Medal Wdzięczności przyznawany jest przede wszystkim obcokrajowcom
fot. ECS
Czym jest Medal Wdzięczności
Europejskie Centrum Solidarności w 30 rocznicę powstania Solidarności – wielkiego ruchu społecznego, chcąc podziękować wszystkim obcokrajowcom, którzy wspomagali Polskę w jej trudnej walce o wolność i demokrację ustanowiło Medal Wdzięczności.
Odznaczenie przyznawane jest obcokrajowcom, a w wyjątkowych przypadkach osobom posiadającym obywatelstwo polskie, które w latach 80. na stałe mieszkały za granicą.
Kto do tej pory otrzymał Medal Wdzięczności
Do tej pory Medale Wdzięczności zostały przyznane 734 osobom z całego świata, w tym 71 pośmiertnie z Argentyny, Australii, Austrii, Belgii, Bułgarii, Czech, Danii, Finlandii, Francji, Holandii, Irlandii, Kanady, Litwy, Niemiec, Norwegii, Peru, Portugalii, Rumunii, Słowacji, Szwajcarii, Szwecji, Ukrainy, USA, Węgier, Wielkiej Brytanii oraz Włoch.
W gronie odznaczonych są obcokrajowcy, którzy wspomagali Polaków i polską opozycję w czasach komunizmu – moralnie, politycznie i materialnie, wspierali rozwój społeczeństwa obywatelskiego oraz promowali idee Solidarności. Są również ci, którzy dziś w duchu ideałów Solidarności bronią uniwersalnych praw człowieka i wzmacniają pokój na świecie, budując dobre relacje między narodami. A także ludzie nauki i kultury, aktywiści, muzealnicy, dziennikarze i publicyści, którzy dokumentują, badają i popularyzują historię ruchu Solidarność.
Lista laureatów Medalu Wdzięczności
Laureaci 2023 roku
Kolejna edycja wręczenia Medali Wdzięczności odbędzie się w niedzielę, 10 grudnia, w Europejskim Centrum Solidarności. Transmisja z wydarzenia na ecs.gda.pl, YT ECS, FB ECS oraz www.gdansk.pl. Początek o godz. 16.00.
Tegoroczni laureaci
Organizatorzy i uczestnicy rewolucji na granicie
Rewolucja odbyła się w dniach 2–17 października 1990 roku w Kijowie i nosi przydomek „na granicie”, bo protestujący zajęli plac Rewolucji Październikowej, wyłożony granitowymi płytami.Masowe protesty studentów połączone ze strajkiem głodowym skierowane były przeciwko rządowi Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej (USRR), jak się okazało ostatniemu. Wielopartyjne wybory odbyły się po czterech latach. A część organizatorów rewolucji stała się później wiodącymi postaciami w organizacji Pomarańczowej Rewolucji (2004).Rewolucja na granicie uważana jest w Ukrainie za pierwszy pokojowy protest antykomunistyczny, który zakończył się sukcesem.
Ołeś Donij
Jeden z liderów protestów, ukraiński polityk i działacz kulturalny, deputowany do Rady najwyższej Ukrainy VI i VII. Po odzyskaniu przez Ukrainę niepodległości działał na rzecz odrodzenia i rozwoju kultury ukraińskiej i obrony języka ukraińskiego. Aktywny działacz społeczny przeciwko korupcji i oligarchii, współorganizator akcji Ukraina bez Kuczmy i Za prawdę! Promotor wolnych mediów. Protagonista budowania relacji polsko-ukraińskich na zasadach przyjaźni, solidarności, wolności i demokracji.
Markijan Iwaszczyszyn (pośmiertnie)
Jeden z liderów rewolucji na granicie, działacz wielu organizacji studenckich, a po rozpadzie Związku Radzieckiego, polityk i członek różnych partii politycznych i inicjatyw społecznych. Wybitny działacz na rzecz odrodzenia i rozwoju współczesnej kultury ukraińskiej. Zaangażowany w przeciwdziałanie korupcji i oligarchii, współorganizator akcji Ukraina bez Kuczmy, Za prawdę! Współzałożyciel inicjatywy publicznej Pora (Czas) oraz „Lwowskiej gazety”, orędownik budowania bliskich relacji polsko-ukraińskich.
Jaryna Zajczenko
Lekarka, aktywna uczestniczka rewolucji na granicie, podczas której pełniła opiekę medyczną. Działaczka społeczna, członkini Stowarzyszenia Lwa (1988–1990), uczestniczka Bractwa studenckiego. Członkini europejskich i euroazjatyckich stowarzyszeń dermatowenerologicznych. Autorka ponad 80 prac naukowych. Współautorka podręczników akademickich dla studentów uczelni medycznych.
Wachtang Kipiani
Uczestnik rewolucji na granicie, założyciel i pierwszy przewodniczący oddziału Mikołajewskiego Ukraińskiego Związku Studentów. Ukraiński dziennikarz, publicysta, pisarz, historyk pochodzenia gruzińskiego. Redaktor naczelny portalu internetowego Historyczna Prawda, założyciel Muzeum Archiwum Prasowego. Wydawca, redaktor m.in. zbioru dokumentów z archiwum byłego KGB „Sprawa Wasyla Stusa”. Aktywny działacz na rzecz budowy relacji polsko-ukraińskich oraz pokonania trudnych kwestii historycznych.
Matthias Domaschk (pośmiertnie)
Działacz na rzecz praw człowieka, wschodnioniemiecki opozycjonista współpracujący z czechosłowacką Kartą 77 i polską Solidarnością, jest symbolem współpracy w duchu obrony praw człowieka wbrew opresyjnemu systemowi bloku sowieckiego.
Zainspirowany działalnością Klubu Inteligencji Katolickiej oraz Komitetu Obrony Robotników zaangażował się w walkę o prawa pracownicze i wolne związki zawodowe. Rozwijał współpracę z czołowymi czeskimi i polskimi intelektualistami oraz opozycjonistami, w tym z Jerzym Andrzejewskim i Haliną Mikołajską. W sierpniu 1980 roku był świadkiem narodzin Solidarności, przez kilka dni stojąc przed stoczniową Bramą nr 2. Po powrocie z Gdańska do domu, zainspirowany przez przyjaciela Rolanda Jahna, przejechał przez Jenę z polską flagą z logo Solidarności na rowerze, co stało się jedną z najsłynniejszych demonstracji solidarności z Polakami w NRD. Wielokrotnie aresztowany, był obiektem stałego zainteresowania niemieckich służb. Szczególnie dotknął go nałożony przez Stasi pod koniec 1980 roku zakaz wjazdu do Polski. Aresztowany 12 kwietnia 1981 roku po wielogodzinnym przesłuchaniu zmarł w biurach służb. Oficjalny raport Stasi jako przyczynę śmierci podaje samobójstwo, co stanowczo poddają w wątpliwość przyjaciele i znajomi Domaschka.
Kapituła Medalu Wdzięczności
O przyznaniu wyróżnienia decyduje Kapituła Medalu w oparciu o zasady, które określa regulamin.
Kapitułę Medalu Wdzięczności tworzą:
- Lech Wałęsa – przewodniczący
- Bogdan Borusewicz (Marszałek Senatu RP)
- Jerzy Borowczak
- Zbigniew Bujak (Mazowsze)
- Mirosław Chojecki (koordynator pomocy sprzętowej zza granicy)
- Władysław Frasyniuk (Dolny Śląsk)
- Tadeusz Jedynak (1949–2017) (Górny Śląsk)
- Stefan Jurczak (1938–2012) (Małopolska)
- Bogdan Lis (Gdańsk)
- Andrzej Milczanowski (Pomorze Zachodnie)
- Janusz Pałubicki (Wielkopolska)
- Jan Rulewski (Bydgoszcz)
- Grażyna Staniszewska (Podbeskidzie)
- Danuta Winiarska-Kuroń (Region Środkowo-Wschodni)
