Gdański Tydzień Demokracji od 12 do 18 września. Poznaj PROGRAM: warsztaty, debaty i spotkania
Tłumnie przybyłych uczestników, w przededniu ustanowionego przez Organizację Narodów Zjednoczonych Międzynarodowego Dnia Demokracji obchodzonego 15 września, w audytorium Europejskiego Centrum Solidarności powitała prezydent Gdańska Aleksandra Dulkiewicz, która nie kryła radości z fantastycznej frekwencji i zdradziła, że chętnych do uczestniczenia w Gdańskich Lekcjach Obywatelskich było więcej niż wolnych miejsc.
Prezydent Gdańska o demokracji: "Trzeba ją chronić"
- Sześć lat temu, w 2016 roku, po zmianach politycznych w Polsce, co do których możecie nawet nie mieć świadomości, bo wtedy byliście uczniami podstawówki, prezydent Paweł Adamowicz powiedział: mamy wspaniałą okazję, ONZ ustanowiła 15 września Dniem Demokracji i zadajmy sobie wokół tego pytania - o to, jaka jest kondycja naszej gdańskiej demokracji, i co my, zarówno młodzi, jak i starsi, rady dzielnic, naukowcy, organizacje pozarządowe, możemy zrobić dla polepszenia kondycji demokracji. Kolejne lata pokazały, że demokrację trzeba chronić - powiedziała prezydent Aleksandra Dulkiewicz.
“Jacy wyjdziemy z tego kryzysu?”. Prof. Cezary Obracht-Prondzyński na zakończenie Kongresu w ECS
Za przykład podała Brexit oraz mechanizmy, które doprowadziły do tego, że mieszkańcy Wielkiej Brytanii zagłosowali za wyjściem ze wspólnoty europejskiej, czy atak na Kapitol Stanów Zjednoczonych, do którego doszło 6 stycznia ubiegłego roku. Wskazała też przykłady z Polski.
- Niektórzy z was brali udział dwa lata temu w dużych strajkach, które przetoczyły się po ulicach wielu miast, miasteczek i małych miejscowości - w Strajkach Kobiet, kiedy decyzja Trybunału Konstytucyjnego zmieniła życie wielu ludzi. Konsekwencje tego widzimy, są często opisywane ostatnio w mediach, bo doprowadzają m.in. do śmierci kobiet - podkreśliła prezydent. - Gdański Tydzień Demokracji i Gdańskie Lekcje Obywatelskie służą temu, żebyście zadali sobie pytania: co ja, jako 14-, 15- czy 16-latek, nie mając jeszcze praw wyborczych, mogę zrobić, żeby być aktywnym obywatelem, i czy chcę mieć wpływ na to, co dzieje się w moim otoczeniu. Nie bądźcie obojętni - zaapelowała, cytując słynnego historyka i działacza społecznego pochodzenia żydowskiego Mariana Turskiego.
GTD. Cztery inspirujące debaty m.in. o aktywności wspólnot lokalnych i wolontariacie
"Co zrobić, żeby świat był lepszy"
Na koniec zachęciła uczniów, by sięgnęli do książki „O tyranii. Dwadzieścia lekcji z dwudziestego wieku” autorstwa Timothy'ego Snydera, do przeczytania której wszystkich namawiał też prezydent Paweł Adamowicz. Można ją znaleźć m.in. w gdańskich bibliotekach szkolnych.
- Trzeba do niej wracać. To kilka prostych rad, co zrobić, żeby nasz świat nie pozostał taki, jaki jest, ale żeby był lepszy. Każdy z was, jeśli tylko chce, ma odpowiednie narzędzia w swoich rękach, ma to w swoim sercu, ma to w swojej głowie - powiedziała prezydent. - Czytajcie mądre rzeczy i czerpcie wiedzę, wyciągajcie wnioski, myślcie krytycznie. Otaczajcie się mądrzejszymi i zadawajcie dużo pytań, ale też słuchajcie na nie odpowiedzi i wyciągajcie wnioski. Marzy mi się, żebyście wszystkim - także mi, nauczycielom, rodzicom, i tym, którzy biorą odpowiedzialność za was dzisiaj, zadawali pytania - nawet te trudne i niewygodne. Myślcie i działajcie.
Szkolna Konstytucja dla gdańskich szkół
Głos zabrała także inspiratorka Gdańskich Lekcji Obywatelskich - dyrektorka Zespołu Szkół Ogólnokształcących nr 8 w Gdańsku i liderka Kreatywnej Pedagogiki dr Agnieszka Tomasik.
- Wolność jest w was, wolność jest w nas. Jesteśmy w Europejskim Centrum Solidarności, i z tej okazji chcę wam powiedzieć: bądźcie też solidarni ze sobą, a Gdańsk i świat będzie lepszy - powiedziała dr Agnieszka Tomasik. - Chcielibyśmy stworzyć pierwszą w Polsce Szkolną Konstytucję dla gdańskich szkół. Mam nadzieję, że nam się to uda i podarujemy ten upominek prezydent Gdańska 4 czerwca, w Dniu Wolności. Gdańsk jest miastem ludzi odważnych, a świat nie musi być taki, jakim go zastaliście. Chciałabym, żebyście tworzyli lepszy świat. Lekcje Obywatelskie są też po to, żebyśmy się tego wszyscy nauczyli.
GTD. Debata o prawach człowieka i kryzysie humanitarnym: "Wolontariat to serce demokracji"
SZEŚĆ LEKCJI O SZEROKO POJĘTEJ DEMOKRACJI
-
PIERWSZA LEKCJA OBYWATELSKA: JA OBYWATEL: MOJE, TWOJE, NASZE. Prowadzący: Filip Borawski (Młodzieżowa Rada Miasta Gdańska, uczeń XIV LO) i Ranko Hoffmann (działacz, uczeń XIV LO).
- Moje życie przebiega dziś nie od lekcji do lekcji, a od akcji do akcji. Dzięki włączaniu się w organizację różnych wydarzeń, poznałem wspaniałych ludzi, z czego się bardzo cieszę - mówił 16-letni Filip Borawski, który podczas wystąpienia opowiedział o swoim doświadczeniu w działaniu na rzecz społeczności szkolnej, pierwszych trudnych krokach, porażkach i sukcesach, apelując do młodych, by się nie poddawali. - Każdy z nas ma w sobie strach, że sobie nie da rady, ja też go czułem. Dużo osób boi się zadziałać dla Gdańska, nie wiedząc, jaki Gdańsk jest łagodny dla działaczy. Ja też się bałem. Teraz głośno mówię o różnych rzeczach, które w mieście nie działają. Warto wyjść z pierwszym krokiem, bo od samorządności uczniowskiej można przejść dalej. Zapraszam do Młodzieżowej Rady Gdańska.
- Po pierwsze, musicie chcieć. Pomyślcie o sobie, co chcecie zrobić, jaki problem was dotyka, jaki pomysł porusza - dodał Ranko Hoffmann, który namawiał uczniów, by zastanowili się, jakie kwestie do rozwiązania są dla nich i dla ich rówieśników najbardziej istotne, i przypominał, że to w grupie jest siła. - Nie myślcie tylko o uczniach, rozmawiajcie i współpracujcie też z dyrektorami, nauczycielami i rodzicami. Wybadajcie, jakie wasza szkoła ma możliwości, i zacznijcie świadomie działać. Samorząd nie jest jedyną opcją, możecie wiele zdziałać także jako zwykły uczeń, który chce coś zrobić. Zacznijcie od siebie i rozejrzycie się wokół siebie, komu w czym możecie pomóc.
-
DRUGA LEKCJA OBYWATELSKA: PRAWO. Prowadzący: mec. Bartosz Golejewski, dziekan Pomorskiej Izby Adwokackiej.
- Jest wiele definicji prawa, ale ja posłużę się następującą: „Ius est ars boni et aequi”, czyli „Prawo jest sztuką tego, co dobre i słuszne”. Definicja dobra jest w was, wewnętrznie czujecie, co jest dobrem, a co złem. Od tego, żeby to nazwać, jest prawo i jest konstytucja. Natomiast słuszność to równość i pewnego rodzaju bezstronność - mówił mec. Bartosz Golejewski. - Prawo to wartość ogromna i nie można pozwalać na to, aby stało się zwykłym hasłem. Musimy je pielęgnować, dbać o nie i je poznawać. To także rola adwokatów.
Uczniom przypomniał o Konwencji Praw Dziecka, która dotyczy każdej istoty ludzkiej w wieku poniżej 18. lat. To w niej określone są prawa i obowiązki dzieci oraz młodzieży: prawo do życia, do miłości, do godności i do tożsamości, i wiele innych.
- Jest też prawo do bycia zrozumianym. A żeby być zrozumianym, trzeba być wysłuchanym. Do tego trzeba mieć prawo do swobodnej wypowiedzi. To wszystko jest zapisane w Konwencji Praw Dziecka. Macie do tego prawo - podkreślił mec. Bartosz Golejewski, zachęcając, aby wszyscy uczniowie zapoznali się z dokumentem.
-
TRZECIA LEKCJA OBYWATELSKA: PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ I SPRAWCZOŚĆ. Prowadzący: wicemistrzowie świata Fifa Bartosz „Bejott” Jakubowski i Damian „Damie” Augustyniak.
Wicemistrzowie świata podzielili się początkami swojej przygody streamingowej, podkreślając, że nie spodziewali się, że zajdą tak daleko, i namawiali uczniów do rozwijania pasji, działania i odwagi w podejmowaniu decyzji.
- Dzięki graniu w gry i turniejom odwiedziłem 10 krajów. Miałem okazję polecieć do USA, nie płacąc za to ani grosza. To tylko dodatek to turniejów, ale jest fajnym przeżyciem. Dzięki swojej pasji nie tylko możemy zarabiać i cieszyć się rywalizacją, ale również poznawać inne kultury i zwiedzać świat. Dlatego nie bójcie się, działajcie - zachęcał Damian Augustyniak.
-
CZWARTA LEKCJA OBYWATELSKA: W ŚWIECIE NARRACJI: OD PRAWDY DO FAKE NEWSA. Prowadzący: Michał Tokarczyk (Gazeta Wyborcza).
- Codziennie ktoś z nas daje się nabrać na fake newsy. Problem zaczyna się wtedy, kiedy zostają udostępniane przez ludzi, którzy mają bardzo dużo obserwujących - jak influencerzy, artyści, sportowcy, piosenkarze. To szczególnie uwidoczniła pandemia - przypomniał Michał Tokarczyk. - Musimy sobie zdawać sprawę z tego, że fake newsy to narzędzia w wojnie informacyjnej. Pokazuje to teraz rosyjska agresja w Ukrainie. Rosyjskie farmy trolli piszą różne nieprawdziwe rzeczy, które mają w nas zasiać zwątpienie, wściekłość i różne skrajne emocje. Nasza rola polega na tym, żeby umieć to odróżnić i się nie dać tej propagandzie.
Zaznaczył, że największe niebezpieczeństwo fake newsów polega na tym, że są oparte na kłamstwie i manipulacji, ale wykorzystują informacje prawdziwe, na przykład zdjęcie. Co więcej internet niebywale zwiększył możliwości kreowania fake newsów, choć ich początki sięgają już 1835 roku.
- Dzisiaj ludzie wpisują te rzeczy w mediach społecznościowych i one zaczynają żyć swoim życiem. Tak tworzy się nieprawdziwa historia, którą policja i dziennikarze muszę dementować. Takie fake newsy ciężko jest zweryfikować i sprostować. A one mogę być niebezpieczne i wpływać na nasz świat - pokazuje to choćby afera firmy z Wielkiej Brytanii, Cambridge Analytica, która manipulowała wynikami wyborów w kilku krajach, w tym w Stanach Zjednoczonych. Do tego celu pobierała z Facebooka dane użytkowników, na podstawie których kreowała fake newsy dotyczące kandydatów na prezydentów - przypomniał Michał Tokarczyk, ostrzegając uczniów i nauczycieli, by nie ufali udostępnianym w social mediach postom bezgranicznie, sprawdzali źródła, z których pochodzą, ich poprawność językową, i autora.
-
PIĄTA LEKCJA OBYWATELSKA: MAM PRAWO MÓWIĆ NIE! OD POSTAWY ASERTYWNEJ DO NIEPOSŁUSZEŃSTWA OBYWATELSKIEGO. Prowadząca: Danuta Przywara (Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Tour de Konstytucja).
- Prawo do mówienia „nie”, do wyrażania swojego zdania i swojego sprzeciwu, wywodzi się z godności osobowej - niezbywalnej i nienaruszalnej, jak mówi nasza Konstytucja. Każdy z nas jest człowiekiem. I niezależnie od wieku, płci, rasy, narodowości, wyznawanej religii, orientacji seksualnej, poglądów politycznych, każdy z nas posiada tę godność - mówiła Danuta Przywara.
Uczniom przypomniała, jak ważne jest uczenie się stawania granic w kontaktach z rówieśnikami, w szkole, czy później w pracy. Pocieszyła, że choć mówienie „nie” nie jest łatwe, są techniki, które pozwalają, by uczynić to bardziej sprawnym i skutecznym.
- Jedną z nich jest asertywna odmowa - czytelne, bezpośrednie, uczciwe i stanowcze powiedzenie „nie”. Kolejną techniką jest korzystanie z istniejących przepisów i odwoływanie się do zwyczajów w danej grupie czy instytucji. A gdy będziecie dorośli - roszczenie w oparciu o obowiązujące prawo. Jeżeli natomiast samo prawo jest źródłem naruszeń naszych granic, jest niezgodne z tym, co uważamy za sprawiedliwe i co gwarantuje nam funkcjonowanie jako pełnoprawnemu podmiotowi, jeżeli narusza nasze wolności, to pozostaje obywatelskie nieposłuszeństwo - doradzała Danuta Przywara, prosząc, by każdy z uczniów zastanowił się nad wartościami, które są dla niego ważne, i dla których warto sięgnąć po jedną z wymienianych technik.
-
SZÓSTA LEKCJA OBYWATELSKA: RAZEM DLA DOBRA INNYCH: WOLONTARIAT. Prowadząca: dr Monika Popow, pełnomocniczka Prezydent Gdańska ds. Europejskiej Stolicy Wolontariatu 2022.
- Chciałabym wam opowiedzieć o czymś, w co bardzo głęboko wierzę. Wolontariat jest trochę o przekraczaniu granic, trochę też o robieniu tego, co mi czy tobie sprawia satysfakcję. Wolontariat wcale nie musi być bezinteresowny - tłumaczyła Monika Popow. - Jeżeli poczuję się dobrze, że coś zrobiłam, poczuję radość, że mi się coś udało - psa ze schroniska wyprowadziłam na spacer, zrobiłam komuś zakupy, pomagałam przy organizacji fajnego wydarzenia - to mam do tego prawo. Wolontariat może sprawić, że poczujemy się lepiej. Jeżeli robimy coś dobrego, w mózgu uwalniają się hormony szczęście: endorfiny i dopamina. Po drugie i trzecie - wolontariat przywraca wiarę w ludzi i daje energię. Po czwarte: wolontariat daje wam wpływ. Sprawia, że bierzemy sprawy w swoje ręce. Małe czyny mają duży sens.
Obejrzyj Gdańskie Lekcje Obywatelskie na Gdańskim Tygodniu Demokracji 2022:
Gdańskie Lekcje Obywatelskie
Gdańskie Lekcje Obywatelskie powstały w 2021 roku z myślą o młodych obywatelach i przygotowaniu ich na dorosłe i samodzielne życie we wciąż zmieniającym się świecie. Ich celem jest zaproponowanie młodzieży praktycznych rozwiązań dla budowania Polski demokratycznej i obywatelskiej, poczynając od najbliższego otoczenia.
Poszczególne tematy realizowane w ramach Gdańskich Lekcji Obywatelskich pojawiały się już w trakcie realizacji specjalnych programów edukacyjnych w szkołach np. „Program Edukacji Morskiej”, „Fonolandia”, „Edukacja dla Klimatu”. Zajęcia te odbywają się w gdańskich szkołach od kilku lat, a teraz zasilają program Gdańskich Lekcji Obywatelskich, stając się jego integralną, spójną częścią.
GTD. Okrągły Stół Ekonomii Społecznej, czyli potrzebna jest rewolucja!
GTD. “Skorumpowane państwo i zgnuśniali liderzy opozycji”. Debata o społeczeństwie obywatelskim
GTD. Twarze wolontariatu. Debata o zaangażowaniu społecznym w świecie po pandemii
