Nazewnictwo miejskie: jak to się pisze? Poloniści z UG stworzyli poradnik

Kto nigdy nie głowił się, jak napisać nazwę miejską np. alei, parku, bulwaru, osiedla, cmentarza, kościoła, placu, mostu, nabrzeża? Wielką czy małą literą? W sukurs przychodzą nam poloniści z Uniwersytetu Gdańskiego, którzy stworzyli internetowy poradnik nazewnictwa miejskiego. Tak więc: Park Oliwski czy park Oliwski; Pomnik Poległych Stoczniowców czy pomnik Poległych Stoczniowców; Twierdza Wisłoujście czy twierdza Wisłoujście? Warto sprawdzić.
07.10.2024
Więcej artykułów poświęconych Gdańskowi znajdziesz na stronie głównej gdansk.pl
Tablica z nazwą ronda - rondo Praw Kobiet na ulicy miasta.
Poprawny zapis - rondo Praw Kobiet. Nazwa gatunkowa "rondo" pisane z małej litery, pozostałe słowa składające się na właściwą nazwę własną - pisane wielką literą.
Fot. Piotr Wittman / www.gdansk.pl

Język polski do łatwych nie należy, z poprawnym zapisaniem nazw miejsc mają często problemy również osoby piszące na co dzień i zawodowo. Przykład? Wystarczy wpisać w wyszukiwarce jakąkolwiek nazwę miejską, a ukażą się nam na różnych stronach i portalach całkowicie odmienne formy ich zapisu. Podobnie jest na Mapach Google - wolna amerykanka. 

Zauważył ten problem Wydział Filologiczny Uniwersytetu Gdańskiego i przygotował stosowny poradnik.

Przytoczmy kilka najważniejszych zasad i gdańskich przykładów.

Nazwy wielowyrazowe

Na mapach miast nazwy wielowyrazowe są powszechne. Jak je poprawnie zapisywać? W wypadku występowania na początku nazwy wielowyrazowej nazwy gatunkowej (np. ulica, park, aleja, pomnik, cmentarz, pałac itp.) piszemy ją małą literą, a pozostałe słowa składające się na właściwą nazwę własną - piszemy wielką literą.

Przykłady:

  • aleja Grunwaldzka
  • aleja Generała Józefa Hallera
  • ulica Pomorska
  • ulica 3 Maja
  • rondo Praw Kobiet
  • rondo im. św. Jana de la Salle
  • plac Solidarności
  • plac Zebrań Ludowych
  • skwer im. Harcerzy Polskich w Byłym Wolnym Mieście Gdańsku
  • nabrzeże Przemysłowe
  • nabrzeże Zbożowe
  • park Oliwski im. Adama Mickiewicza (lub park Oliwski imienia Adama Mickiewicza)
  • park Brzeźnieński im. Jana Jerzego Haffnera
  • cmentarz Łostowicki
  • cmentarz św. Franciszka (lub cmentarz Świętego Franciszka)
  • most Siennicki
  • most Zielony
  • kościół Rektorski Ojców Karmelitów pw. św. Katarzyny (lub kościół Rektorski Ojców Karmelitów pw. Świętej Katarzyny)
  • pomnik Króla Jana III Sobieskiego
  • pomnik Poległych Stoczniowców 1970
  • pałac Opatów 
  • twierdza Wisłoujście itp.

Kruczki

Wyraz imienia w powyższych nazwach nie jest wyrazem samodzielnym (pełni funkcję przyimka), a takie wyrazy w wielowyrazowych nazwach własnych wszystkich typów zapisujemy od małej litery, niezależnie czy piszemy skrótem czy w całości: im. lub imienia. Jeśli jednak wyraz imienia występuje w nazwie własnej jako wyraz samodzielny, piszemy go dużą literą, np. kościół pw. Imienia Najświętszej Maryi Panny.

W wyrażeniu Park Kultury i Rozrywki „Grodzisko” wyraz park nie występuje w swoim podstawowym znaczeniu „miejsce z alejkami i drzewami itp.”, lecz w znaczeniu (przenośnym) „miejsce, w którym można skorzystać z różnych form rozrywki”, należy zatem w stosunku do tego wyrażenia zastosować te same przepisy, które decydują o pisowni nazwy Pałac Młodzieży im. Obrońców Poczty Polskiej, a więc wszystkie wyrazy wchodzące w skład takiej nazwy własnej, z wyjątkiem spójnika i, powinny być pisane od dużej litery, w przeciwieństwie do pałacu Opatów.

Słowo święty w nazwie zapiszemy inaczej w całości niż w skrócie np. zaułek Świętego Bartłomieja lub zaułek św. Bartłomieja, a więc w całości - wielką literą, a w skrócie - z małej.

Wielowyrazowe nazwy osiedli i dzielnic piszemy wielkimi literami np. Przymorze Wielkie. Małą literą piszemy jedynie stojący na początku takiej nazwy wyraz osiedle, jeśli stanowi on nazwę gatunkową, np. osiedle Angielska Grobla.

Wyjątkiem w zapisie nazw gatunkowych, jak ulica, aleja, plac itp. są wyrazy w liczbie mnogiej. W takim wypadku oba człony są zapisywane wielkimi literami. W Gdańsku nie mamy takiego przykładu, ale będą to np. Aleje Jerozolimskie, czy Aleje Ujazdowskie.

Zainteresowanych dokładnym zgłębieniem tematu odsyłamy na podstronę UG, gdzie znajdziemy wiele przykładów nazw z Gdańska, ale też z odległych miejsc.

 

TV

Rozmowy o dzielnicy mieszkańców Kokoszek z prezydent Gdańska