Gdańsk jest jedynym miastem w Polsce, które może poszczycić się działającymi carillonami. W ciągu trzech ostatnich dekad odbudowano carillony z kościoła św. Katarzyny i Ratusza Głównego Miasta. Mamy też trzeci - mobilny carillon „Gdańsk”. To instrument, który może podróżować i koncertować po całej Europie.
Dziś nawet trudno wyobrazić sobie klimat Gdańska bez muzyki dzwonów. Wszelkie ważne wydarzenia w mieście uświetniają koncerty z wieży św. Katarzyny czy Ratusza.
Przypomnieć warto, że tradycja carillonowa w Gdańsku ma swoją długą tradycję.
Gdańska historia carillonowa
Pierwszy koncert carillonowy zagrano z wieży Ratusza Głównego Miasta 23 września 1561 r. z okazji zamontowania na iglicy pozłacanej figury króla Zygmunta II Augusta. Od tamtej pory, aż do 1942 r., miasto utrzymywało ponad 38 carillonistów miejskich i ich pomocników.
Dzięki pracy dziesiątek osób najważniejszym uroczystościom miejskim, np. wizytom koronowanych głów, czy codziennemu życiu miasta towarzyszyły okolicznościowe utwory wybrzmiewające z dzwonów o masie od kilku do kilkuset kilogramów.
Rok temu miasto oficjalnie przywróciło stanowisko miejskiego carillonisty. Została nim Monika Kaźmierczak.
- Kultura carillonowa w Gdańsku powraca do swojej świetności - zapewnia Waldemar Ossowski, dyrektor Muzeum Gdańska, które zarządza carillonami. - W tym roku odbył się 21. Gdański Festiwal Carillonowy, zamawiane są utwory u wybitnych, współczesnych kompozytorów, przywrócone zostało też stanowisko miejskiego carillonisty, a carillon mobilny koncertuje po kraju.
O TYM:
Gdańsk przywraca stanowisko miejskiego carillonisty. Otrzyma je Monika Kaźmierczak
Monika Kaźmierczak: "Samotność na wieży ma swój urok". Wywiad z miejską carillonistką
Stąd pomysł, aby starać o wpisanie unikatowej w skali kraju gdańskiej kultury carillonowej na Reprezentatywną Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego Ludzkości UNESCO.
- Pojawienie się na liście UNESCO daje nie tylko prestiż, ale również zapewnia ochronę zjawisku - tłumaczy Monika Kaźmierczak. - A nasza kultura carillonowa jest tak unikatowa i wyjątkowa, że warto ją chronić.
Rozpoczynamy starania o wpis na listę UNESCO
Spotkanie inauguracyjne, które odbędzie się 25 listopada o godz. 16 w Sali Wielkiej Wety w Ratuszu Głównego Miasta (przy ul. Długiej 46/47) jest otwarte dla wszystkich zainteresowanych, zarówno osób prywatnych i instytucji, które mogą rozpocząć procedurę ubiegania się o wpis na listę.
Zarządzające instrumentami Muzeum Gdańska zachęca gdańszczan, aby stawili się licznie poprzeć inicjatywę.
– Chcemy umożliwić mieszkańcom starania o wpis carillonów na listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO, które podniesie prestiż Gdańska i naszego muzeum, a także pozwoli skutecznie pozyskiwać środki zewnętrzne - mówi Waldemar Ossowski.
Podczas spotkania odbędą się krótkie prelekcje, na których eksperci opowiedzą o tym, jakie są korzyści płynące z wpisania gdańskiej kultury carillonowej na listę niematerialnego dziedzictwa oraz dyskusja.
Gośćmi spotkania będą Andrzej Iwo Szoka z Muzeum Historycznego Miasta Krakowa, który pracował nad wpisem na Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego Ludzkości UNESCO - krakowskiego Lajkonika i szopkarstwo krakowskie oraz prof. Dorota Popinigis, która napisała książkę o gdańskich carillonach.
Czy jest niematerialne dziedzictwo kulturowe?
Zanim będziemy mogli poszczycić się prestiżowym wyróżnieniem, musimy przejść kilkuletni proces akceptacji.
- Pierwszym etapem na drodze starania się o wpis na listę UNESCO jest wpis na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego - tłumaczy Andrzej Szoka zawiłości procesu. - Już to jest bardzo korzystne. W przypadku Krakowa były to pochód Lajkonika i szopkarstwa krakowskie. Tradycja ta znalazła się pod ochroną państwa polskiego, tak samo jak zabytki materialne: kościoły, pałace czy zamki.
Na stronie Narodowego Instytutu Dziedzictwa, gdzie lista się znajduje, możemy znaleźć wytłumaczenie czym jest dziedzictwo niematerialne.
To oprócz zabytków, dzieł sztuki i kolekcji cennych eksponatów niezwykle istotna dla tożsamości narodowej tradycja, czyli wszelkie żywe niematerialne przejawy kultury odziedziczone po przodkach i przekazywane kolejnym pokoleniom.
Składają się na nią m. in. przekazywane ustnie bajki, przysłowia, pieśni, wierzenia, w tym język. Są to również tradycje muzyczne i teatralne, praktyki społeczno-kulturowe, jak chrzciny, wesela, pogrzeby, różne zwyczaje: odpusty, pielgrzymki, sposoby składania życzeń, meteorologia ludowa, tradycyjne sposoby leczenia, czy tradycyjne rzemiosło i wiele innych.
