Szkoła dla każdego
Dostępna szkoła to szkoła, w której każde dziecko może w pełni rozwinąć swój potencjał. To miejsce, w którym każdy uczeń, każdy nauczyciel oraz każdy rodzic mogą uczestniczyć w życiu szkoły, bez względu na ograniczenia wynikające z niepełnosprawności czy specjalnych potrzeb. Dostępna szkoła jest gotowa na przyjęcie każdego dziecka, elastycznie reaguje na potrzeby i wprowadza racjonalne dostosowania, gdy są one konieczne. Mogą to być zmiany architektoniczne, techniczne czy edukacyjno-społeczne, ale też związane z organizacją, procedurami czy zatrudnieniem oraz kompetencjami kadry.
– Naszym największym wyzwaniem jest dostosowanie szkół i przedszkoli do potrzeb osób z niepełnosprawnościami tak, by dzieci mogły się uczyć i rozwijać z poszanowaniem ich specjalnych potrzeb – podkreśla Monika Chabior, zastępczyni prezydent Gdańska ds. rozwoju społecznego i równego traktowania. – Musimy być wrażliwi na potrzeby, musimy je rozumieć, musimy umieć rozmawiać z rodzicami. Ale pamiętajmy, że szkoła dostępna to szkoła dostępna nie tylko dla osób niepełnosprawnościami, ale np. z doświadczeniem migracji.
Zmiany dostępności w dwóch szkołach
W ostatnich miesiącach zmiany w poziomie dostępności zaszły w dwóch gdańskich szkołach podstawowych: nr 37 i nr 85. Realizowano w nich przedsięwzięcie „Gdański Model Dostępnej Szkoły” w ramach projektu „Dostępna szkoła”, finansowanego z Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój na lata 2014-2020.
Do Gdańska trafiły środki w wysokości 1 950 462 zł. W SP nr 37 oraz SP nr 85 przeprowadzono audyty. Wnioski posłużyły do opracowania niezbędnego zakresu zmian i wprowadzenia w życie konkretnych rozwiązań. Mowa tu o remontach i pracach modernizacyjnych zrealizowanych ze szczególnym uwzględnieniem osób z niepełnosprawnościami, ale też o doposażeniu ich w odpowiedni sprzęt oraz pomoce dydaktyczne spełniające kryteria „Modelu Dostępnej Szkoły".
– Dziś mamy w szkole cztery sale lekcyjne w pełni dostosowane do potrzeb uczniów z niepełnosprawnościami. Powstała strefa wyciszenia, bardzo ważna dla dzieci w spektrum autyzmu. Dostosowaliśmy stołówkę i bibliotekę, a samą bibliotekę wyposażyliśmy w czytniki i audiobooki. Dzięki zakupowi pomocy dydaktycznych prowadzimy rewalidację z wykorzystaniem urządzeń multimedialnych, czyli w formie bardziej atrakcyjnej dla dzieci – wylicza Iwona Mirska, wicedyrektorka Szkoły Podstawowej nr 85 w Gdańsku. To szkoła rejonowa, uczy się tu ok. 1300 osób. – Dzięki środkom z budżetu miasta zwiększyliśmy o cztery etaty kadrę psychologiczno-pedagogiczną, możemy więc pomagać jeszcze większej liczbie dzieci.
Dzięki zmianom wprowadzonym w ramach projektu szkoła stała się dostępna w stopniu pozwalającym na przyjęcie uczniów z każdym rodzajem niepełnosprawności. Iwona Mirska zapewnia, że w placówce, w miarę możliwości, będzie podnoszony poziom dostępności.
Marzena Wysocka, dyrektorka Szkoły Podstawowej nr 37 zauważa, że realizacja projektu i wsparcie finansowe przekazane z budżetu miasta znacznie zmieniły funkcjonowanie szkoły. Budynek ma ponad 50 lat, więc konieczne było dostosowanie zarówno jego wnętrza, jak i otoczenia.
– Całkowicie zmodernizowaliśmy trzy sale lekcyjne. Wymieniliśmy i poszerzyliśmy wszystkie wewnętrzne drzwi, by bez problemu można było się poruszać na wózkach. Na korytarzach pojawiło się oznaczenie kontrastowe, a na podłogach: nawierzchnie naprowadzające. Kompleksowo wyremontowaliśmy dojazd do szkoły, powstało przejście dla pieszych i miejsca parkingowe np. dla busów, którymi dowożeni są nasi uczniowie – mówi dyr. Marzena Wysocka. – Kupiliśmy pomoce dydaktyczne i sprzęt do komunikacji alternatywnej. Zarówno dla naszych nauczycieli, jak i personelu pomocniczego, zorganizowaliśmy specjalne szkolenia.
Co ważne, standardy opisane w „Gdańskim Modelu Dostępnej Szkoły” są uniwersalne. Samorząd planuje wprowadzić je w każdym typie szkół, tj. w placówkach ogólnodostępnych, integracyjnych / z oddziałami integracyjnymi oraz specjalnych.
– Najważniejsze to nauczyć się inaczej pracować, a prowadzony przez nas pilotaż to zmiana sposobu pracy w tych dwóch konkretnych szkołach – mówi Monika Chabior. - Kolejnym krokiem jest zaangażowanie Wydziału Edukacji Urzędu Miejskiego w Gdańsku, dyrektorek i dyrektorów innych szkół gdańskich szkół, w inny sposób pracy z dziećmi i młodzieżą. Planujemy wizyty szkołach nr 37 i 85, aby pokazać jak wygląda model, do którego dążymy.
Wybrane zmiany w SP nr 37 i SP nr 85:
- zakup wyposażenia spełniającego specjalne potrzeby uczniów: np. monitor dotykowy, tablety, mikrofony do komunikacji alternatywnej, przenośna stacja/pętla indukcyjna dla niedosłyszących, wyposażenie kącika wyciszenia;
- oświetlenie dojścia do szkoły, budowa i dostosowanie ciągów pieszych, warstwa antypoślizgowa;
- dostosowanie pomieszczenia sanitarnego, np. zakup noszy prysznicowych z elektrycznym podnośnikiem;
- oznakowanie kontrastowe na schodach w budynku szkoły, kontrast między podłogą a ścianami, oznaczenie piktogramami miejsc strategicznych;
- zakup ławek (np. 12 do sal SP nr 37) i stolików (np. 60 do sal lekcyjnych SP nr 85) z regulacją wysokości i kąta nachylenia blatu: do świetlicy, biblioteki, gabinetów, stołówki, oraz 120 krzeseł z regulacją wysokości dla SP nr 85;
- zakup wyposażenia do kącika wyciszenia (np. mata, lampa relaksacyjna, dyfuzor zapachowy z olejkami eterycznymi, kołdra obciążeniowa, panele akustyczne) i gabinetu profilaktyki zdrowotnej;
- zakup sprzętu i oprogramowania do ukierunkowanego wsparcia – np. mikrofon do programów logopedycznych, powiększona klawiatura, filmy, audiobooki, tablice do komunikacji alternatywnej;
- zakup pomocy indywidualnych, materiałów edukacyjnych i ćwiczeniowych;
- zatrudnienie dodatkowej kadry w SP nr 85: psychologa, pomoc nauczyciela, nauczyciela psychologa z językiem ukraińskim, socjoterapeuty – na potrzeby zajęć indywidualnych;
- zakup w SP nr 85 materiałów edukacyjnych do pracy z uczniem autystycznym, pozwalających na rozwój kompetencji społecznych;
* zorganizowanie szkoleń dla kadry pedagogicznej i personelu pomocniczego; - realizacja standardu dostępności zajęć świetlicowych, np. zakup zabawek sensorycznych – pakiet terapeutyczny.
Autorzy:
Marcin Szeląg, inspektor z Referatu Prasowego Biura Prezydenta Gdańska
Aleksandra Dylejko, Wydział Rozwoju Społecznego UM w Gdańsku
