Na zlecenie Biura Rozwoju Gdańska zapytano 2500 mieszkańców Gdańska o efekty prowadzonego od 2017 roku Gminnego Programu Rewitalizacji. Badaniem objęto losowo dobranych mieszkańców wszystkich dzielnic Gdańska (1500 osób) oraz - w osobnej grupie - respondentów zamieszkałych w obszarach objętych rewitalizacją (w sumie 1000 osób, również dobranych losowo). Te obszary to:
- Biskupia Górka/Stary Chełm
- Dolne Miasto/Plac Wałowy/Stare Przedmieście
- Nowy Port z Twierdzą Wisłoujście
- Orunia
Respondenci w rozmowie z ankieterami (badanie przeprowadzono w terenie) oceniali rozmaite elementy, które mają wpływ na jakość życia w ich najbliższej okolicy. W oparciu o rozbudowany kwestionariusz pytano o 5 aspektów: społeczne, gospodarcze, środowiskowe, techniczne oraz przestrzenno–funkcjonalne rewitalizacji.
Dane zebrane w badaniu pozwalają jednoznacznie stwierdzić, że zarówno mieszkańcy całego Gdańska, jak i mieszkańcy poszczególnych obszarów rewitalizacji lepiej niż w roku 2018 oceniają każdy z badanych aspektów życia w mieście.
Zanim dojdziemy do bardziej szczegółowych wniosków, przybliżyć trzeba metodologię badania, które podobnie jak trzy lata temu przeprowadzono pod hasłem „Percepcja i waloryzacja przestrzeni miasta na obszarach rewitalizowanych”.
Metodologia
Badanie zostało zaprojektowane i przeprowadzone po raz pierwszy w 2018 roku przez Pracownię Realizacji Badań Socjologicznych Uniwersytetu Gdańskiego. W tym roku, w identyczny sposób, przeprowadziła je firma Danae sp. z o.o. Ankieterzy odwiedzali respondentów w losowo i proporcjonalnie do liczby mieszkańców danej dzielnicy wybranych domach w dniach 7 października - 5 listopada 2021 r. Z jednego gospodarstwa domowego odpowiedzi udzielić mogła tylko jedna osoba.
W badaniu ogólnomiejskim uwzględniono wszystkie dzielnice Gdańska, także te, w których mieszczą się obszary rewitalizowane - pytano więc np. także mieszkańców Chełmu, dobierając adresy z nowszej części dzielnicy, a nie z rewitalizowanego Starego Chełmu.
Respondenci dokonywali oceny poszczególnych 38 stwierdzeń zebranych w 5 wspomnianych już wyżej aspektach na czterostopniowej skali, gdzie 1 oznaczało najlepszą ocenę, natomiast 4 – najgorszą. Do wyboru była także odpowiedź „trudno powiedzieć”.
Na potrzeby obliczenia średnich ocen skalę odwrócono, ponieważ intuicyjnie łatwiej jest porównywać wyniki, gdy najwyższa średnia oznacza jednocześnie najwyższą ocenę.
Opis wyników badania opiera się na analizie danych procentowych, najczęściej przedstawianych jako suma odpowiedzi pozytywnych (gdy 4 oznacza „bardzo dobrze” i 3 -„raczej dobrze”) lub negatywnych (2 -„raczej źle” i 1 -„bardzo źle”). W przypadku gdy oceny respondentów zdecydowanie ciążyły w kierunku ocen skrajnych (“bardzo dobrze”, “bardzo źle”) autorzy badania podkreślali to w raporcie.
Analiza wyników zawiera również porównywanie średnich arytmetycznych odpowiedzi:
- wyliczono średnie dla każdego z 38 ocenianych stwierdzeń - wskaźniki cząstkowe,
- a także dla każdego z pięciu badanych aspektów rewitalizacji - wskaźniki syntetyczne,
- na podstawie wskaźników syntetycznych obliczono ogólną ocenę dla odpowiedzi ogólnomiejskich i uzyskanych w obszarach objętych rewitalizacją.
W raporcie występują również salda - to różnice pomiędzy odsetkiem odpowiedzi pozytywnych i negatywnych [wzór: saldo = (4 „bardzo dobrze” + 3 „raczej dobrze”) - (2 „raczej źle” + 1 „bardzo źle”)]. Wynik ze znakiem „+” mówi o przewadze pozytywnych odpowiedzi nad negatywnymi, natomiast ze znakiem „-” o przewadze negatywnych nad pozytywnymi. W wyliczeniach tych nie uwzględniono odpowiedzi „trudno powiedzieć”.
Badacze obliczyli także różnice między poszczególnymi saldami w 2021 i 2018 roku.
- Pamiętać trzeba, że skala takiego “salda sald” wynieść może od minus 100 proc. do plus 100 proc. Jeśli na przykład w 2018 roku saldo wyniosło minus 50 proc. a w 2021 roku plus 50, to różnica między nimi wynosi właśnie 100 proc. - tłumaczy Anna Szatanowska z firmy Danae. - Czytając wskaźniki, warto zwrócić uwagę, że skala ocen w badaniu wynosiła od 1 a 4. W takim przypadku przyrost wskaźnika o 0,33 ma dużo większe znaczenie, niż w sytuacji, gdy respondent ma do wyboru oceny w skali od 1 do 10.
Przykładowe wyniki
Szczegółowe omówienie badania znaleźć można w raporcie zamieszczonym na stronie BRG, a wyciąg z najistotniejszych wskaźników w poniższej PREZENTACJI.
Polecając lekturę powyższych opracowań, podajemy tylko przykładowe wyniki. I tak:
- Wartość wszystkich mierzonych wskaźników wzrosła na przestrzeni ostatnich trzech lat. Wskaźnik ogólny dla mieszkańców Gdańska wzrósł z 2,83 do 3,12. Podobną sytuację odnotowano w przypadku poszczególnych wskaźników syntetycznych. W przypadku każdego można zauważyć wzrost średniej na podobnym poziomie (od +0,27 do +0,3). Najwyższy w przypadku wymiaru gospodarczego (z 2,76 do 3,06). Mieszkańcy obszarów rewitalizacji wystawili niższe noty poszczególnym aspektom życia w swojej dzielnicy niż uczestnicy badania ogólnomiejskiego w każdym badanym obszarze, ale wartość wskaźnika ogólnego i wskaźników syntetycznych i tutaj wzrosły na przestrzeni ostatnich trzech lat. Różnice w średnich wahały się od +0,33 do +0,4. Najwyższy wzrost odnotowano w przypadku wymiaru przestrzenno-funkcjonalnego (z 2,46 do 2,86)
- Jeśli chodzi o ogólną ocenę, czy zamieszkiwana dzielnica/obszar rewitalizacji, jest dobrym miejscem do życia, “respondenci ogólnomiejscy” również i w tym aspekcie uznali jakość życia obecnie (5,74) jak i trzy lata temu (5,5) za lepszą, niż mieszkańcy obszarów rewitalizacji (średnia: 5,47 obecnie oraz 5,09 trzy lata temu). Jeśli chodzi o obszary rewitalizowane najwyższy wzrost w ocenie jakości życia odnotowano w Nowym Porcie (o 0,57), najniższy na Oruni (o 0,28).
- W wymiarze społecznym najlepiej ocenianym wskaźnikiem są relacje z sąsiadami. Saldo odpowiedzi wyniosło w tym przypadku 91 proc. dla Gdańska i 87 proc. dla obszaru rewitalizacji. Wzrost w stosunku do roku 2018 jest tutaj niewielki (odpowiednio +4 i +5%), ponieważ ten aspekt był najwyżej ocenianym także przy poprzedniej fali badania. Największą różnicę w stosunku do roku 2018 w przypadku omawianego wymiaru, można zauważyć dla wskaźnika „obecność zachowań takich jak częste nadużywanie alkoholu w miejscach publicznych”. Różnica salda w tym przypadku to +57% dla Gdańska i +72% dla obszarów rewitalizacji, co może świadczyć o znacznym zmniejszeniu skali tego zjawiska w przestrzeni miejskiej. Jednak autorzy badania wskazują także, że zmiana postrzegania tego aspektu może być spowodowana mniejszą liczbą turystów w związku z pandemią.
W ramach rewitalizacji, realizowane są działania mające na celu integrację i aktywizację lokalnej społeczności (festyny, jarmarki, dni sąsiedzkie itd.). Dla całego miasta saldo odpowiedzi wyniosło 22 proc. i spadło o 1 proc. względem roku 2018, ale dla obszarów rewitalizacji różnica sald wyniosła +28 proc. Największy wzrost ocen dla organizacji imprez dzielnicowych odnotowano na Biskupiej Górce (+85 proc.). Najgorszą ocenę przyznano na Dolnym Mieście (- 22 proc.), co może wynikać z faktu, że główne imprezy (takie jak FETA, Retro Dolne Miasto) nie odbyły się w ostatnim czasie z powodu pandemii.
- Analizując wymiar przestrzenno-funkcjonalny najwyższy wzrost ocen w stosunku do roku 2018 odnotowano w aspekcie jakości i sposobu zagospodarowania podwórka (różnica sald dla Gdańska to +53 proc., natomiast dla obszaru rewitalizacji: +75 proc.). W przypadku mieszkańców Biskupiej Górki, znacząco wzrosła ocena dostępności i jakości mebli miejskich (+80 proc.). Największą różnice na tym samym obszarze można zaobserwować w ocenie dostępności instytucji społecznych działających na rzecz mieszkańców (różnica sald to +100 proc.).
Równocześnie mieszkańcy Nowego Portu część aspektów z wymiaru przestrzenno-funkcjonalnego ocenili surowiej niż w trzy lata temu. Najbardziej spadła ocena lokalizacji przejść dla pieszych i ich bezpieczeństwa (różnica sald to -15 proc.) oraz ocena możliwości dotarcia do innych dzielnic (różnica sald to -10 proc.), a także jakości i dostępności mebli miejskich (-6 proc.).
Mieszkańcy Oruni z kolei pozytywnie oceniają każdy aspekt wymiaru przestrzenno-funkcjonalnego. Odsetek pozytywnych wskazań w każdym przypadku przewyższa 67 proc. odpowiedzi. Najbardziej zauważalna w stosunku do 2018 r. jest różnica w ocenie infrastruktury dla osób ze specjalnymi potrzebami (saldo w 2018 r. wyniosło -42 proc., natomiast w 2021 - +58 proc., różnica wynosi więc +100%).
- I wreszcie - wymiar środowiskowy. Mieszkańcy Biskupiej Górki znacznie lepiej niż przed trzema laty oceniają jakość i dostępność parków, skwerów i zieleńców (różnica w saldach to +64 proc.). Natomiast osoby zamieszkujące Dolne Miasto ten aspekt funkcjonowania w dzielnicy oceniły najsłabiej. Saldo odpowiedzi wyniosło 30 proc.
Jeśli chodzi o Orunię, największą pozytywną różnicę w ocenach odnotowano w przypadku utrzymania czystości w okolicy miejsca zamieszkania (wzrost salda o 87 proc.) oraz stanu i czystości powietrza (+82 proc.).
