Ponad 350 rodzin skorzystało już ze wsparcia sklepu społecznego przy ul. Aksamitnej
Wbrew panującemu przekonaniu, to nie restauracje ani markety spożywcze, ale gospodarstwa domowe marnują najwięcej żywności. W Polsce to duży i wciąż rosnący problem. Według danych Programu Racjonalizacji i Ograniczania Marnotrawstwa Żywności (PROM), co roku wyrzucamy ponad 5 mln ton artykułów spożywczych. Aż 60 proc. tej masy pozbywamy się właśnie w gospodarstwach domowych. Handel odpowiada za jedynie 7 proc., a z kolei w przetwórstwie i produkcji rolniczej marnuje się około 15,5 proc. wszystkich produktów spożywczych.
W skali świata liczby są wręcz abstrakcyjne. Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (Food and Agriculture Organization of the United Nations, FAO) podaje, że na globalnie marnuje się rocznie 1,3 mld ton żywności nadającej się do spożycia.
- Także w Gdańsku, jak praktycznie we wszystkich miastach, systematycznie rośnie ilość wytwarzanych odpadów organicznych, w których ogromną część stanowią zmarnowane produkty czy posiłki. Z badań wynika, że najczęściej jest to pieczywo, świeże owoce, warzywa, wędliny oraz przetwory mleczne - wyjaśnia Piotr Kryszewski, zastępca prezydenta ds. usług komunalnych. - Dlatego konsekwentnie, metodą małych kroków chcemy upowszechniać dobre nawyki wśród mieszkanek i mieszkańców Gdańska. Wskazujemy, w jaki sposób mogą przywracać do obiegu dobrą jeszcze żywność i tym samym zmniejszać ilość odpadów bio.
Eksperci Federacji Polskich Banków Żywności jednoznacznie wskazują, że konieczne są zmiany systemowe, ale też działania na rzecz ewolucji postaw Polaków w ich domach, a także podczas zakupów.
Strategia dla kraju, plan działań dla domu
W ubiegłym roku zakończył się projekt pod nazwą „Opracowanie systemu monitorowania marnowanej żywności i efektywnego programu racjonalizacji strat i ograniczania marnotrawstwa żywności” (PROM) realizowany w ramach strategicznego krajowego programu badań naukowych i prac rozwojowych GOSPOSTRATEG.
Jego celem było m.in. zbadanie, ile żywności marnuje się w Polsce w całym łańcuchu produkcji - tzw. „od pola do stołu”. Ostatnim dokumentem wydanym w ramach projektu jest „Strategia racjonalizacji strat i ograniczania marnotrawstwa żywności”. Jest to pierwsza w Polsce próba kompleksowego zajęcia się problemem przeciwdziałania stratom i ograniczania marnotrawstwa żywności na poziomie krajowym wraz z analizą stanu obecnego.
Rekomendacje można podzielić na cztery grupy:
- Zmiany legislacyjno-podatkowe (dostosowanie przepisów tak, by wspierać działania na rzecz ograniczania zjawiska marnotrawstwa żywności i zachęcać do ich podejmowania, wyznaczanie obowiązujących norm w tym zakresie).
- Działania związane z rejestracją i sprawozdawczością (pozwalające na prawidłową ocenę sytuacji i skali zjawiska poprzez umożliwienie i zobowiązanie podmiotów zaangażowanych w łańcuchu żywnościowym do bieżącej rejestracji i przekazywania informacji w zakresie ilości i przyczyny marnotrawienia żywności).
- Działania ukierunkowane na ograniczanie marnowania żywności oraz zagospodarowywanie strat, m.in. wspieranie redystrybucji żywności, zachęcanie do stosowania systemów zarządzania przyjaznych środowisku, uruchamianie środków finansowych wspierających ww. inicjatywy.
- Działania informacyjno-edukacyjne w zakresie m.in. stosowania rozwiązań sprzyjających zwiększaniu świadomości społecznej w odniesieniu do skali zjawiska marnowania żywności.
Jak ograniczać marnowanie żywności? Z jakich rozwiązań skorzystać w Gdańsku?
- W kampanii „Żyj w obiegu” podsuwamy zestaw prostych rozwiązań, uświadamiając, że wystarczy chcieć. Z każdym rokiem pojawiają się nowe rozwiązania czy inicjatywy, które czynią takie odpowiedzialne postawy łatwiejszymi do codziennego stosowania. Coraz więcej jest możliwości zrównoważonej konsumpcji w marketach, na targowiskach, gastronomii czy w sklepach zero waste. Coraz więcej osób dzieli się też nadwyżkami żywności. Wraca „moda” na kompostowanie resztek. To wszystko właściwy kierunek - zauważa Olga Goitowska, dyrektor Wydziału Gospodarki Komunalnej Urzędu Miejskiego.
Lodówki społeczne, jadłodzielnie, foodsharing
Jeśli mamy do zaoferowania potrawy wykonane w naszej domowej kuchni i są one wciąż zdatne do spożycia, a także dobre produkty, których nie zjecmy, bo np. wyjeżdżamy, można je zostawić w jednej z lodówek społecznych funkcjonujących w Gdańsku. Zazwyczaj dostępne są one przez całą dobę, zarówno dla chcących przekazać prowiant, jak i potrzebujących go:
- Piecki - Migowo, „JadłoDzielnica” przy wejściu do parafii Kościoła Miłosierdzia Bożego przy ul. Myśliwskiej 25;
- Dolny Wrzeszcz, „Dolnowrzeszczańska Lodówka Społeczna”, na terenie parafii pw. Świętego Krzyża przy ul. Mickiewicza 11;
- Oliwa, „#ZupaNaOliwie” lodówka społeczna, przy siedzibie Rady Dzielnicy Oliwa przy ul J. Rybińskiego 10;
- Śródmieście, „Jadłodzielnia św. Mikołaja”, przy murze otaczającym Bazylikę św. Mikołaja i klasztor dominikanów, od strony hali targowej - UWAGA! czynna tylko w dniach i godzinach pracy stoisk przy hali (pn. - pt. 8 - 18; sb. 8-15);
- Warto też korzystać z grup dedykowanych dzieleniu się żywnością, czyli „foodsharingowi”; bodaj najpopularniejsza w naszym regionie to Foodsharing Trójmiasto.
Sklep społeczny / Bank Żywności w Trójmieście
Jeśli zostały nam produkty oryginalnie, hermetycznie zamknięte, z ważną datą przydatności do spożycia, można je oddać do sklepu społecznego „Za stołem”, z którego korzystają osoby w trudnej sytuacji życiowej.
- Makaron, kasza, ryż, ser, twaróg, nieotwarte słoiki (majonezu, przecieru pomidorowego, przetworów itp.), oryginalnie zapakowane mięso, wędliny i ciasta, a także przydatne do spożycia świeże warzywa i owoce - to przykłady produktów, które można tu zostawić dla potrzebujących. W sklepie nie przyjmuje się dań, które sami przygotowaliśmy w domowej kuchni.
- Sklep mieści się przy ul. Wolności 52 w Nowym Porcie, czynny jest w pon., wt., śr. i pt. w godz. 9.30 - 15 oraz w czw. w godz. 12 - 18.
- Prowadzi go Bank Żywności w Trójmieście, który realizuje też szereg innych inicjatyw, zbiórek stałych i okazjonalnych, np. w okresie świątecznym.
Aplikacje „ratujące” jedzenie z gastronomii lub marketów
W Europie Zachodniej to rozwiązanie już bardzo popularne. W Polsce również zyskuje klientów, którzy w ten sposób mogą wykazać się ekologiczną postawą i oszczędnością. Aplikacja Too Good To Go działa już w wielu polskich miastach. Kojarzy ona mieszkańców danego miasta z okolicznymi lokalami, które zamiast wyrzucać nadwyżki, sprzedają je po promocyjnych cenach. Dzięki aplikacji użytkownik może zarezerwować i odebrać paczkę z żywnością.
Drugim narzędziem działającym na analogicznych zasadach jest aplikacja Foodsi. Z kolei Save to Date informuje i zachęca klientów do kupowania towaru spożywczego przecenionego ze względu na kończący się niebawem termin przydatności.
Praktyczne poradniki domowe
Powstało ich już wiele, ale w Gdańsku polecamy ten opracowany przez spółkę miejską. Kompleksowy „Niemarnik” Zakładu Utylizacyjnego to gotowy rodzinny plan na odpowiedzialne zakupy (nie tylko zresztą żywności) i postępowanie z jedzeniem.
Dzięki niemu szybko dowiedzieć się można:
- dlaczego - z różnych przyczyn - nie warto wyrzucać żywności,
- jak rozsądnie zaplanować świąteczne zakupy,
- jak przechowywać to, co już kupiliśmy i szykujemy na świąteczny stół,
- jakie sprytne sposoby pozwolą przedłużyć termin ważności potraw,
- co zrobić z resztkami po daniach świątecznych, by nie trafiły do Zakładu Utylizacyjnego,
- jak działa bank żywności, jakiego rodzaju nadmiarową żywność możemy mu przekazać i co możemy zrobić z jedzeniem, którego bank od nas nie przejmie
- co dzieje się z żywnością, która trafia do utylizacji.
„Niemarnik” - poradnik zero waste
Kompostowanie
Jeśli już mamy nadwyżki niezdatnej do spożycia żywności, a także resztki i obierki, pozostaje nam jeszcze możliwość na zwrócenie ich do obiegu zamkniętego poprzez kompostowanie. Na przemysłową skalę czyni to z bioodpadów Zakład Utylizacyjny w Gdańsku. Uzyskiwany jest z tego świetnej jakości kompost, tzw. czarne złoto ogrodników, na które nieustannie jest wielu chętnych. Niemniej, powoli wraca do łask kompostowanie przydomowe, ogródkowe, które jest jak najbardziej mile widziane.
Oprac. AO
