Ratowali się z więzień i łagrów
Czyn Bojowy Polskich Sił Zbrojnych Na Froncie Wschodnim jest uroczyście obchodzony w Gdańsku od dwóch dekad - z inicjatywy prezydenta Pawła Adamowicza. Za decyzją tą stała świadomość, jak skomplikowane były losy Polaków, którzy od 17 września 1939 roku znaleźli się na ziemiach zajętych przez ZSRR.
Tysiące Polaków, którzy byli więzieni w sowieckich więzieniach i łagrach, mogły się stamtąd wydostać tylko przez zaciąg do polskiego wojska. Ratunkiem od jesieni 1941 roku była Armia Andersa, która ostatecznie po roku ewakuowana została do Persji (Iranu). W jej szeregach ZSRR opuściło nie tylko 78,5 tys. żołnierzy, ale też 37 tys. cywilów, wśród nich niemal 18 tys. dzieci. Polacy, którzy nie zdążyli do Armii Andersa dostali drugą szansę na opuszczenie łagrów - było nią zaciągnięcie się do organizowanych przez Sowietów wojsk 1. Korpusu Polskiego w ZSRR. Dywizja im. Tadeusza Kościuszki została utworzona pod szyldem zależnego od Stalina Związku Patriotów Polskich i od początku była narzędziem politycznym w rękach komunistów.
Dlaczego właśnie 12 października
W dniach 12-13 października 1943 roku nieopodal małego miasteczka Lenino na Białorusi starły się wojska sowieckiej Armii Czerwonej (33 Armia Frontu Zachodniego i walcząca w jej składzie 1 Polska Dywizja Piechoty im. Tadeusza Kościuszki) z hitlerowskim Wehrmachtem.
Dla Polaków był to krwawy chrzest bojowy. Doliczono się 510 zabitych, 1776 rannych, a 776 dostało się do niewoli niemieckiej lub zostało uznanych za zaginionych bez wieści - stanowiło to ok. 25% całego stanu osobowego
W czasach PRL właśnie 12 października - w rocznicę bitwy pod Lenino - obchodzono Dzień Wojska Polskiego (jako święto Ludowego Wojska Polskiego w latach 1950-1991). Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1989 r. władze państwowe zaczęły pomijać udział polskich żołnierzy w walkach na froncie wschodnim, jako służący interesom Stalina i ZSRR.
Pod pomnikiem, w uroczystej oprawie
Program zorganizowanej przez Miasto Gdańska uroczystości, która odbędzie się w czwartek, 12 października, przy pomniku “Tym, co za polskość Gdańska”:
- godz. 10:45 - zbiórka pocztów sztandarowych oraz uczestników uroczystości przy pomniku „Tym, co za polskość Gdańska”
- godz. 11:00 - odtworzenie hymnu państwowego Rzeczypospolitej Polskiej ∙ wystąpienia oficjalne
- modlitwa
- złożenie wieńców i wiązanek kwiatów u stóp pomnika
- odtworzenie Pieśni Reprezentacyjnej Wojska Polskiego
- zakończenie uroczystości
Msza święta w intencji poległych i inwalidów wojennych oraz żyjących żołnierzy polskich walczących na froncie wschodnim zostanie odprawiona w niedzielę, 15 października 2023 roku o godz. 12:00 w Bazylice Mariackiej przy ul. Podkramarskiej 5 w Gdańsku.
