„byliśmy, jesteśmy, będziemy” - to roboczy tytuł koncepcji kuratorskiej Narracji 2022, która została wyłoniona w drodze otwartego naboru. Za pomysłem stoją dwie kobiety: Emilia Orzechowska - wieloletnia producentka w Teatrze Miniatura w Gdańsku i animatorka kultury, oraz Bogna Świątkowska - pomysłodawczyni i prezes zarządu warszawskiej Fundacji Bęc Zmiana.
- „byliśmy, jesteśmy, będziemy” to napis widniejący na jednym z dwóch pomników, jakie znajdują się na gdańskiej Przeróbce. Oba mają formę głazów narzutowych i upamiętniają wydarzenia ważne dla historii dzielnicy - zatrzymują je w czasie, a tym samym w świadomości mieszkańców - opisują kuratorki. - Wektor na osi czasu skierowany jest tu w „prawiek”. Jakie pomniki możemy „wyobrazić” sobie, patrząc w przyszłość Przeróbki? Jakie idee i postawy będziemy wynosić na piedestał? Czy hasło „byliśmy, jesteśmy, będziemy” możemy przypisać innej, nieantropocentrycznej perspektywie, czy możemy zaproponować międzygatunkowe połączenie?
Emilia Orzechowska i Bogna Świątkowska wyodrębniają w swojej koncepcji cztery najważniejsze wątki. Pierwszy z nich skupia się wokół zagadnień związanych z nieantropocentryzmem, międzygatunkowością i bioróżnorodnością, kolejnym obszarem zainteresowania kuratorek jest przyszłość - zarówno ta, która dotyczy dzielnicy, jak i przemian w sposobie definiowania celów i charakteru sztuki.
Trzecim wątkiem jest eksplorowanie znaczeń „potencjału zmiany” oraz „wyobraźni do władzy”, czyli haseł pozostających w silnym związku ze sztuką aktywnie włączającą się w dyskurs społeczny i polityczny. - Wciąż słyszymy, że lepsza jest ewolucja niż rewolucja, że zmiany należy wprowadzać powoli i z rozwagą. Czujemy, że już nie mamy na to czasu” - opisują autorki.
Ostatni obszar skupia się w haśle „przeróbki rzeczywistości”, które odwołuje się do innowacyjnych i inkluzyjnych sposobów projektowania i produkcji wydarzenia artystycznego.
Kuratorki zaznaczają narastającą potrzebę zmian: „Skutki uprzemysłowienia, grabieżczych działań człowieka wobec przyrody i zasobów naturalnych, chciwość, podporządkowanie wrażliwości kapitałowi i konsumpcji są już niemożliwe do zapudrowania. Potrzebna jest gruntowna przeróbka, zamiana tego, co nie działa w coś, co działa dobrze. Proklamujmy Przeróbkę stolicą XXI wieku” - podkreślają w opisie projektu.
Dodają, że proces przygotowania i programowania wydarzenia odbędzie się w duchu idei kultura dla klimatu, a w ciągu dwóch festiwalowych dni zamierzają propagować wiedzę i doświadczenia, które mieszkańcom Przeróbki, ale i innych gdańskich dzielnic, będą służyć latami.
- Wybór Przeróbki na miejsce realizacji 13. edycji festiwalu NARRACJE daje możliwość produkcji i prezentacji prac artystycznych o dużym potencjale znaczeniowym. Nasza propozycja akcentuje konieczność rozumienia sztuki jako użytecznego narzędzia uwidaczniania relacji przestrzennych, międzyludzkich i międzygatunkowych. Symboliczne ustanowienie Przeróbki stolicą XXI wieku będzie świetną do tego okazją.
Komisja: autorki koncepcji wyczulone na ducha czasu
W skład komisji konkursowej, która dokonywała wyboru kuratorek 13. edycji festiwalu Narracje, weszli: Olga Wysocka, zastępczyni dyrektorki Zachęty Narodowej Galerii Sztuki, Ewa Łączyńska-Widz, dyrektorka BWA w Tarnowie, Stach Szabłowski, kurator, Aleksandra Szymańska, dyrektorka Instytutu Kultury Miejskiej - organizatora festiwalu, oraz Piotr Stasiowski, dyrektor Gdańskiej Galerii Miejskiej - współorganizator festiwalu.
Fragment uzasadnienia wyboru koncepcji „byliśmy, jesteśmy, będziemy”:
Rekomendując projekt pp. Emilii Orzechowskiej i Bogny Świątkowskiej „byliśmy, jesteśmy, będziemy”, jury zwróciło uwagę na podwójną uważność, którą wykazały się autorki, budując założenia swojej propozycji. Mamy na myśli po pierwsze wrażliwość na potencjał symboliczny mikro-dzielnicy Przeróbka. Z punktu widzenia życia codziennego oraz urbanistycznego porządku Trójmiasta jest to miejsce peryferyjne, zagospodarowane w równej mierze przez celowe działania człowieka, co przypadek, a także żyjącą w miejskiej warunkach naturę. Właśnie w tej peryferyjności i znaczeniowym niedopowiedzeniu dzielnicy kuratorki dostrzegły możliwość proklamowania Przeróbki „stolicą XXI wieku”, stawiając tezę, że kształt przyszłości określany będzie właśnie na obrzeżach i marginesach dzisiejszego porządku.
Po drugie autorki projektu dały wyraz wyczuleniu na ducha czasu. Ten zaś podpowiada, by refleksję rozwijaną dziś za pomocą działań artystycznych rozszerzać poza problemy estetyczne, historyczne i społeczne definiowane w tradycyjnych, antropocentrycznych kategoriach. Jury doceniło zapowiedź kuratorek, które deklarują, że chcą pracować „blisko i nisko” rzeczywistości Przeróbki i wraz zaproszonymi artystkami i artystami szukać w tej dzielnicy platformy do rozwijania międzygatunkowej wspólnoty i podgatunkowej solidarności. Nasze uznanie zyskał także badawczy charakter projektu, którego autorki powstrzymują się od apriorycznych rozwiązań i konceptów. Zamiast przychodzić na Przeróbkę z gotowymi pomysłami i przeświadczeniami, kuratorki nastawione są na rzeczywiste, dogłębne studiowanie kontekstu dzielnicy; wyniki tych badań określą ostateczny kształt realizowanych w ramach NARRACJI przedsięwzięć.
| Przyszłoroczna, 13. edycja festiwalu Narracje odbędzie się w listopadzie 2022 roku, pod roboczym tytułem „byliśmy, jesteśmy, będziemy”. Tegoroczna, 12. edycja festiwalu odbędzie w dniach 19-20 listopada 2021 roku, we Wrzeszczu Dolnym, pod hasłem „Gdańsk 2080. Kongres Futurologiczny”. Jej kuratorami są: Karina Kottová i Piotr Sikora. |
O kuratorkach:
Emilia Orzechowska - kuratorka, producentka i animatorka kultury. Ukończyła studia filmoznawcze w Instytucie Sztuk Audiowizualnych na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, Studium Animatorów Kultury w Gdańsku ze specjalizacją filmową oraz krytykę artystyczną na gdańskiej Akademii Sztuk Pięknych. Założycielka Stowarzyszenia A KuKu Sztuka, w którym do 2017 roku realizowała autorskie i interdyscyplinarne projekty artystyczne, m.in. Parkowanie (2007-2016) oraz Festiwal ARTLOOP (2011-2017). W swojej niezależnej praktyce kuratorskiej często odnosi się do historii miejsc lub osób. Lubi nieoczywiste lokalizacje i projekty site-specific. Często w narracji nawiązuje do przestrzeni, tworząc raczej doświadczenia niż prezentacje. Jej ostatni niezależny projekt kuratorski „The Dark Side Of The Sun”, odnosi się między innymi do takich pojęć jak dług ekologiczny, depresja klimatyczna czy ecocide i wynika z bieżących zmian w naturze, zmian klimatu i katastrofy ekologicznej, której jesteśmy uczestnikami. Na co dzień pracuje w Teatrze Miniatura w Gdańsku jako producentka teatralna oraz współpracuje z TRAFO Trafostacja Sztuki w Szczecinie w roli kuratorki, realizując wystawy oraz swój autorski cykl PERFOstacja, w ramach którego prezentuje performance'y i spektakle taneczne. Od sierpnia 2019 roku wraz z Elą Jabłońską i Wojtkiem Kotwicki współtworzy Fundację W788, która prowadzi programy rezydencyjne w miejscowości Kozielec na 788 kilometrze Wisły.
Bogna Świątkowska - pomysłodawczyni, fundatorka i prezeska zarządu Fundacji Bęc Zmiana, z którą zrealizowała kilkadziesiąt projektów poświęconych przestrzeni publicznej, architekturze i projektowaniu, a także konkursów adresowanych do architektów i projektantów młodego pokolenia. Inicjatorka i redaktorka naczelna czasopisma „Notes na 6 tygodni”. Wcześniej naczelna pierwszego popkulturalnego miesięcznika „Machina” (1998–2001), autorka licznych tekstów, wywiadów, programów radiowych i telewizyjnych poświęconych współczesnej kulturze popularnej. Stypendystka Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2014). Członkini Społecznej Rady Kultury przy prezydencie m.st. Warszawy (2012-2015), Rady Architektury i Przestrzeni Publicznej m.st. Warszawy (2015-2018), a także Zespołu Eksperckiego ds. Kultury Lokalnej przy Narodowym Centrum Kultury (2015-2017).
Oprac. AO
