Dzień pamięci ustanowiono na pamiątkę rocznicy deportacji pierwszych Polaków do niemieckiego nazistowskiego obozu Auschwitz, która odbyła się równo 80 lat temu - 14 czerwca 1940 roku.
Cmentarz na Zaspie od września 1939 roku jest miejscem pochówku ofiar poległych, rozstrzelanych i zamordowanych w nazistowskich obozach koncentracyjnych i obozach zagłady, odbywały się tutaj także egzekucje ofiar. Według szacunków (za Gedanopedią) podczas II wojny światowej pochowano tu ok. 2-3 tys. więźniów, głównie z obozu Stutthof, później także z jego podobozów na Przeróbce i w Kokoszkach, z obozu dla Polaków w Nowym Porcie oraz straconych w gdańskim więzieniu.
Oprócz Polaków na Cmentarzu na Zaspie spoczywa m.in. 303 Żydów, 109 obywateli ZSRR, 172 Niemców. Do końca wojny pochowano ok. 6,5 tys. osób.
Po wojnie Cmentarz ustanowiono miejscem pamięci i składano na nim prochy ofiar hitleryzmu, głównie zamordowanych podczas masowych egzekucji, ekshumowane w różnych miejscach Pomorza. Spoczywają tu m.in. prochy działaczy Polonii w Wolnym Mieście Gdańsku: ks. Bronisława Komorowskiego, ks. Mariana Góreckiego, Antoniego Lendziona, Konrada Guderskiego (Obrońca Poczty Polskiej), Tadeusza Ziółkowskiego, Stefana Miraua. Miejsce spoczynku znalazło tu także ok. 20 tysięcy nieznanych ofiar hitleryzmu.
W kwietniu 1992 roku odbył się tu pogrzeb 38 Obrońców Poczty Polskiej w Gdańsku, których szczątki odnaleziono przypadkowo rok wcześniej, nieopodal cmentarza podczas budowy.
W niedzielę, 14 czerwca 2020 r. na zaspiańskim cmentarzu złożono kwiaty i zapalono znicze, by upamiętnić i oddać cześć spoczywającym tu ofiarom. W uroczystości uczestniczyli m.in. Piotr Kowalczuk z-ca prezydent Gdańska, radna Miasta Gdańska Kamila Błaszczyk, Karol Wardański prezes Oddziału Gdańskiego Polskiego Związku Byłych Więźniów Politycznych Hitlerowskich Więzień i Obozów Koncentracyjnych oraz płk. Piotr Piątkowski dowódca Garnizonu Gdańsk.
Uroczystość odbyła się w asyście kompanii honorowej żołnierzy Marynarki Wojennej RP.
