Od lewej: Daniel Gleichgewicht - prowadzący debatę, Adam Balcer - politolog, antropolog kultury i publicysta, Paolo Morawski - historyk, wieloletni dyrektor włoskiego nadawcy radiowo-telewizyjnego RAI, Adam Reichardt -redaktor naczelny “New Eastern Europe”, Olga Wysocka - dyrektorka Instytutu Adama Mickiewicza, Bogusław Chrabota - redaktor naczelny dziennika „Rzeczpospolita”
fot. Dawid Linkowski/ Archiwum ECS
Kto wziął udział w debacie?
Paneliści dyskusji w ECS, w kolejności alfabetycznej:
- Adam Balcer - polski politolog, antropolog kultury i publicysta specjalizujący się w tematyce euroazjatyckiej
- Bogusław Chrabota - polski prawnik i politolog, dziennikarz, publicysta, redaktor naczelny dziennika „Rzeczpospolita”
- Iwanna Kłympusz-Cyncadze - ukraińska polityczka, działaczka organizacji pozarządowych, posłanka do Rady Najwyższej Ukrainy, była wicepremier ds. integracji europejskiej i euroatlantyckiej
- Paolo Morawski - historyk, wieloletni dyrektor włoskiego nadawcy radiowo-telewizyjnego RAI
- Adam Reichardt - politolog, redaktor naczelny “New Eastern Europe”
- Olga Wysocka - polska politolożka, ekspertka w obszarze populizmu, dyrektorka Instytutu Adama Mickiewicza
Wałęsa, Hołownia, Dulkiewicz upamiętnili narodziny polskiej demokracji 35 lat temu
Gospodarz spotkania był Daniel Gleichgewicht, redaktor „New Eastern Europe".
Adam Balcer - polski politolog, antropolog kultury i publicysta specjalizujący się w tematyce euroazjatyckiej
fot. Dawid Linkowski/ Archiwum ECS
Czy na świecie zabraknie demokracji?
Zdaniem Adama Balcera, świat zmierza stopniowo ku tendencjom autorytarnym, a w wielu regionach jak np. Bałkanach zachodnich nie ma żadnego państwa spełniającego standardy demokracji liberalnej.
Debata w ECS. Polska i Ukraina: czy nadal jesteśmy wspólnotą wartości i interesów?
- W wielu krajach podważane są rządy prawa. Według wielu badań i rankingów, od 2018 r. zachodzi długookresowy trend cofania się demokracji. 45 państw na świecie reprezentuje autokracje z wyborami, którą są formą reżimów hybrydowych. Do takich krajów należą Węgry. I to jest, niestety, pierwszy taki przypadek w historii Unii Europejskiej - mówił politolog.
Krytyczny głos z Ukrainy o UE
Iwanna Kłympusz-Cyncadze, która połączyła się z uczestnikami debaty online, zaapelowała do wszystkich o bardziej autokrytyczne podejście.
Na żywo z uczestnikami debaty w ECS połączyła się zdalnie Iwanna Kłympusz-Cyncadze, posłanka do Rady Najwyższej Ukrainy, była wicepremier ds. integracji europejskiej i euroatlantyckiej
fot. Dawid Linkowski/ Archiwum ECS
- Zastanówmy się, dlaczego demokracja traci na popularności na rzecz autorytaryzmów. Jak można znaleźć remedium na to zjawisko? Ukraińcy dziś walczą o możliwość wyboru i uczestnictwo w rodzinie europejskiej. Widzimy, że tworzą się sztuczne problemy dla integracji europejskiej Ukrainy. I to jest niedopuszczalne. Odpowiedź w tej sprawie leży wewnątrz samej Unii Europejskiej. Czy Unia Europejska jest zdolna do rzeczywistej ochrony wartości demokratycznych, które głosi? - pytała ukraińska polityczka.
Czy USA są nadal dla świata "latarnią" demokracji?
Adam Reichardt mówił m.in. o pogłębiającej się polaryzacji społeczeństwa w Stanach Zjednoczonych Ameryki.
- Mam wątpliwości, czy USA są wciąż wzorcem demokracji dla całego świata. 66 procent Amerykanów uważa, że demokracja w ich kraju może się załamać. Trudno jest więc promować demokrację, jeśli samemu się w nią do końca nie wierzy na własnym podwórku - powiedział Adam Reichardt.
Adam Reichardt - politolog, redaktor naczelny “New Eastern Europe”
fot. Dawid Linkowski/ Archiwum ECS
W ocenie politologa, pretendujący o urząd prezydenta USA Donald Trump ma dziś ok. 25 procent stałego elektoratu. - To są bardziej wyznawcy o charakterze nieco sekciarskim, niż wyborcy. Trump jest popularny, bo oferuje proste komunikaty i rozwiązania - dodał.
Czy kultura jest narzędziem w rękach autokratów?
Olga Wysocka uważa, że demokracja nie zawsze jest doskonałą odpowiedzią na bezpieczeństwo społeczeństw i jednostek.
- W Polsce w zeszłym roku podskoczyliśmy wszyscy z radości, kiedy wygrała ponownie demokracja. Mieliśmy wrażenie, że do góry z radości podskoczyła też z nami cała Europa. Ta euforia była niesamowita. I po tym momencie zachłyśnięcia się przyszło też pytanie: “Mamy to. I co dalej?” - mówiła Olga Wysocka.
Olga Wysocka - polska politolożka, ekspertka w obszarze populizmu, dyrektorka Instytutu Adama Mickiewicza
fot. Dawid Linkowski/ Archiwum ECS
Przyznała, że Polacy są już nieco zmęczeni następującymi krótko po sobie trzema wyborami: parlamentarnymi w październiku 2023 r., samorządowymi w kwietniu 2024 r. i zbliżającymi się europejskimi 9 czerwca.
- Ale jest też zmęczenie ośmioma latami rządów autokratycznych w Polsce. Populizm tamtych rządów był budowany na kulturze. To, co robią antydemokratyczne reżimy, to w genialny sposób wykorzystują kulturę. W ciągu ostatnich ośmiu lat podwojono nakłady na kulturę, tworzono nowe instytucje kultury, a minister kultury stał w randze wicepremiera. I kultura w tym czasie miała się świetnie - oceniła politolożka.
Czy nasze umysły są skrępowane schematami?
Bogusław Chrabota jest zdania, że często jesteśmy niewolnikami schematów i stereotypów intelektualnych obecnych niekiedy przez stulecia.
Bogusław Chrabota - redaktor naczelny dziennika „Rzeczpospolita”
fot. Dawid Linkowski/ Archiwum ECS
- Mamy ten schemat myślenia, że Ukraina jest demokratyczna. Nie jest. Nie jest, bo jest tam wojna i stan wyjątkowy. I dlatego nie było tam w tym roku wyborów prezydenckich. Trudno jest mówić o demokracji w Ukrainie, w której toczy się wojna - mówił redaktor naczelny “Rzeczpospolitej”.
Jak pomóc europejskiej demokracji?
Paolo Morawski zwrócił uwagę, że demokratyczny ustrój na świecie stanowi zdecydowaną mniejszość. - Democracy Index mówi, że tylko 24 ze 167 państw na świecie reprezentuje pełną demokrację, czyli ok. 14 procent. A jeżeli uwzględnić populację, to jest już tylko 8 procent - wyjaśnił.
X Międzynarodowe Forum Europa z widokiem na przyszłość: Oblicza nowej Europy
- Włochy nie są na liście państw pełno demokratycznych. Są taką średnią demokracją. Premier Włoch Giorgia Meloni jak chce porozmawiać z Włochami, to bierze telefon, pisze wiadomość i potem umieszcza ją na YouTube lub platformie X. I to jest problem demokracji. I tu wcale nie chodzi o to, że ona jest z prawicy. Mamy demokrację “komórkową”, internetową i sztuczną inteligencję. Jeżeli mamy bronić demokracji, to nie możemy bronić jej starego modelu. Musimy wymyślić nową ofertę demokratyczną - mówił Paolo Morawski.
Paolo Morawski - historyk, wieloletni dyrektor włoskiego nadawcy radiowo-telewizyjnego RAI
fot. Dawid Linkowski/ Archiwum ECS
Jego zdaniem, demokracje europejskie tracą konsensus.
- Jak słucham dyskusji w Polsce, to jest tak samo, jak we Włoszech. To są rozmowy polsko-polskie, a tam włosko-włoskie. Brak nam perspektywy europejskiej. Trzeba sobie powiedzieć szczerze, że renacjonalizacja rzeczywistości, sumień, państw, partii i społeczeństw to jest najgorszy wróg demokracji europejskiej. Włosi tylko rozmawiają o Włoszech, a Polacy tylko o Polsce. Każdy mówi o swoich sprawach, nigdy o Europie. Dlaczego? Bo wybory są narodowe, a nie europejskie. Nie odbywają się w tym samym dniu we wszystkich państwach Unii Europejskiej - dodał Paolo Morawski.
Debata "Przeciw i w obronie demokracji. Współczesne sojusze globalne" odbyła się w ramach obchodzonego od soboty, 1 czerwca, w Gdańsku Święta Wolności i Praw Obywatelskich. Wydarzenie to upamiętnia 35. rocznicę pierwszych częściowo wolnych wyborów parlamentarnych w 1989 r.
OBEJRZYJ DEBATĘ O WYZWANIACH, PRZED KTÓRYMI STOI DEMOKRACJA:
