We wtorek, 21 maja, prof. Cezary Obracht Prondzyński był gościem portalu gdansk.pl. Wywiad, którego nam udzielił jest jednocześnie wprowadzeniem do dzisiejszego spotkania.
- Takie miejsce jak Gdańsk, to jest naprawdę bardzo delikatna konstrukcja, jeśli chodzi o tożsamość. My musimy tworzyć społeczność zintegrowaną, społeczność, która dobrze się czuje ze sobą przy całym zróżnicowaniu: genealogicznym, tożsamościowym, również ideologicznym - mówił nasz gość.
Zdaniem prof. Obrachta-Prondzyńskiego pocieszające jest, że stosunkowo mała część mieszkańców naszego miasta podatna jest na retorykę krajowych populistów i nacjonalistów: - To pokazuje też, że gdańszczanie odrobili lekcję, trudną lekcję przedwojenną, wojenną i powojenną.
Niestety wciąż podejmowane są z pobudek politycznych próby zniszczenia tej równowagi. Jak podkreśla Profesor, do dzisiaj nikt nie przeprosił rodziny dawnych gdańszczan i pomorzan za “dziadka z Wehrmachtu”.
Tymczasem gdańszczanie w wysokim stopniu identyfikują się ze swoim miastem i jego historią, bez przemilczania okresów, które z polskiej perspektywy są skomplikowane, czy wręcz trudne.
ZOBACZ ZAPIS ROZMOWY Z PROF. CEZARYM OBRACHTEM-PRONDZYŃSKIM:
Kim są dzisiejsi mieszkańcy Gdańska pod względem tożsamości? Socjolodzy z Uniwersytetu Gdańskiego na podstawie przeprowadzonych badań, wyodrębnili sześć grup i nadali im umowne nazwy.
- Największą grupę, stanowiącą ok. 23% mieszkańców Gdańska są Analogowi Działacze. To starsi mieszkańcy Gdańska (w wieku 60+), o niższym poziomie wykształcenia (głównie podstawowym lub zasadniczo-zawodowym), nieaktywni zawodowo. Urodzili się tutaj jako dzieci innej wyszczególnionej przez badaczy grupy - Ustępujących Pionierów. W czasach PRL-u pracowali jako robotnicy, rzemieślnicy lub pracownicy techniczni. Cechuje ich ponadprzeciętna aktywność społeczna, kładą duży nacisk na relacje międzyludzkie i wspólnotowość. Silnie identyfikują się zarówno z miastem, jak i dzielnicą, w której mieszkają - co przejawia się m.in. w zainteresowaniu historią i tożsamością „małych ojczyzn”.
- Tuż za nimi uplasowali się Wycofani Stoczniowcy (ok. 22%) - osoby w średnim wieku i starsze, o niskim poziomie wykształcenia, nieaktywne zawodowo (bezrobotni, emeryci) lub pracujący jako nisko opłacani robotnicy. Oni również urodzili się w Gdańsku, i podobnie jak Analogowi Działacze, są potomkami Ustępujących Pionierów. Są beneficjentami rozwoju przemysłu w późnym PRL. To co ich charakteryzuje, to wyraźne rozczarowanie miastem i zachodzącymi w nim przemianami. Brak w nich potrzeby manifestowania silnych więzi z Gdańskiem, co skutkuje m.in. wycofaniem z aktywności w sferze publicznej.
- Znacznie mniejszą grupę, choć całkiem liczną stanowią Aspirujący Profesjonaliści (ok. 16%). To relatywnie młodzi, wykształceni mieszkańcy o ugruntowanej pozycji społecznej, ale „na dorobku” (w ich przypadku występuje konsumpcja na kredyt). Często są przedstawicielami warstwy urzędniczo-administracyjnej, bądź reprezentantami stanowiska niższego i średniego szczebla w korporacjach. Są wśród nich zarówno osoby urodzone w Gdańsku, jak i migranci z innych dużych ośrodków miejskich. Wyróżnia ich orientacja na samorozwój i indywidualną konsumpcję, przy czym wyznawane przez nich wartości konsumpcyjne są barierą do zaangażowania się w życie lokalnej wspólnoty. Cechuje ich raczej niski poziom identyfikacji z Gdańskiem i satysfakcji z zamieszkiwania (często mieszkają w oddalonych dzielnicach na obrzeżach miasta).
- Wspomniani już Ustępujący Pionierzy (ok. 15%) to mieszkańcy-seniorzy, o niskim poziomie wykształcenia (maksymalnie średnim), nieaktywni zawodowo (emeryci i renciści). Są migrantami - urodzili się poza Gdańskiem, głównie na terenach wiejskich Pomorza. W okresie powojennym kształtowali nowy ład społeczno-gospodarczy w regionie - obecnie wycofują się z działań wspólnotowych.
- Ostatnie dwie grupy to reprezentanci przemian. Ok. 15% mieszkańców Gdańska stanowią Młodzi Mieszczanie - jak nazwa wskazuje są młodzi, a także wykształceni i zamożni. To przedstawiciele klasy średniej - prywatni przedsiębiorcy, menadżerowie lub specjaliści, mieszkańcy Gdańska, których rodzice także urodzili się już w Gdańsku. Wykazują silną orientację na wspólnotę, która przejawia się w ogromnym zaangażowaniu, a wręcz hiperaktywności na polu społecznym i obywatelskim.
- Najmniej liczną grupę stanowią Pragmatyczni Studenci (ok. 11%). To najmłodsi gdańszczanie - studenci lub osoby rozpoczynające karierę zawodową. Są wśród nich osoby urodzone poza Gdańskiem (klasa średnia z małych miejscowości) lub takie, które niedawno przeniosły się do miasta w ramach boomu edukacyjnego. Charakteryzuje ich skupienie na dążeniu do indywidualnego sukcesu, co skutkuje zamknięciem w indywidualnych obiegach rodzinno-towarzyskich.
Więcej o przeprowadzonych badaniach i książce - na spotkaniu z prof. Cezarym Obrachtem-Prondzyńskim. Zaprasza prezydent Gdańska Aleksandra Dulkiewicz.
CO: promocja książki “Współczesne oblicza tożsamości gdańszczan”
GDZIE: Oliwski Ratusz Kultury, ul. Opata Jacka Rybińskiego 25
KIEDY: środa, 22 maja, godz. 18
Spotkanie będzie poszerzone o promocję książki “Kaszubski wanożnik po Gdańsku”, która obok “Współczesnych oblicz tożsamości gdańszczan” jest drugą ważną pracą wydaną w ostatnim czasie przez Instytut Kaszubski w Gdańsku. Obie książki powstały z inspiracji prezydenta Pawła Adamowicza.
