Zmarł Paweł Huelle, wybitny gdański pisarz, autor m.in. „Weisera Dawidka”
W piątkowe południe na Cmentarzu Srebrzysko odbył się pogrzeb profesora Zbigniewa Majchrowskiego. Nie przeszkodził wiatr – ukochany żywioł literaturoznawcy - na uroczystość tłumnie przybyli przedstawiciele środowiska akademickiego, literackiego i teatralnego.
Profesora pożegnali m.in. zastępca prezydent Gdańska Piotr Kryszewski, dyrektor Biura Prezydenta ds. Kultury Barbara Frydrych, przedstawiciele Rady Miasta Gdańska, dyrektor Departamentu Kultury Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego Władysław Zawistowski, dyrektor Teatru Wybrzeże Adam Orzechowski, dyrektor Teatru Miejskiego im. Witolda Gombrowicza w Gdyni Krzysztof Babicki, dyrektor Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Gdańsku Jarosław Zalesiński, oraz przedstawiciel Instytutu Filologii Polskiej Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Gdańskiego.
- Odszedł wyjątkowy człowiek. Historyk literatury, znawca poezji, dramatu i teatru, profesor Uniwersytetu Gdańskiego, członek Polskiej Akademii Nauk, krytyk artystyczny i pedagog, który całe życie poświęcił badaniu literatury i teatru. Wykształcił wielu znawców, koneserów polskiej literatury i polonistów. Lata badań uczyniły z niego wybitnego badacza literatury Romantyzmu i XX wieku. Dysponując dogłębną wiedzą, a zarazem wielką wrażliwością doskonale rozumiał wymowę dzieł wielkich polskich pisarzy i poetów, przede wszystkim Adama Mickiewicza i Witolda Gombrowicza. Mam nadzieję, że jego pasja literacka i pedagogiczna będą okazją do refleksji, jak wiele może dokonać człowiek podczas tak wspaniałego życia. Dziękuję za to, co zrobił dla nas i dla naszego miasta – odczytał przemówienie w imieniu prezydent Gdańska Aleksandry Dulkiewicz zastępca prezydent Piotr Kryszewski.
- Z pasją rozrzucał zakurzone stronice z archiwum literatury, by oczyścić je z wszelkich skostniałych, martwych odczytań. Nie zgadzał się na humanistykę sprowadzającą niejasność świata do przemocy nieznośnego banału. Zapamiętamy go jako odważnego i krytycznego humanistę, w pełni zaangażowanego w swoją nauczycielską profesję – pożegnał profesora jego były student, dr hab. Dariusz Szczukowski, obecny dyrektor Instytutu Filologii Polskiej Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Gdańskiego.
Dyrektor Departamentu Kultury Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego Władysław Zawistowski, wieloletni przyjaciel prof. Zbigniewa Majchrowskiego, z którym poznał się jeszcze w I Liceum Ogólnokształcącym w Gdańsku, powiedział: Zbyszku kochany, jak mogłeś nam to zrobić? Miałeś pisać o przekraczaniu granic, a nie sam przekroczyć tak szybko tę ostatnią granicę.
Przypomniał, że prof. Majchrowski, którego określił jako „najwierniejszego ucznia Marii Janion”, sięgającego w swoich badaniach po najistotniejsze nazwiska literackie w Polsce, bezgranicznie kochał teatr: - Najważniejszy w tym czasie Teatr Wybrzeże, potem teatry polskie, europejskie. Był wybitnym pisarzem, naukowcem. Ale był też wybitnym widzem. Gdański teatr nie będzie już miał tak wiernego i wybitnego widza.
Ostatnie pożegnanie Andrzeja Perepeczki na Cmentarzu Srebrzysko. „I nie ma Dzikiej Mrówki”
Zbigniew Majchrowski - wczesne lata
Urodzony 5 lipca 1955 w Sopocie, syn lekarza Juliusza Majchrowskiego i lekarki Ewy, z domu Rosłan, Zbigniew Majchrowski wychowywał się w gdańskim Wrzeszczu. Po maturze w Liceum Ogólnokształcące nr 1 w Gdańsku, w 1973 roku rozpoczął studia polonistyczne na Uniwersytecie Gdańskim.
W lutym 1974 roku w studenckim piśmie „Litteraria”, wydawanym przez Koło Naukowe Polonistów Instytutu Filologii Polskiej (IFP) UG, debiutował tekstami: „Taki pejzaż… Szkic do reportażu” (z 1970) i wierszami pt. „Wyznanie” oraz „Ikar” (z 1973). Utwór wyróżniono w konkursie XVI Łódzkiej Wiosny Poetów.
Jako krytyk literacki debiutował w 1975 recenzją wierszy K. Nowosielskiego „Miejsce na brzegu”, opublikowaną w „Dzienniku Bałtyckim”. Uczestniczył w spotkaniach Grupy Sytuacyjnej Poetów i Artystów „Wspólność” (1976-79), a w latach 1976-77 był członkiem redakcji pisma „Litteraria", luźno związanego z grupą.
W 1977 roku uzyskał magisterium na podstawie pracy „Białe małżeństwo Tadeusza Różewicza wobec systemu literatury polskiej” (promotorem była prof. Maria Janion) i został zatrudniony jako asystent w Zakładzie Teorii Literatury Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Gdańskiego.
Badacz literatury z ogromnym dorobkiem
W pracy badawczej zajął się historią literatury (szczególnie poezji, dramatu, a także teatru) i kultury okresu romantyzmu oraz XX i XXI wieku, później także problematyką pogranicza sztuk i antropologią.
W 1986 roku Zbigniew Majchrowski uzyskał doktorat na podstawie rozprawy zatytułowanej „Dramat poety w twórczości Tadeusza Różewicza” (promotor prof. Maria Janion), objął także stanowisko adiunkta w Zakładzie Dramatu, Teatru i Filmu Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Gdańskiego. W 1988 roku został członkiem Gdańskiego Towarzystwa Naukowego. Od 1991 należał do SPP.
Od 1995 roku działał w Polskim Towarzystwie Szekspirowskim. W 1999 roku habilitował się na Uniwersytecie Gdańskim na podstawie rozprawy „Cela Konrada. Powracając do Mickiewicza”. Został redaktorem serii „Terytoria Teatru” wydawnictwa słowo/obraz terytoria. W tym czasie zajął się także opracowywaniem podręczników literatury polskiej dla liceów i techników.
W 2002 roku otrzymał stanowisko profesora nadzwyczajnego w Zakładzie Literatury Współczesnej Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Gdańskiego. W latach 2006-2010 był kierownikiem utworzonego przez siebie Zakładu Antropologii Literatury i Krytyki Artystycznej w tymże instytucie, następnie pracował w Katedrze Teorii Literatury i Krytyki Artystycznej m.in. na stanowisku profesora zwyczajnego. W 2007 roku otrzymał tytuł naukowy profesora, a także wszedł do Komitetu Nauk o Literaturze PAN.
W 2015 roku był przewodniczącym Jury 1. Konkursu Dramaturgicznego Strefy Kontaktu, ogłoszonego przez Wrocławski Teatr Współczesny i Miasto Wrocław.
Za swoją działalność pedagogiczną został Odznaczony Medalem Komisji Edukacji Narodowej.
Twórczość literacka profesora
Prof. Zbigniew Majchrowski artykuły, recenzje literackie i teatralne zamieszczał m.in. w „Poezji” (1976, 1978), „Tekstach” (1977), „Dialogu” (od 1977 z przerwami). Tu debiutował również w 1977 r. jako krytyk teatralny, artykułem pt. "Świadectwo widza jako wyzwanie rzucone nauce o teatrze". Był członkiem zespołu redakcyjnego serii Transgresje, powstałej jako efekt prowadzonych w 1977-88 przez prof. M. Janion konwersatoriów na UG. Zespół został wyróżniony zbiorową nagrodą „Wiatr od Morza”, przyznaną przez Klub Studentów „Żak” w Gdańsku.
Artykuły i recenzje teatralne Majchrowski ogłaszał także m.in. w „Gazecie Gdańskiej”, „Tytule”, „Teatrze”, „Twórczości”, „Odrze”, „Tygodniku Powszechnym”, „Tekstach Drugich”, „Didaskaliach” (2016).
Redagował z Marią Janion tom „Odmieńcy” (1982) z cyklu „Transgresje”. Opracował zbiór teatraliów Andrzeja Kijowskiego „Rytuały oglądania” (2005) oraz wybór sztuk teatralnych Ireneusza Iredyńskiego „Kreacja. Dramaty” (2014) w serii „Dramat polski, Reaktywacja”. Współautor i (współ)redaktor wielu prac zbiorowych, m.in. „Balsam i trucizna. 13 tekstów o Mickiewiczu” (1993), „Od Shakespeare’a do Szekspira” (1993), „Świat według Themersonów” (1994), „Mickiewicz. Sen i widzenie” (2001), „Dramat polski. Interpretacje” (2001), „Księga Janion” (2007), „Wojna i postpamięć” (2011), „Re: Iredyński” (2019). Artykuły profesora były tłumaczone na angielski, niemiecki, włoski i litewski.
Był też autorem książek: „Poezja jak otwarta rana. Czytając Różewicza” (PIW, Warszawa 1993), „Gombrowicz i cień wieszcza” (Wyd. Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 1975), „Cela Konrada. Powracając do Mickiewicza” (Wyd. słowo/obraz terytoria, Gdańsk 1998), „Różewicz” (Wyd. Dolnoślaskie, Wrocław 2002, seria „A to Polska właśnie”), „Mickiewicz i wiek dwudziesty” (Wyd. słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2006), „Krypta Gustawa” (Wyd. Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, Warszawa 2021).
Za książkę „Cela Konrada. Powracając do Mickiewicza” otrzymał w 1998 roku Nagrodę im. Leona Schillera oraz nominację do Nagrody „Nike”. Także jego ostatnia praca monograficzna, zatytułowana „Krypta Gustawa”, w której autor przygląda się „Dziadom” w świetle inscenizacji powstałych po 1989 roku do dzisiaj, przyniosła mu wiele nagród i wyróżnień - m.in. Pomorską Nagrodę Artystyczną oraz nominacje do nagrody Teatralna Książka Roku, do Nagrody im. Jerzego Giedroycia i w plebiscycie „Pomorskie Sztormy” w kategorii Sztormu Kulturalnego. Komitet Nauk o Sztuce PAN przyznał jej w 2022 roku nagrodę w uznaniu dla wybitnych teatrologicznych osiągnięć naukowych profesora.
W 2022 roku nakładem Cambridge University Press ukazała się wieloautorska monografia „A History of Polish Theatre”, w której znalazł się rozdział o teatrze romantycznym, napisany przez niego wspólnie z profesorem Włodzimierzem Szturcem z Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Zbigniew Majchrowski zmarł po ciężkiej chorobie, w nocy ze środy na czwartek, 20 na 21 grudnia 2023 roku. Miał 68 lat.
Świat sztuki pożegnał Krystynę Łubieńską. Aktorka spoczęła w Sopocie
