Pomnik Lecha Bądkowskiego zaprojektowali Aneta i Maciej Jagodzińscy
mat. Gdański Zarząd Dróg i Zieleni
Jak będzie wyglądał pomnik Lecha Bądkowskiego?
W tym roku przypada 40. rocznica śmierci tego zasłużonego dla Gdańska i Pomorza człowieka.
Miejsce, w którym stanie pomnik wybrano nieprzypadkowo. Skwer znajduje się bowiem nieopodal Targu Rybnego, gdzie w jednej z kamienic od lat 60. XX wieku mieszkał i tworzył Lech Bądkowski.
Sławina Bądkowska-Kosmulska: - Credo polityczne mojego ojca wciąż czeka na pełne odkrycie
Pomnik będzie przedstawiał Lecha Bądkowskiego, który siedzi na krześle i w zamyśleniu trzyma w jednej dłoni okulary, a w drugiej książkę. Nie będzie to przypadkowy tytuł, ale “Pomorska myśl polityczna”. Niewielka, bo 24-stronicowa pozycja, została opublikowana w 1945 r. tuż przed powrotem autora po wojnie do Polski z Wielkiej Brytanii. To pierwszy, a zarazem jeden z ważniejszych zbiór przemyśleń politycznych Lecha Bądkowskiego, którym będzie wierny przez całe życie.
Rzeźba stanie na granitowym cokole, na którego przedzie znajdzie się informacja dotycząca bohatera pomnika, a z tyłu odlew gryfa pomorskiego autorstwa prof. Tomasza Sobisza z Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku.
Pomnik z misją edukacyjną wśród uczniów
Radości i dumy ze zbliżającego się odsłonięcia pomnika Lecha Bądkowskiego nie kryje jego córka Sławina Bądkowska-Kosmulska, która od wielu lat, m.in. w formie wydawnictw książkowych, pielęgnuje publicznie pamięć o dorobku swojego ojca.
Paweł Zbierski, autor biografii Lecha Bądkowskiego: - Zaważył na całym moim życiu
- Mam nadzieję, że ten pomnik, stanowiący upamiętnienie zasług Lecha Bądkowskiego, będzie jednocześnie “żywym” monumentem, wokół którego będą odbywać się np. lekcje obywatelskie dla młodzieży. Na ten pomysł otwarte jest kierownictwo X Liceum Ogólnokształcące Dwujęzyczne w Gdańsku (przy ul. Kościuszki 8b - przyp. red.). To szkoła, której patronem jest Lech Bądkowski. Liczę też na to, że przewodnicy oprowadzający po Gdańsku turystów na swojej trasie zwiedzania umieszczą też miejsce, gdzie stanie pomnik mojego ojca - mówi Sławina Bądkowska-Kosmulska.
Tak w ubiegłym tygodniu wyglądało miejsce, gdzie w ostatni dzień sierpnia stanie pomnik Lecha Bądkowskiego
mat. Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie
Inicjatorem i fundatorem budowy pomnika Lecha Bądkowskiego jest Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie. Pisarz był jednym ze współzałożycieli tej organizacji.
Nadal można wesprzeć finansowo budowę pomnika Lecha Bądkowskiego. Można to uczynić na trzy sposoby:
- wpłacając darowiznę na zbiórkę na stronie internetowej
- realizując przelew na konto Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego: 85 1020 1811 0000 0402 0123 9185 z tytułem: Pomnik Lecha Bądkowskiego
- wpłacając osobiście darowiznę w biurze ZKP, przy ul. Straganiarskiej 20-23 w Gdańsku
Ostatnie korekty przy odlewie
Konkurs na projekt obelisku, ogłoszony przez Gdański Zarząd Dróg i Zieleni, wygrała w sierpniu ub. roku para artystów z Torunia Aneta i Maciej Jagodzińscy, właściciele Studia Rzeźby Jagenmeer.
- Odlew z brązu pomnika Lecha Bądkowskiego jest już w zasadzie gotowy. Czekają go jeszcze drobne poprawki. Na pewno zdążymy na czas - zapewnia Maciej Jagodziński.
To nie pierwsza realizacja rzeźbiarzy z Torunia w naszym mieście. Jagodzińscy są twórcami pomników rotmistrza Witolda Pileckiego przed budynkiem Muzeum II Wojny Światowej oraz piosenkarki Ireny Jarockiej w Oliwie.
Toruńskie korzenie
Lech Bądkowski urodził się 24 stycznia 1920 roku w Toruniu w rodzinie urzędnika miejskiego Kazimierza i Zofii z d. Faustman. Miał starsze rodzeństwo, siostrę Aleksandrę i brata Tadeusza. W 1938 r. ukończył gimnazjum klasyczne im. M. Kopernika w rodzinnym Toruniu, a później przez rok był elewem Szkoły Podchorążych Piechoty w Brodnicy.
Los żołnierza
Uczestniczył w kampanii wrześniowej. Udało mu się uniknąć niewoli i w styczniu 1940 r. przedostał się przez Węgry do Francji. Tam wstąpił do Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich, z którą uczestniczył w kampanii norweskiej, m.in. pod Narwikiem. Do Francji wrócił na koniec kampanii francuskiej. Potem przedostał się do Anglii, gdzie wstąpił do Polskiej Marynarki Wojennej. Został odznaczony Srebrnym Krzyżem Virtuti Militari. Odbył przeszkolenie spadochronowe i został wcielony do jednostki desantowej. Mimo dwukrotnego lotu nad Polską, ze względu na okoliczności, nie można było dokonać zrzutu.
Zdjęcie Lecha Bądkowskiego wykonane w Gdyni w 1947 r.
archiwum rodzinne Sławiny Bądkowskiej-Kosmulskiej
W 1945 r. został członkiem Zarządu Głównego Związku Pomorskiego w Wielkiej Brytanii. W 1946 roku ukończył Studium Języka i Kultury Angielskiej na uniwersytecie Cambridge. 20 maja tego roku został zdemobilizowany, a 1 czerwca powrócił do kraju pierwszym transportem, którym wracali żołnierze Marynarki Wojennej.
Powrót do ojczyzny
Na początku zamieszkał w Gdyni, a od 1951 r. w Gdańsku. Odbył studia w Wyższej Szkole Handlu Morskiego w Sopocie (1949) i na Wydziale Prawa Uniwersytetu Łódzkiego (1951).
Do roku 1953 pracował w redakcji „Dziennika Bałtyckiego” jako kierownik działu gospodarczo-morskiego. W tym samym roku podjął pracę w tygodniku „Rybak Morski”, ale został zwolniony z przyczyn politycznych bez prawa wykonywania zawodu dziennikarskiego. Od 1954 r. był kierownikiem literackim w teatrze „Miniatura” w Gdańsku. W 1956 r. został zastępcą redaktora naczelnego tygodnika „Ziemia i Morze”, ale już na początku 1957 r. został zwolniony. Od tego czasu utrzymywał się z prac literackich i publicystycznych.
Od 1979 r. był członkiem polskiego PEN Clubu i członkiem jego ostatniego zarządu przed stanem wojennym. Należał również do Związku Literatów Polskich, w latach 1957-1966 był prezesem Oddziału Gdańskiego i członkiem Zarządu Głównego. W Zarządzie Głównym zasiadał też od grudnia 1980 r. do rozwiązania ZLP.
Działalność podczas "karnawału" Solidarności
21 sierpnia 1980 r. przybył do Stoczni Gdańskiej i włączony został w skład Prezydium Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego. Był jego rzecznikiem prasowym, a także członkiem grupy negocjującej porozumienie gdańskie. Funkcję członka prezydium i rzecznika prasowego pełnił jeszcze przez kilka miesięcy w Międzyzakładowym Komitecie Założycielskim NSZZ „Solidarność” w Gdańsku.
Lech Bądkowski był członkiem władz Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego w Stoczni Gdańskiej w sierpniu 1980 r. i jego rzecznikiem prasowym
archiwum rodzinne Sławiny Bądkowskiej-Kosmulskiej
Od września 1980 r. był przewodniczącym kolegium redakcyjnego autonomicznej rubryki „Samorządność” w „Dzienniku Bałtyckim”, a później redaktorem naczelnym tygodnika „Samorządność”, który powstał dzięki jego staraniom.
Jako współtwórca Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego pełnił w nim różne funkcje społeczne - był wieloletnim członkiem Zarządu Głównego i jego prezydium. Był najwybitniejszym autorem działań programowych i organizacyjnych tego ruchu. W jego ujęciu regionalizm kaszubski był otwarty na Pomorze i Polskę.
Twórczość publicystyczna i literacka
Jest autorem około tysiąca artykułów, szkiców historycznych i politycznych oraz prawie 30 książek, powieści i zbiorów opowiadań m.in.„Bitwa trwa”, „Wesoło w tropikach” „Oblężenie”, „Młody książę”, „Żołnierze znad Bzury”, „Powtórka”, „Kulminacja”, „Wielkie Jezioro Gorzkie”, „Pieśń o miłosnym wieńcu”, „Huśtawka”.
Pomnik Kindertransportów wrócił do Gdańska
Prócz wspomnianego już Virtuti Militari był odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1965). Medalem Stolema (1978), Pieczęcią Świętopełka Wielkiego klasy złotej (1982). Zmarł 24 lutego 1984 r. w Gdańsku. W 2000 r. Rada Miasta Gdańska przyznała pośmiertnie Lechowi Bądkowskiemu tytuł Honorowego Obywatela miasta Gdańska.
Lech Bądkowski zmarł po długiej i ciężkiej chorobie 24 lutego 1984 r. w Gdańsku. Jego pogrzeb na cmentarzu Srebrzysko, który zgromadził ok. pięciu tysięcy osób, stał się wielką manifestacją przeciwko władzom PRL. W ostatniej drodze Lechowi Bądkowskiemu towarzyszyli m.in. Lech Wałęsa, Zbigniew Herbert, Bronisław Geremek i Donald Tusk
archiwum rodzinne Sławiny Bądkowskiej-Kosmulskiej
