Zostały ruiny
Wystawę przygotowano na zlecenie gdańskiego IPN. Została otwarta 27 marca - data nieprzypadkowa, bowiem mija właśnie 79 lat od zdobycia Gdańska przez Armię Czerwoną. Miasto broniło się, siły niemieckie na rozkaz Hitlera urządziły tutaj “twierdzę”. Część zabudowań uległa zniszczeniu w trakcie ciężkich walk, reszta - została spalona przez zdobywców już po przejęciu miasta.
Dla Sowietów było to niemieckie Danzig, na którym należało wziąć odwet za wszystkie wojenne krzywdy. Kto by w takich okolicznościach dbał o to, że miasto przez 350 lat rosło jako część Polski? Na przełomie marca i kwietnia 1945 roku w perzynę obrócone zostały najcenniejsze dzielnice i kwartały dawnego Gdańska: Stare Miasto, Osiek, Zamczysko, Główne Miasto, Wyspa Spichrzów, Długie Ogrody.
GDAŃSKIE HISTORIE: Marzec 1945 - straszny koniec miasta Danzig
Gdańsk odbudowany
Zrujnowany obszar był większy, niż morze ruin w Warszawie. Większego wysiłku wymagała też odbudowa. Zniszczenia historycznego centrum Gdańska szacowano na blisko 90 procent.
Ścierały się dwie koncepcje: budowa zupełnie nowego miasta, w stylu sowieckim i odbudowa w historycznym kształcie. Ostatecznie w 1947 roku komunistyczne władze zdecydowały się na drugi scenariusz, by podkreślić odwieczną polskość Gdańska. W większości zachowano dawną siatkę ulic. Kamienice nie tyle odbudowano, co postawiono na ich miejscu XX-wieczne wariacje na temat dawnej architektury.
W możliwie najwierniejszym kształcie odtworzono główne zabytki miasta. I właśnie one są tematem wystawy.
Lista obecności
Tak więc zobaczymy m.in.:
- Ratusz Głównego Miasta
- Dwór Artusa
- Wielką Zbrojownię
- Zieloną Bramę
- Wielki Młyn
- bazylikę Mariacką
- Żuraw
Listę uzupełniają miejsca, w których stały charakterystyczne budynki XIX-wieczne, których nie odbudowano, ponieważ wiązały się z czysto niemieckim okresem nowożytnego Gdańska. To gmachy hoteli Danziger Hof i Continental, a także ocalały z wojennej pożogi i niedawno odrestaurowany dworzec kolejowy Gdańsk Główny.
Wiosna 1945 - rodzi się polski Gdańsk. Rozmowa z Sylwią Bykowską z Instytutu Historii PAN
Kto zrobił wystawę
Wszystko to można teraz zobaczyć na wystawie, dzięki pracy całego zespołu twórców.
- Autorzy wystawy: Karolina Masłowska, Artur Chomicz
- Współpraca: Krzysztof Drażba
- Projekt graficzny: EuroDesign Gdańsk
- Fotografie współczesne: Dominik Kulaszewicz
Czy to było "wyzwolenie" Gdańska? Jak obchodzić rocznicę marca 1945 roku. Rozmowa z Janem Danilukiem
