Monika Kaźmierczak jest absolwentką gdańskiej Akademii Muzycznej, a dziś jej wykładowczynią. Studiowała też w Niderlandzkiej Szkole Carillonowej w Amersfoort. Kaźmierczak od wielu lat realizuje projekty propagujące muzykę carillonową. Związana jest z Polskim Stowarzyszeniem Carillonowym i Muzeum Gdańska, dla którego koncertuje. Od wielu lat gra też w całej Polsce i za granicą.
– Dla Gdańska koncertuję już od 2001 roku, z dwuletnią przerwą na studia w Holandii - mówi Monika Kaźmierczak. - Cieszę się, że wracamy do dawnej gdańskiej tradycji. Do moich zadań należało będzie granie cotygodniowych koncertów na wieży kościoła św. Katarzyny (w piątki o godz. 14.45) i wieży Ratusza Głównego Miasta (w soboty o godz. 12.05). Do tego koncerty świąteczne oraz koncerty na specjalne okazje, np. rozpoczęcie i zakończenie Jarmarku św. Dominika.
Uroczystość przywrócenia stanowiska miejskiego carillonisty rozpocznie się o godz. 11, w Wielkiej Sali Wety Ratusza Głównego Miasta. Ok. godz. 11. 25 artystka zagra inauguracyjny koncert z carillonu umiejscowionego w ratuszowej wieży. W listopadzie 2018 r., z okazji 20. lecia gdańskich carillonów, Muzeum Gdańska wyda przewodnik poświęcony dziejom tych instrumentów.
Według źródeł, po raz pierwszy automatyczny carillon miał zabrzmieć od 1561 roku w Ratuszu Głównego Miasta Gdańska. Osoba programująca jego mechanizm była najpewniej wynagradzana przez Radę Miejską, co księgi kasy miejskiej odnotowują po raz pierwszy w 1576 roku.
Decyzję o nominacji na stanowisko wydawał pierwszy burmistrz.
Ostatnim miejskim carillonistą był Georg Edel, sprawował to stanowisko do marca 1945 roku.
– Gdańskie korzenie muzyczne są bardzo głębokie, warto je odtwarzać i pielęgnować – mówi prezydent Gdańska Paweł Adamowicz. - Carillon niesie za sobą niemal pięć wieków tradycji, a współcześnie towarzyszy nam przy ważniejszych miejskich wydarzeniach. Przywrócenie stanowiska naszego carillonisty jest więc naturalnym sposobem upamiętnienia współczesnej 20-letniej działalności. Od 2009 roku miasto szczyci się jedynym w Polsce carillonem mobilnym nazwanym na cześć miasta – „Gdańsk”.
Carillon, czyli dzwony
Po wojnie carillony zamilkły. Dekret Hermana Goeringa nakazywał przetopienie dzwonów. Te, które nie zostały zniszczone, zostały wywiezione do Niemiec. W Gdańsku pozostało tylko część kolekcji, na przykład 16 dzwonów z Biskupiej Górki, które uruchomiono oficjalnie w 1940 roku. W 1970 roku zamontowano je na wieży Ratusza Głównego Miasta Gdańska gdzie grały do 1990 roku.
– Dzwony z Biskupiej Górki można dziś zobaczyć w Muzeum Nauki Gdańskiej – mówi Waldemar Ossowski, dyrektor Muzeum Gdańska. – Ich demontaż, podyktowany złym stanem technicznym, był możliwy także dzięki temu, iż 1989 roku przywrócono instrument w wieży kościoła św. Katarzyny. Początkowo było to automatyczne urządzenie, w 1998 roku dołączono 12 dzwonów i klawiaturę gry ręcznej. W 2000 roku w Ratuszu Głównomiejskim zamontowano nowy instrument, który można usłyszeć dziś podczas spaceru ulicą Długą. Wszystkimi carillonami, również tym mobilnym, zarządza obecnie Muzeum Gdańska.
Gdańska tradycja – tajemnice i ciekawostki
Instrument obsługiwał tzw. programista, ponieważ carillon ratuszowy z 1561 roku był automatyczny. Otrzymywał stałą pensję kwartalną oraz dodatkowe wynagrodzenie, gdy programował melodie z okazji wyborów do Rady Miejskiej, rozpoczęcia i zakończenia Jarmarku św. Dominika oraz innych ważnych okoliczności.
– Początkowo programistę ratuszowego carillonu nazywano różnie, na przykład ustawiaczem śpiewającego mechanizmu zegarowego czy ustawiaczem dzwonów. W wieku XVIII wieku najczęściej spotykanym określeniem był tytuł „Raths-Uhr Glockensteller”, co należy tłumaczyć jako: „ustawiacz dzwonów ratuszowego zegara”. W wieku XIX przyjęły się nazwy „Glockenist” lub „Glockenspieler” zarówno dla carillonisty kościoła św. Katarzyny jak i programisty ratuszowego automatu – mówi prof. Danuta Popinigis z Akademii Muzycznej.
Program uroczystości:
19 września 2018 r., godz. 11
Wielka Sala Wety, Ratusz Głównego Miasta, ul. Długa 46/47
(wejście przez przedproże od strony ul. Długiej)
11:00 – powitanie dyrektora Muzeum Gdańska dr. hab. Waldemara Ossowskiego
11:03 – przemówienie prezydent Gdańska Pawła Adamowicza
11:13 – laudacja dr. hab. Waldemara Ossowskiego
11:15 – wręczenie przez prezydenta Gdańska mianowania na miejskiego carillonistę dr Monice Kaźmierczak
11:17 – przemówienie i zaproszenie do wysłuchania recitalu dr Moniki Kaźmierczak
11:25 – recital carillonowy z wieży Ratusza Głównego Miasta (publiczność może go wysłuchać z ul. Piwnej)
11:35 – poczęstunek, wywiady indywidualne.
