• Start
  • Wiadomości
  • Grunwaldzka Dzielnica Mieszkaniowa. Warsztaty o przyszłości

Grunwaldzka Dzielnica Mieszkaniowa - jaka przyszłość socrealistycznego dziedzictwa? Odpowiedz na warsztatach

Otwarte warsztaty na temat przyszłości Grunwaldzkiej Dzielnicy Mieszkaniowej - zabudowy centrum Wrzeszcza z rodowodem z lat 50-tych ubiegłego wieku - odbędą się w czwartek, 18 kwietnia. Do rozmów o współczesnym odbiorze tego “komunistycznego dziedzictwa”, o obawach i oczekiwaniach dotyczących jego przyszłości, zaprasza Architekt Miasta Gdańska.
17.04.2024
Więcej artykułów poświęconych Gdańskowi znajdziesz na stronie głównej gdansk.pl
Ulica w mieście z zielenią i architekturą powojenną
Grunwaldzka Dzielnica Mieszkaniowa - z prawej skwer Anny Walentynowicz i ul. Waryńskiego
Fot. Dominik Paszliński/www.gdansk.pl

Nowa książka o Wrzeszczu

Grunwaldzka Dzielnica Mieszkaniowa

Czwartkowe spotkanie w Bibliotece Manhattan będzie pierwszym z serii planowanych otwartych warsztatów dotyczących Grunwaldzkiej Dzielnicy Mieszkaniowej. GDM to zabudowa mieszkaniowo - usługowa al. Grunwaldzkiej we Wrzeszczu, wzniesiona w latach 50.tych XX wieku, zahaczająca stylem o socrealizm i modernizm.

Po obu stronach arterii GDM sięga od (dawnego) Domu Książki (skrzyżowanie z ul. Miszewskiego), po Wysepkę, a w głąb obejmuje także ciąg pieszy przy ul. Czarnieckiego, kwartał zabudowy między ul. Waryńskiego oraz Miszewskiego oraz ul. Dmowskiego.

Zwarte założenie urbanistyczne GDM nosi dziś ledwo widoczne ślady dawnej świetności, a elewacje budynków, nawet jeśli odnowione - rażą często prostokacizną i brakiem spójności. Ich stan odzwierciedla skomplikowaną strukturę własnościową poszczególnych obiektów. Ulica zaś, przy której stoją, z dawnego centrum handlowo - spacerowego stała się częścią ruchliwej przelotówki Trójmiasta.

Na zdjęciu widać nowoczesny tramwaj na miejskiej ulicy. Tramwaj ma czerwono-białe malowanie z akcentami w kolorze czarnym i błękitnym, i wydaje się być stosunkowo nowym modelem. Oznaczony jest numerem 6 i dodatkowym napisem, który może wskazywać na kierunek lub przystanek docelowy. Ulica, po której porusza się tramwaj, wydaje się być częścią większego miasta z budynkami o architekturze mieszczącej się pomiędzy współczesną a tą z początku XX wieku. Widoczne są również inne pojazdy: samochody osobowe w ruchu drogowym obok tramwaju. Po prawej stronie znajduje się sygnalizacja świetlna dla pieszych oraz znaki drogowe. Pogoda wydaje się być pochmurna, a ulica jest sucha.
Z prawej - dawny Dom Książki w Grunwaldzkiej Dzielnicy Mieszkaniowej
Fot. Dominik Paszliński/www.gdansk.pl

“Podczas warsztatu razem z uczestnikami stworzymy mapę mentalna tego historycznie, ekonomicznie i społecznie ważnego obszaru Wrzeszcza. Porozmawiamy o doświadczeniach związanych z tą przestrzenią, zidentyfikujemy miejsca o szczególnym znaczeniu, omówimy obawy i oczekiwania względem jego przyszłości. Zebrane informacje i obserwacje zostaną naniesione na mapy i będą podstawą do dalszych rozważań na temat przyszłości tego obszaru” - czytamy w zaproszeniu Biura Architekta Miasta na wydarzenie.

Warsztaty odbędą się w czwartek, 18 kwietnia, w godz. 17 - 19 w Bibliotece Manhattan (filia Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Gdańsku) w CH Manhatttan przy al. Grunwaldzkiej 82. Zapisy nie są wymagane. 

Na al. Grunwaldzkiej zamiast chodnika blisko tysiąc roślin. Za kilka tygodni będzie… różowo

To czarno-białe zdjęcie przedstawia nocną scenę miejską, prawdopodobnie zrobioną z wyższej perspektywy. Widoczna jest szeroka ulica z torami tramwajowymi, a długie ekspozycje świateł pojazdów tworzą efektowne smugi świetlne. Po obu stronach ulicy widać równo ustawione budynki, które wydają się być blokami mieszkalnymi lub komercyjnymi. Na pierwszym planie z prawej strony jest budynek z wielkimi, podświetlonymi neonami. Jeden z nich głosi DOM KSIĄŻKI , co sugeruje, że to księgarnia, a inne reklamują książki w różnych językach („BOOKS KНИГИ LIVRES BÜCHER”). U dołu zdjęcia znajduje się datowanie ręcznie dodane na fotografii, co nadaje obrazowi archiwalny charakter. Atmosfera zdjęcia jest cicha i spokojna, ale jednocześnie dynamiczna przez linie świetlne pojazdów.
Negatyw czarno-biały ukazujący al. Grunwaldzką, widok od Gdańskiego Domu Książki w górę (od skrzyżowania z ul. Miszewskiego), kiedyś było tu mnóstwo neonów...
Fot. Marian Murman/ www.dziedzictwo-gdansk.pl

Dziewięć miast z kłopotliwym dziedzictwem

Otwarte warsztaty to część projektu „Kłopotliwe Dziedzictwo Europejskie jako Laboratorium Demokracji - AR.C.H.ETHICS”, realizowanego w ramach unijnego programu URBACT IV, w którym obok Gdańska (reprezentowanego przez zespół Biura Architekta Miasta), nad przyszłością tytułowego dziedzictwa głowią się także przedstawiciele miast:

  • Kraków,
  • Cesena (Włochy - główny partner projektu),
  • Lipsk (Niemcy),
  • Leros (Grecja),
  • Betera (Hiszpania),
  • Vilanova de Cerveira (Portugalia),
  • Kazanlak (Bułgaria),
  • Permet (Albania).

Celem projektu jest rozpoznanie i nazwanie problemów i wyzwań, które trudnemu dziedzictwu epok totalitarnych stawia współczesność oraz zaproponowanie rozwiązań przywracających harmonię.

Na zdjęciu widać starą pocztówkę przedstawiającą scenę miejską. Centralnym punktem jest budynek o modernistycznej architekturze z dużymi oknami i płaskim dachem. Na pierwszym planie znajduje się budynek z nazwą Cristal  na dachu, który wygląda na bar lub kawiarnię z oknami od podłogi do sufitu. Na dolnym piętrze widać sklep z szyldem  BAR . Ludzie są widoczni na chodniku i w otoczeniu budynku, co sugeruje, że zdjęcie zostało zrobione w środku dnia. Otoczenie wydaje się zadbane, z wyraźnie widocznymi ścieżkami i zielenią. Styl architektoniczny budynków i sam wygląd zdjęcia wskazują na to, że może ono pochodzić z okresu połowy XX wieku.
Cristal na starej pocztówce, początek lat 60tych. - to już modernistyczne wydanie Grunwaldzkiej Dzielnicy Mieszkaniowej
Fot. J. Uklejewski/ zbiory Fotopolska.eu

Lokalni interesariusze GDM

W Gdańsku prace skupiają się przede wszystkim na Grunwaldzkiej Dzielnicy Mieszkaniowej. Materiały z kwerend archiwalnych, wizyt terenowych i spotkań informacyjnych posłużą do stworzenia planu działania, który będzie stanowił wytyczne projektowe dla działań planistycznych, inwestycyjnych i społecznych realizowanych przez Miasto Gdańsk.

Ważnym uczestnikiem dyskusji o przyszłości są miejscowe społeczności - mieszkańcy, społecznicy i przedsiębiorcy, czyli lokalna grupa interesariuszy, która spotkała się już dwukrotnie pod koniec ubiegłego roku, BAM zaprosiło również mieszkańców GDM do wypełnienia ankiety.   

Teraz przyszedł czas na zebranie spostrzeżeń dotyczących historii, współczesności i przyszłości kluczowych obiektów GDM od wszystkich gdańszczan zainteresowanych losami tego fragmentu Wrzeszcza - stąd rozpoczynająca się w czwartek seria warsztatów.

Miejski krajobraz z mieszanką nowoczesnych i starszych budynków, w tym wyróżniający się szklany wieżowiec.
Gdańska Dzielnica Mieszkaniowa, tam gdzie dziś stoi szklany biurowiec Neptun, był dom towarowy Neptun
Fot. Dominik Paszliński/www.gdansk.pl

Dla inspiracji - zamieszczamy fragment podsumowania pierwszej dyskusji lokalnej rady interesariuszy GDM.

“Wartość historyczna i artystyczna GDM jest w ogromnej mierze nierozpoznana i uświadomiona przez użytkowników, zwłaszcza ze średniego pokolenia, pozbawionego sentymentów z okresu realizacji osiedla, osób których młodość przypadła na okres, w którym budynki i przestrzenie wskutek postępującej dekapitalizacji wydawały się już stare lecz jeszcze nie zabytkowe. W tej grupie, jednocześnie najbardziej przywiązanej do własności i do podnoszenia wartości, jednak tylko użytkowej, lokali spuścizna architektoniczna PRL jawi się jedynie jako zasób, który należy modernizować (termomodernizować), w najlepszym wypadku zacierając jego „źle urodzone” cechy stylowe. Bezwartościowe, bo powstałe „za komuny”. Te same osoby często nie akceptują postulatu ochrony architektury epoki stalinowskiej jednocześnie widząc konieczność ochrony pejzażu architektonicznego śródmieścia, z Drogą Królewską i innymi założeniami odbudowanymi (lub wręcz wzniesionymi od podstaw w ramach realizacji podobnego osiedla robotniczego!) dokładnie w tym samym okresie.

Mimo zmian i strat powstałych wskutek zbyt późnego objęcia ochroną poszczególnych obiektów i zespołów, które tak jak Chemia, czy dawny PDT Neptun w ostatnich latach ustąpiły nowym budynkom użytkownicy GDM odbierają ją jako spójną i wciąż jeszcze dobrze funkcjonującą całość. Obiekty starsze (przedwojenne i wzniesione w ramach I fazy odbudowy) oraz nowsze, z końcowych etapów GDM realizowanych już w formach późnomodernistycznych, a także najnowsze w większości uzupełniają się i bronią jako całość”.

Bieżące informacje na temat projektu AR.C.H.ETHICS na profilu BAM na Fb oraz na stronie internetowej Biura.

TV

Każdy może pomóc