Izabela Biała: Film “The Tower” powstał podczas warsztatów studenckich towarzyszących spotkaniu zespołu badawczego Agora Group Project działającego przy Politechnice Gdańskiej (więcej o tym w dolnej części tekstu). Z kim pracowaliście w ramach warsztatów w Nowym Porcie i dlaczego zaangażowaliście się w ten projekt?
Kacper Ludwiczak*, Józef Baar**: - Pracowaliśmy z siedmioosobową, międzynarodową grupą studentów architektury i planowania przestrzennego z Niemiec, Polski, Rosji, Turcji i Ukrainy.
Do “tutorowania” zaprosiła nas Gabriela Rembarz (wykładowczyni na WA PG, organizatorka opisywanych warsztatów studenckich - red.), która dostrzegła wspólny mianownik pomiędzy tematem warsztatów a projektem, którym się aktualnie zajmujemy. Przygotowujemy film o architekturze i urbanistyce osiedla Przymorze Wielkie. Doświadczenie, które zgromadziliśmy podczas pracy nad tym projektem, sprowokowało propozycję, aby efektem działań prowadzonej przez nas grupy warsztatowej był właśnie film.
W opisie warsztatów użyliście określenia “safari z kamerą w Nowym Porcie”. Czy tak właśnie wyglądała praca nad filmem? Wyszliście po prostu w teren z grupą i w ten sposób “łapaliście” pomysły, czy najpierw wszyscy usiedli na ławce pod falowcem i zastanawiali się jak ugryźć temat warsztatów, czyli “Memoris-ing” (upamiętnienie)?
K.L., J.B.: - Pracę w terenie poprzedziła dyskusją, która pozwoliła określić podstawowe założenia dotyczące warstwy merytorycznej, wrażeniowej i technicznej filmu, niemniej “miejskie safari z kamerą” po Nowym Porcie rzeczywiście się odbyło. Studenci, działając w niezależnych, dwuosobowych grupach, eksplorowali dzielnicę decydując o charakterze rejestrowanych scen, samodzielnie poszukując wspomnień i tożsamości miejsca.
Chcemy podkreślić, że autorami scenariusza jest cała grupa. Byliśmy dla studentów tutorskim wsparciem, wskazując kierunki i podstawy działania, pozostawiając im jednak przede wszystkim dużą dozę samodzielności w podejmowaniu decyzji.
Z góry ustalonym tematem warsztatów był Nowy Port. Gros uwagi w filmie poświęciliście tamtejszemu falowcowi - jak odbierali jego architekturę zagraniczni studenci?
K.L, J.B.: - W dniu poprzedzającym pracę warsztatową studenci mieli okazję zobaczyć także falowce na Przymorzu Wielkim. Architektura i skala budynków zrobiły na nich ogromne wrażenie. Falowiec zlokalizowany w Nowym Porcie oddziaływał równie mocno, przede wszystkim jednak przez swoją odmienność i wyobcowanie z tkanki urbanistycznej dzielnicy. Budynek jednocześnie fascynował i oburzał. Te sprzeczne emocje można odnaleźć w bardzo odmiennym charakterze poszczególnych scen prezentujących falowiec.
A dlaczego film nosi tytuł “The Tower” (wieża)?
K.L., J.B.: - Tytuł nawiązuje do teorii powstałej w trakcie grupowej dyskusji, w której Nowy Port oraz falowiec porównane zostały do odizolowanej wieży. Nowy Port to wieża w skali miasta, jako dzielnica odseparowana fizycznie i mentalnie od pozostałych obszarów Gdańska.
Falowiec to z kolei wieża w skali dzielnicy, jako obca struktura gromadząca w sobie zamkniętą społeczność. Rozmowy z mieszkańcami negatywnie zweryfikowały naszą teorię, wskazując brak takiej izolacji, jednak określenie “Tower” przetrwało jako symbol naszego punktu wyjścia dla rozważań teoretycznych o charakterze dzielnicy. W każdym miejscu można odnaleźć symboliczną wieżę będącą punktem odniesienia dla poczucia przestrzeni i odległości. W tym kontekście falowiec jest wieżą Nowego Portu.
A propos mieszkańców - w tle obrazu słyszymy ich, niejednokrotnie bardzo nostalgiczne, opowieści o przeszłości i teraźniejszości Nowego Portu i o tym “jak się tu żyje”. W jaki sposób stali się bohaterami filmu?
K.L., J.B.: - Były to osoby przypadkowo spotkane podczas pracy w terenie, które przy odpowiednio zadanych pytaniach chętnie dzieliły się z nami swoimi wspomnieniami. Nagraliśmy kilkanaście takich wypowiedzi, ale w filmie pojawiają się głosy sześciu osób, których opowieści w sposób najpełniejszy odpowiadały założeniom przyjętej narracji. Nie każda z nich jest mieszkańcem falowca. Niezwykle istotnym dla nas było bowiem poznanie różnych perspektyw w postrzeganiu dzielnicy przez mieszkańców wszystkich jej obszarów.
Skupiliśmy się na wspomnieniach mieszkańców Nowego Portu rozważając w jaki sposób przeszłość i związane z nią wspomnienia mogą oddziaływać na dane miejsce współcześnie. Czym dla tożsamości miejsca jest ludzka pamięć? Czy przez pryzmat wspomnień kształtujemy percepcję otaczającej nas przestrzeni? To pytania otwarte, na które film nie daje jednoznacznej odpowiedzi, pozostawiając widzowi pole do własnej interpretacji.
Co chcieliście osiągnąć realizując projekt filmowy ze studentami w Nowym Porcie?
L., J.B.: - Film ma przede wszystkim poruszać, wywoływać emocje i zaskakiwać, prezentując obraz dzielnicy, który w sposób zdecydowany odbiega od przypisanego do tego miejsca stereotypu. Nowy Port okazał się dla nas miejscem niezwykłym, pełnym niewidocznej warstwy wspomnień, które cały czas są niezwykle silnie obecne w pamięci jego mieszkańców. Film jest próbą przekazania tych wspomnień, zarejestrowania czegoś niematerialnego i nieuchwytnego, a mimo to budującego tożsamość dzielnicy. Spojrzenie niejako oczami i głosem mieszkańców powinno być dla architektów istotne w odniesieniu do ich wszelkich zamiarów projektowych.
*Kacper Ludwiczak - architekt, absolwent Politechniki Gdańskiej i Technische Universitaet w Wiedniu. W ramach działalności w Pomorskim Stowarzyszeniu Projektantów POCOTO, prowadził warsztaty projektowe i realizował własne koncepcje interwencji w przestrzeni publicznej Trójmiasta. Działając równolegle na wielu płaszczyznach angażuje się w projekty z pogranicza architektury, urbanistyki, grafiki, wzornictwa i fotografii.
** Józef Baar - architekt, absolwent Politechniki Gdańskiej, studiował także na Uniwersytecie VIA w Danii, były przewodniczący TXA - grupy turystyczno - badawczej studentów architektury. Pasję do architektury realizuje poprzez film i fotografię.
|
Autorzy filmu "The Tower" Maria Durczak Anna Maciejewska Atalay Akpinar Klaudia Butowska Anastasia Dubinina Elena Nickyforova Julian Thiemig |
Film “The Tower” powstał podczas studenckich warsztatów projektowych w Nowym Porcie pt. „WODA_PORT_DZIELNICA. Tożsamość dzielnicy i jej wspólnoty”. Jest “produktem” jednej z pięciu grup studenckich, które pracowały nad kilkoma aspektami tytułowego zagadnienia. Każdym zespołem opiekowali się tutorzy - wolontariusze, młodzi trójmiejscy architekci i urbaniści. W wydarzeniu udział wzięło w sumie 50 studentów z 14 uniwersytetów, 11 krajów i 4 kontynentów. Przygotowane zostało we współpracy: Wydziału Architektury Politechniki Gdańskiej, Centrum Sztuki Współczesnej Łaźnia II, Domu Sąsiedzkiego w Nowym Porcie i Europejskiego Centrum Solidarności.
Warsztaty były częścią szerszego wydarzenia naukowego realizowanego przez działający przy WA PG międzynarodowy zespół badawczy AGORA Group Project. Wykładowcy - architekci i urbaniści z całego świata, dyskutowali na temat wykorzystywania narzędzi planowania partycypacyjnego i środków wyrazu współczesnej urbanistyki i architektury na rzecz budowania otwartego społeczeństwa. Wszystkie spotkania odbyły się w dniach 5 - 11 maja 2018 r.
