Na początku spotkania w odrestaurowanych wnętrzach podziemi Akademii Sztuk Pięknych, prezydent Gdańska Paweł Adamowicz wytłumaczył zebranym skąd wziął się pomysł na organizowanie Zjazdów Gdańszczan.
- Kiedyś przeczytałem, że Podhalańczycy spotykają się na takich zjazdach. Pomyślałem: dlaczego nie my, gdańszczanie? Przecież jest nas bardzo wielu w różnych krajach Europy i świata. i tych gdańszczan mówiących w języku niemieckim i tych, którzy pochodzą np. z kultury żydowskiej, choć oczywiście największą grupę tych rozproszonych po świecie stanowią gdańszczanie Polacy, którzy w różnych okresach historii wyemigrowali z Polski - tłumaczył prezydent. - W tym roku obchodzimy mały jubileusz zjazdów, pięciolecie, warto więc na chwilę wrócić do przeszłości, aby zobaczyć jaką drogę przeszliśmy przez te 16 lat.
Od piłki nożnej do Modelu na rzecz Równego Traktowania
W prezentacji Paweł Adamowicz wspomniał m.in. moment, gdy 1 maja 2004 r. tłumy mieszkańców Gdańska zebrały się na Targu Węglowym, by świętować wejście Polski do Unii Europejskiej, a także emocje towarzyszące Mistrzostwom Europy w piłce nożnej w 2012 r. i samym staraniom o zostanie miastem gospodarzem wydarzenia.
- Euro 2012 to był swoisty klucz do pozyskania dodatkowych środków z Unii Europejskiej, wykorzystaliśmy koniunkturę polityczną, to że premierem był wówczas gdańszczanin Donald Tusk - podkreślił. - Przebudowaliśmy infrastrukturę, która nie była rozbudowywana praktycznie od lat 70.tych ubiegłego wieku.
Mówił o milowy dla rozwoju gdańskiego portu kroku, jakim było otwarcie pierwszego Terminala DCT w 2007 r. . Podkreślił, że Gdańsk potrafi korzystać z legendy solidarnościowej, z której jest najbardziej znany na świecie.
- Udowodniliśmy, że potrafimy to dziedzictwo przekuć na pozytywne działania. Gdańsk stał się miejscem ważnych międzynarodowych spotkań, łącznie z wizytą następcy brytyjskiego następcy tronu w zeszłym roku - mówił Paweł Adamowicz.
Podkreślając wagę tożsamości i historii dla współczesnych gdańszczan i gdańszczanek przypomniał: - Od 1999 roku, 1 września o godz. 4.45 zawsze spotykamy się na Westerplatte. Każdy urzędujący premier i prezydent RP przynajmniej raz brał udział w uroczystościach - zaznaczył. - Warto wspomnieć, że od początku był tam z nami świętej pamięci abp. Tadeusz Gocłowski, który swoją modlitwą nadawał dodatkową treść tym spotkaniom.
Paweł Adamowicz mówił także o wydarzeniach z ostatnich lat, czy nawet tygodni - o przyjęciu przez Radę Miasta Gdańska dwóch pionierskich w Polsce modeli: integracji imigrantów i na rzecz równego traktowania.
Dęby z Kanady i protest w sprawie odbudowy Westerplatte
Każdemu Zjazdowi Gdańszczan towarzyszy uroczystość nadania tytułu Honorowego Ambasadora Gdańska. Do tej pory osiem osób i instytucji odebrało ten tytuł z rąk prezydenta Gdańska. 6 lipca 2018 r. do wspaniałego grona dołączyły dwie kolejne ambasadorki.
Zuzanna Stupak jest działaczką Stowarzyszenia Gdańszczan w Toronto w Kanadzie, wieloletnią prezes organizacji, która skupiając ludzi wywodzących się z grodu nad Motławą, dba o promocję naszego miasta za oceanem.
- Tworzymy bardzo dobrą grupę sławiącą Gdańsk w Kanadzie. Organizujemy wystawy i spotkania, zapraszamy gości z Gdańska. Gdyby nie zaangażowanie wielu osób, moja prezesura nie byłaby wiele warta - opowiadała Zuzanna Stupak, dziękując za wyróżnienie. - Na stulecie odrodzonej polskiej ojczyzny zasadzimy 100 dębów. Zaczynamy we wrześniu.
Krystyna Zachwatowicz-Wajda powiedziała:
Z wielką wdzięcznością i wzruszeniem przyjmuję tak zaszczytny tytuł. Gdańsk był dla mnie zawsze miastem niezwykle ważnym, miastem wolności i solidarności. Tutaj 16 grudnia 1980 roku przeżyliśmy najbardziej przejmujące w naszym życiu wydarzenie. Uroczystość odsłonięcia Pomnika Poległych Stoczniowców Grudnia 1970. Andrzej Wajda był autorem scenariusza tej uroczystości. Ja tylko posłańcem między nim a komitetem budowy pomnika. Nawiązane wtedy przyjaźnie trwają do dziś. Przyjeżdżałam tu w niezapomnianych latach 1980 i 81 jako wysłanniczka komisji kultury Regionu Mazowsze NSZZ Solidarność po porady do przewodniczącego Lecha Wałęsy. Tutaj uczestniczyłam w zdjęciach do filmu Andrzeja Wajdy “Człowiek z żelaza”, filmu tak ważnego dla historii Solidarności. Tu wreszcie po roku 1989, po upadku komuny ku naszej wielkiej radości i satysfakcji, mogliśmy dołożyć naszą małą cegiełkę do wspaniałej instytucji jaką jest Europejskie Centrum Solidarności.
Oboje z Andrzejem Wajdą byliśmy zaangażowani w konkursy scenariuszowe i architektoniczne Muzeum II Wojny Światowej. Teraz, z tym większym żalem oglądam jego upadek.
To miasto, tak okrutnie zniszczone w czasie II wojny światowej swoją odbudowę zawdzięcza także mojemu ojcu. To Jan Zachwatowicz, jako Generalny Konserwator Zabytków, doprowadził wraz z ówczesnym wiceprezydentem Gdańska Władysławem Czernym i Konserwatorem Wojewódzkim Janem Borowskim do odbudowy Głównego Miasta w jego historycznym kształcie.
Muszę powiedzieć, że z największym zdziwieniem dowiedziałam się, że powstał pomysł odbudowy obiektów Westerplatte zniszczonych w czasie bohaterskiej obrony w 1939 roku. Istnieje tam ruina budynku zaprojektowanego przez mojego ojca. Nigdy nie myślał o odbudowie tego świadectwa okrucieństwa wojny. Zabezpieczone fachowo ruiny są nieusuwalnym elementem Westerplatte. Protestuję, także w imieniu mojego ojca, przed odbudową tego bezcennego zespołu zabytkowego. Raz jeszcze dziękuję prezydentowi Gdańska Pawłowi Adamowiczowi, że zechciał warszawiankę i krakowiankę uczynić honorowym ambasadorem Gdańska. Będę starała się z całego serca być waszym dobrym ambasadorem.
100 (na razie 16) medali na Stulecie Niepodległej
Podczas gali wręczono także Medale Stulecia Niepodległości. Sześć otrzymali mieszkańcy Gdańska, którzy są równolatkami Niepodległej (tylu odpowiedziało na zaproszenie, z 50.ciu, które w 2018 r. kończą 100 lat). Wyróżnienia odebrali: Kazimiera Bereda, Zofia Dąbrowska, Stanisława Małek, Małgorzata Szadach, Monika Urbańska, Paweł Wójcik oraz Katarzyna Połojko.
Kolejnymi dziesięcioma Medalami Stulecia Niepodległości prezydent Gdańska odznaczył wybitne gdańskie osobowości, które wyróżniają się niezwykłymi dokonaniami na rzecz Gdańska i Polski. W sumie w roku obchodów okrągłej rocznicy odzyskania Niepodległości przez Rzeczpospolitą takie wyróżnienia otrzyma sto osób.
Podczas gali medale odebrali (w kolejności alfabetycznej):
- Marszałek Senatu RP Bogdan Borusewicz - legenda opozycji antykomunistycznej, działacz wolnych związków zawodowych, inicjator Strajku Sierpniowego, organizator podziemnej Solidarności w stanie wojennym, w wolnej Polsce mąż stanu i jeden z największych autorytetów w państwie.
- Prof. Józef Borzyszkowski - historyk, działacz na rzecz zachowania kaszubskiego dziedzictwa Gdańska, współzałożyciel Instytutu Kaszubskiego; założyciel i wieloletni prezes Stowarzyszenia Odbudowy Kościoła Św. Jana w Gdańsku
- Zbigniew Canowiecki - współtwórca samorządu gospodarczego na Pomorzu, m.in. Pomorskiej Izby Przemysłowo - Handlowej, Pomorskiej Rady Przedsiębiorczości i Gdańskiego Klubu Biznesu
- Prof. Stefan Chwin - humanista, pisarz, wizjoner, twórca wyrazistych postaci literackich, w tym najsłynniejszej z nich - Hannemana
- Prof. Jerzy Limon - anglista, miłośnik Szekspira, pomysłodawca i niestrudzony realizator idei powstania Teatru Szekspirowskiego w Gdańsku oraz twórca Festiwalu Szekspirowskiego
- Prof. Cezary Obracht-Prondzyński - historyk, socjolog, antropolog, współzałożyciel Instytutu Kaszubskiego, działacz Zrzeszenia Kaszubsko - Pomorskiego
- Prof. Maria Pelczar - naukowiec, jako wierna kontynuatorka drogi swojego ojca Mariana Pelczara, przez 10 lat była dyrektorką Biblioteki Gdańskiej Polskiej Akademii Nauk
- Bożena Rybicka-Grzywaczewska - działaczka opozycji w PRL, członkini Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela, uczestniczka strajku w sierpniu`80 w Stoczni Gdańskiej, sekretarka przywódcy NSZZ Solidarność Lecha Wałęsy, działaczka społeczna
- mec. Jacek Taylor - adwokat, działacz opozycji w PRL, współzałożyciel Komitetu Obrony Więźniów, obrońca w procesach politycznych, uczestnik obrad okrągłego stołu, w wolnej Polsce mąż stanu
- Kalina Zabuska - pomysłodawczyni powstania Cmentarza Nieistniejących Cmentarzy w Gdańsku, kustosz Muzeum Narodowego w Gdańsku, znawczyni kolekcji Jakuba Cabruna, badaczka i popularyzatorka twórczości Daniela Chodowieckiego
- Jan Zarębski - przedsiębiorca, polityk samorządowy, pierwszy marszałek województwa pomorskiego
