981 roku. Głównym tematem jej badań jest historia muzyki w Gdańsku, zwłaszcza w XVI i XVII wieku. Laureatka wydobyła na światło dzienne wiele niedrukowanych do dziś rękopisów zapisów muzycznych i innych gdańskich archiwaliów - ważnych dla historii kulturalnego życia miasta i świadczących zarazem o międzynarodowych powiązaniach nadmotławskiego grodu w renesansie i baroku. Do dziś opisała dokładnie 872 rękopisy (zawierają w sumie 8736 utworów) powstałe od XVI do XX w.
Dr Popinigis zajmuje się również analizą twórczości muzycznej powstałej i wykonywanej w Gdańsku.
Zwieńczeniem zamiłowania badaczki do historii carillonów w naszym mieście jest 500-stronicowa monografia pt. “Carillony i muzyka carillonowa dawnego Gdańska” (wydana w 2014 r.). Bogato opracowana publikacja, z imponującym zasobem źródeł (w wielu przypadkach dotąd nie przedstawianych polskiemu czytelnikowi) to pierwszy tak dokładny opis tego wciąż dość mało znanego epizodu z historii muzyki gdańskiej.
Za “Carillony” autorka otrzymała jedną z dwóch głównych nagród Narodowego Centrum Kultury w konkursie na najlepszą książkę z zakresu historii muzyki polskiej.
Teleportacja kwantowa
W dziedzinie nauk ścisłych i przyrodniczych doceniono w tym roku prof. dr hab. Marka Żukowskiego z Uniwersytetu Gdańskiego. Z uznaniem kapituły spotkały się jego wieloletnie badania dotyczące szeroko pojętej informatyki kwantowej. W tym zwłaszcza seria artykułów, w których sformułował teoretyczne podstawy eksperymentalnej interferometrii wielofotonowej stanów splątanych, tworząc w ten sposób podwaliny nowej gałęzi fizyki (tytułowej interferometrii wielofotonowej).
Prof. Żukowski jest jednym z najważniejszych na świecie przedstawicieli nowej, dynamicznie rozwijające się dziedziny nauki - informatyki kwantowej.
Przełomowy rokiem w działalności naukowej profesora był rok 1993 - w prestiżowym amerykańskim czasopiśmie “Physical Review Letters” ukazał się wówczas pierwszy w historii artykuł, którego współautorem był naukowiec pracujący w Gdańsku. Tekst zawierał opis zjawiska wymiany splątania i metody jego obserwacji w warunkach laboratoryjnych. Metody doprowadziły później międzynarodowy zespół naukowców, z którym do dziś współpracuje prof. Żukowski, do eksperymentu pierwszej kwantowej teleportacji. Opisane wówczas techniki zostały udoskonalone w kolejnych pracach i do dziś stanowią podstawę setek eksperymentów prowadzonych w ośrodkach badań kwantowych na świecie (między innymi eksperymentalnego testu tzw. nierówności Bella wykonanego rok temu w Holandii).
Laureat publikował dotąd w 35 najważniejszych czasopismach naukowych świata, w tym: Nature, Review of Modern Physics, Physical Review Letters. Jest recenzentem m.in. Nature, Nature Communications, i Scientific Reports, co oznacza, że sugeruje redaktorom, które artykuły warto przyjąć do druku.
Seria prac, za którą przyznano prof. Żukowskiemu Nagrodę im. Jana Heweliusza, była cytowana blisko 5 tysięcy razy. W 2013 r. profesorowi przyznano Nagrodę Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej, zwaną polskim Noblem.
