- Otworzyło się przed nami niebo - tymi słowami Krzysztof Owsiany, szef zespołu konserwatorskiego skomentował kulminacyjny moment odsłonięcia ołtarza w Bazylice Mariackiej, kiedy to dwie pary ruchomych skrzydeł zostały otwarte. Oczom widzów, którzy w niedzielę, 3 marca, licznie przybyli do świątyni ukazała się scena ukoronowania Najświętszej Marii Panny. Trzy ogromne złote figury na złocistym tle. Publiczność ten moment uczciła oklaskami, oddając tym sam hołd ponad rocznej, żmudnej pracy konserwatorów.
XVI-wieczny Ołtarz Koronacji Najświętszej Marii Panny to jeden z najważniejszych zabytków będących wyposażeniem wnętrza Bazyliki konkatedralnej Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Gdańsku, zwanej także bazyliką Mariacką. Jego powstanie historycy sztuki datują na rok 1517. Autorem jest Mistrz Michał z Augsburga. Nie wiele o nim wiadomo. Do Gdańska miał przybyć w 1511 r. i podpisać kontrakt na budowę ołtarza. Przybył na pewno z całym warsztatem. Wśród wykonawców byli różni specjaliści: cieśle, stolarze, rzeźbiarze, malarze czy snycerze. Tego samego autora wiąże się też z innymi działami sakralnymi, które wówczas powstały w Gdańsku czy na Pomorzu, choć ołtarz w Bazylice Mariackiej to jego jedyne zachowane dzieło.
Zobacz relację wideo:
Jest on wysoki na 5 metrów i waży 3 tony. Centralną część stanowi scena „Koronacji Marii”, natomiast na skrzydłach prezentowane są sceny z życia Marii i Chrystusa. Ponadto dzieło tworzą predella (czyli podstawa ołtarza z obrazami) ukazująca Złożenie do Grobu, a także kamienny relief, przedstawiający Modlitwę w Ogrójcu oraz św. Jana Chrzciciela i Jana Ewangelistę.
Prace konserwatorskie przy renowacji ołtarza trwały od października 2017 r. Ołtarz został najpierw zdemontowany, a następnie przeniesiony do specjalnego namiotu w bocznej nawie. Tam z pietyzmem odnawiał go zespół sześciu dyplomowanych konserwatorów dzieł sztuki - Krzysztof Owsiany, Ryszard Żankowski, Agnieszka Fejzer, Gabriela Lisowska-Wojciechowska oraz Szymon Pierzchalski. Współpracowali oni ze specjalistami z różnych dziedzin. Samo gromadzenie dokumentacji trwało 2 miesiące. Największym wyzwaniem było przywrócenie pierwotnych złoceń. W kolejnych wiekach podczas kolejnych napraw pierwotne złocenia zastępowano nieoryginalnymi.
- Dopiero demontaż ołtarza pokazał jakie wyzwanie stoi przed konserwatorami. Jak jest to bogaty zabytek. Program odnowienia ołtarza rozrósł się ogromnie. Myślę, że wykonaliśmy nawet 200 procent więcej niż było to w pierwotnych założeniach - wyjaśnia Owsiany
Teraz po zakończeniu prac zobaczyć można również dwanaście obrazów, namalowanych na skrzydłach ołtarza. Były zawsze w kościele, ale nie wyeksponowane. Wierni i turyści nawet nie zdawali sobie sprawy z ich istnienia. Obrazy te podczas powojennej odbudowy, zapewne z braku środków, umieszczono z tyłu ołtarza.
- Wszelkie rekonstrukcje przy tego rodzaju zabytkach wzbudzają umiarkowany entuzjazm fachowców i historyków sztuki, ponieważ nie wiadomo jaki będzie ostateczny finał tych prac. Świadomość tego, że jest to wyjątkowy zabytek kładzie na projektantach i wykonawcach ogromną odpowiedzialność, żeby efekt ostateczny nie zawiódł nikogo - dodaje Owsiany.
Czytaj też: Bazylika Mariacka. Figury wróciły na ołtarz, uroczyste odsłonięcie w marcu
- 3 marca 2019 roku to dzień wyjątkowy i ważny. To historyczny moment w dziejach Bazyliki Mariackiej - dodaje od siebie ks. Ireneusz Bradtke, proboszcz parafii i przypomina, że w historii zabytkowego ołtarza zdarzały się też takie momenty, kiedy różne osoby, powodowane pokusą przywłaszczały sobie różne jego elementy. - Teraz, kiedy ołtarz jest już poprawnie złożony wołamy do wszystkich: Jeżeli masz jakąś figurkę lub wiesz coś o jakieś części obrazu, która mogłaby tutaj wrócić, to niech ona wraca!
Poświęcenia odrestaurowanego ołtarza dokonał arcybiskup Sławoj Leszk Głódź, metropolita gdański. Na uroczystości obecni też byli Aleksandra Dulkiewicz, pełniąca obowiązki prezydenta Gdańska, zastępca prezydenta Gdańska Piotr Grzelak i Jarosław Sellin, wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego.
Całkowity koszt prac wyniósł ponad 850 tys. zł. Renowacja ołtarza głównego była częścią trwającego cały czas gruntownego remontu tej największej ceglanej świątyni w Europie. Wyremontowany został m.in. dach Bazyliki. Prace prowadzone są w ramach projektu „Rewitalizacja i ochrona dziedzictwa kulturowego zespołu Bazyliki Mariackiej w Gdańsku” współfinansowanego z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata 2014-2020, dotacji Gminy Miasta Gdańska oraz ze środków własnych parafii.
Czytaj też: Wieloletnie wsparcie dla Bazyliki Mariackiej. Ks. Bradtke dziękuje Miastu
