Gdańsk od ruin - do odbudowy, w wersji 3D. Zobacz wystawę przy Bramie Wyżynnej

Wystawę przygotowano na zamówienie gdańskiego IPN

fot. Maja Studzińska/IPN

Zostały ruiny

Wystawę przygotowano na zlecenie gdańskiego IPN. Została otwarta 27 marca - data nieprzypadkowa, bowiem mija właśnie 79 lat od zdobycia Gdańska przez Armię Czerwoną. Miasto broniło się, siły niemieckie na rozkaz Hitlera urządziły tutaj “twierdzę”. Część zabudowań uległa zniszczeniu w trakcie ciężkich walk, reszta - została spalona przez zdobywców już po przejęciu miasta. 

Dla Sowietów było to niemieckie Danzig, na którym należało wziąć odwet za wszystkie wojenne krzywdy. Kto by w takich okolicznościach dbał o to, że miasto przez 350 lat rosło jako część Polski? Na przełomie marca i kwietnia 1945 roku w perzynę obrócone zostały najcenniejsze dzielnice i kwartały dawnego Gdańska: Stare Miasto, Osiek, Zamczysko, Główne Miasto, Wyspa Spichrzów, Długie Ogrody.

GDAŃSKIE HISTORIE: Marzec 1945 - straszny koniec miasta Danzig

Zdjęcia na wystawie zaopatrzone są w teksty wyjaśniające kontekst historyczny. Dodatkowo wydano katalog w formie zeszytu

fot. Maja Studzińska/IPN

Gdańsk odbudowany

Zrujnowany obszar był większy, niż morze ruin w Warszawie. Większego wysiłku wymagała też odbudowa. Zniszczenia historycznego centrum Gdańska szacowano na blisko 90 procent.

Ścierały się dwie koncepcje: budowa zupełnie nowego miasta, w stylu sowieckim i odbudowa w historycznym kształcie. Ostatecznie w 1947 roku komunistyczne władze zdecydowały się na drugi scenariusz, by podkreślić odwieczną polskość Gdańska. W większości zachowano dawną siatkę ulic. Kamienice nie tyle odbudowano, co postawiono na ich miejscu XX-wieczne wariacje na temat dawnej architektury. 

W możliwie najwierniejszym kształcie odtworzono główne zabytki miasta. I właśnie one są tematem wystawy.

Gdańsk 1945-1948. Między zniszczeniem a odbudową. Zobacz wystawę, która miała stanąć na ulicach, ale na razie musi poczekać

Gdańsk zniszczony przez wojnę i Gdańsk odbudowany można porównać w wersji 3D, dzięki bezpłatnej wystawie, która znajduje się między Bramą Wyżynną a Katownią

fot. Maja Studzińska/IPN

Lista obecności  

Tak więc zobaczymy m.in.: 

• Ratusz Głównego Miasta
• Dwór Artusa
• Wielką Zbrojownię 
• Zieloną Bramę
• Wielki Młyn
• bazylikę Mariacką
• Żuraw

Listę uzupełniają miejsca, w których stały charakterystyczne budynki XIX-wieczne, których nie odbudowano, ponieważ wiązały się z czysto niemieckim okresem nowożytnego Gdańska. To gmachy hoteli Danziger Hof i Continental, a także ocalały z wojennej pożogi i niedawno odrestaurowany dworzec kolejowy Gdańsk Główny. 

Wiosna 1945 - rodzi się polski Gdańsk. Rozmowa z Sylwią Bykowską z Instytutu Historii PAN

Na wystawie zobaczymy głownie zabytkowe obiekty, które postały do czasu zaboru Gdańska przez Prusy w 1794 roku. Są też jednak trzy obiekty późniejsze z XIX wieku - dwóch z nich nie odbudowano po wojnie

fot. Maja Studzińska/IPN

Kto zrobił wystawę

Wszystko to można teraz zobaczyć na wystawie, dzięki pracy całego zespołu twórców. 

• Autorzy wystawy: Karolina Masłowska, Artur Chomicz
• Współpraca: Krzysztof Drażba
• Projekt graficzny: EuroDesign Gdańsk
• Fotografie współczesne: Dominik Kulaszewicz

Czy to było "wyzwolenie" Gdańska? Jak obchodzić rocznicę marca 1945 roku. Rozmowa z Janem Danilukiem