FETA 2023 o wolności, wspólnocie i przekraczaniu granic. Znamy PROGRAM
Powieść Wiktorii Bieżuńskiej ukazała się latem 2022 roku dzięki Wydawnictwu Cyranka i od razu zwróciła na siebie uwagę literackiego świata. “Książki. Magazyn do czytania” umieścił ją na liście 10 najlepszych książek roku, Empik wyróżnił nominacją (jedną z pięciu) do nagrody Odkrycia Empiku za rok 2022. Talent autorki dostrzegli też jurorzy Pomorskiej Nagrody Artystycznej (za rok 2022) i nominowali w kategorii Pomorska Nadzieja Artystyczna, a teraz docenili selekcjonerzy Nagrody Literackiej NIKE, jednej z najbardziej prestiżowych w Polsce.
Jakie są szanse że “Przechodząc przez próg, zagwiżdżę” otrzyma NIKE? Dowiemy się tego po wakacjach (książka jest od wczoraj na liście 20 tytułów nominowanych do nagrody). We wrześniu na łamach gazety „Wyborczej" jurorzy nagrody ujawnią siedmiu finalistów, a nazwisko laureata poznamy jak zawsze w pierwszą niedzielę października, podczas uroczystości wręczenia nagrody.
Zwycięzca otrzyma 100 tys. zł i statuetkę projektu Gustawa Zemły. Fundatorami są "Gazeta Wyborcza" i Fundacja Agory.
Co piszą o książce inni? "Tytuł, którego nie da się zapomnieć"
O tej niewielkiej objętościowo, ale bardzo gęstej prozie pisano od początku z zachwytem:
"Debiutancka książka autorki świadczy o jej ogromnej dojrzałości literackiej - ocenili członkowie jury nagrody Empik-u. - W „Przechodząc przez próg, zagwiżdżę” Bieżuńska kreśli obraz rodzinnej przemocy – złożonej z małych klocków, z pozoru wręcz niedostrzegalnej. Autorka podsuwa nam kolejne kawałki układanki, które razem tworzą kalejdoskop opresji – banalnej i pełnej bezradności, w której tkwi dziecięca bohaterka. Świetny debiut i tytuł, którego nie da się zapomnieć."
Wojciech Szot, Michał Nogaś, Marek Radziwon w Wyborczej uznali, że: „Przechodząc przez próg, zagwiżdżę" to jeden z głośniejszych debiutów ubiegłego roku. Dom, rodzice i babcia, świat szary, nieprzyjazny i karłowaty widziany oczyma dziewczynki. Całość oglądana fotograficznie, jakby ze środka i z zewnątrz jednocześnie i zapisana krótkim, prostym, realistycznym zdaniem.”
Izabella Adamczewska-Baranowska na profilu FB “Wchodzę w słowo”
“Nie warto redukować powieści Bieżuńskiej do tematu, reflektor lepiej skierować na język. Bieżuńska ma coś, co zdarza się pisarzom rzadko – słowną dyscyplinę, która nie sprowadza się jednak do językowej suchości. Niewiele jest w „Przechodząc przez próg, zagwiżdżę” zbędnych słów, mnóstwo za to bardzo dobrych metafor. Autorka potrafi oddać doświadczenie dziecka w języku, bardzo sensualnie. Narracja dojrzewa wraz z bohaterką, ale zamiast się rozrastać, kuli się. Świat przedstawiony ulega redukcji.”
„Przechodząc przez próg, zagwiżdżę" - fragmenty powieści
***
„Jedz, czemu nie jesz, mówi matka. Gmeram w udzie kurczaka w poszukiwaniu gładkiego, suchego włókna mięsa, które zdołam przeżuć i połknąć bez odruchów wymiotnych. Wydłubuję skórę i bardziej tłuste, żylaste, ciemne kawałki. Zakopuję je w zimnym błocie ziemniaków wymieszanych z tłuszczem. Skończyłam, mówię. Jak skończyłaś? Matka wysuwa szyję i zagląda do mojego talerza. Tyle dobrego mięsa zostało".
***
“W kuchni arbuzy wyglądają jak owoce zerwane w ogródku olbrzyma, które przypadkiem wturlały się do lilipuciego domku. Jedna kula leży w zlewie, drugą babcia kroi na łódki o czerwonych żaglach i układa na ceracie. Siorbiemy miąższ aż do zielonych, gorzkawych skórek. Sok nam leci po brodzie i dłoniach, kapie na taborety i dalej na podłogę. Rozsiewamy pestki.”
Nowa powieść Wiktorii Bieżuńskiej
Czytelników, których proza Bieżuńskiej poruszyła, ucieszy na pewno fakt, że autorka pisze kolejną powieść. Jej roboczy tytuł to “Galeriuszka”. Książka również powstaje w ramach Stypendium Kulturalnego Miasta Gdańska.
Nagroda Literacka "Nike" 2023 - kto ocenia?
W jury Nagrody Literackiej "Nike" 2023 zasiadają: Inga Iwasiów (przewodnicząca), Marek Beylin, Przemysław Czapliński, Justyna Jaworska, Tadeusz Nyczek, Masza Potocka, Krzysztof Siwczyk, Maria Topczewska, Maria Zmarz-Koczanowicz.
W zeszłym roku Nike otrzymał Jerzy Jarniewicz za tom poezji "Mondo Cane". Wśród laureatów są m.in.: Olga Tokarczuk (otrzymała nagrodę dwukrotnie), Czesław Miłosz, Stanisław Barańczak, Joanna Bator, Cezary Łazarewicz, Dorota Masłowska, Wiesław Myśliwski, Jerzy Pilch, Radek Rak, Zbigniew Rokita, Mariusz Szczygieł, Marcin Wicha.
