Co zmieniło się od czasu powodzi w 2001 roku? Co zmieni się po tegorocznej nawałnicy?

Nauczyliśmy się, że musimy mieć dużą retencję

Andrzej Chudziak, szef spółki Gdańskie Melioracje, podkreśla, że miasto nauczyło się innego widzenia przyrody.

- Oczywiście, są przepisy, które określają jak z nią postępować, ale one są na papierze. Rzeczywistość, jak się przekonaliśmy, bywa inna. Już 15 lat temu, myśląc o zabezpieczeniu przeciwpowodziowym, zaczęliśmy uwzględniać tzw. zmiany klimatu, choć wtedy jeszcze się o tym głośno nie mówiło – podkreśla dyrektor Chudziak. -Nauczyliśmy się też, że musimy mieć dużą retencję. Nie tylko zbiornikową, ale też retencję w miejscu, gdzie powstaje opad. Nie każdy się jednak do tego stosuje.

Andrzej Chudziak nie ukrywa, że niektórzy prywatni inwestorzy, chcąc zaoszczędzić na kosztach, nie decydują się na wybudowanie odpowiednich, spełniających swoją rolę sieci kanalizacji deszczowej.

- Są tacy, którzy budują, ale są też tacy, którzy tego unikają. To deweloperzy, ale też i prywatne firmy czy właściciele domów. Podejrzewam, że działa to na zasadzie "chcę wybudować i sprzedać", a co będzie później to niech się inni martwią. Takie myślenie, od którego miasto dawno odeszło, niestety wciąż funkcjonuje w wielu umysłach. To się wcześniej lub później zemści, dlatego musi się to zmienić, bo nieważny jest tylko koszt inwestycji, ale też utrzymania i późniejszych konsekwencji tych decyzji - zaznacza szef Gdańskich Melioracji.

W czwartek nie spali prawdopodobnie wszyscy dorośli wrzeszczanie, ale i mieszkańcy Oruni nerwowo obserwowali rosnący poziom płynącej kanałem Raduni. Większość z nich pamięta, jak dramatyczne skutki dla tej dzielnicy przyniosła ulewa sprzed 15 lat. Tym razem nic poważnego się nie stało. Zmodernizowany i wzmocniony w ciągu ostatnich lat kanał, bardzo dobrze ochronił mieszkańców i ich mienie.

- Kanał wytrzymał, chociaż był wypełniony po brzegi umocnień. Trzeba przyznać, że spełnił swoją rolę w tym wypadku, ale gdyby spadło nie 160 a 200 mm wody, to sytuacja byłaby prawdopodobnie bardzo ciężka. Nad tym trzeba jeszcze popracować - przyznaje Andrzej Chudziak, dodając, że tego typu obiekty projektuje się na pewne prawdopodobieństwo wystąpienia ilości opadów. Tymczasem w czwartek w ciągu 12 godzin spadł dwumiesięczny deszcz. Tego nikt nie przewidział.

Ile potrzeba w Gdańsku zbiorników retencyjnych, by miasto było jeszcze bezpieczniejsze, na razie trudno konkretnie określić.

- W tej chwili od nowa liczymy wszystkie zlewnie, na wszystkich potokach. Od czasu poprzednich obliczeń nastąpiła bardzo duża urbanizacja miasta, jest dużo więcej betonu i asfaltu, co sprawia, że woda spływa do zbiorników, a nie wsiąka w grunt – tłumaczy dyrektor Chudziak.

Nie oznacza to jednak, że należy "zatrzymać" urbanizację. Trzeba jednak zmienić sposób projektowania, tak by część terenu pokryta była betonem bądź kostką, a część pozostała gruntowa.

Szef Gdańskich Melioracji przypomina także, że miasto wydaje rocznie na czyszczenie i utrzymanie miejskiej kanalizacji oraz zbiorników wodnych 25 mln złotych. To dużo więcej niż przeznacza na ten cel większość polskich miast. To bowiem także jedna z nauk, jaką Gdańsk wyniósł po powodzi z 2001 r. Dzięki temu w czwartek kanalizacja deszczowa działała, choć w pewnym momencie nadmiar wody pokonał wydajność tych rur.

Warto w tym miejscu wspomnieć, że na terenie Gdańska znajduje się też kanalizacja prywatna czy należąca do spółdzielni mieszkaniowych. Nie wszystkie dbają o to, by sieci były regularnie czyszczone.

To był pierwszy duży test

Prezydent Gdańska, Paweł Adamowicz, przyznawał w piątek, że miasto musi nadal wydawać setki milionów złotych na infrastrukturę antypowodziową i melioracyjną.

- To oznacza, że w kolejnych latach będziemy musieli odkładać bądź opóźniać niektóre inwestycje. W czwartek byliśmy świadkami pierwszego, dużego testu na infrastrukturze, która została rozbudowana od 2001 r. Pokazał on, co by się stało, gdybyśmy jej nie wybudowali, ale też to, że żywioł był większy niż 15 lat temu - podkreślił prezydent Adamowicz, dodając, że żyjemy w takiej strefie klimatycznej, w której takie ulewy mogą się powtarzać. - Człowiek nigdy nie będzie w pełni przygotowany na ten żywioł, ale naszym zadaniem jest, korzystając z wiedzy i doświadczenia, ograniczać jego skutki.

Gdańsk ma zaplanowane inwestycje na system antypowodziowy do roku 2020.

- Wiem, że trudniej sobie wyobrazić, co by było, gdybyśmy nie zrealizowali tych dotychczasowych inwestycji, ale muszę zaznaczyć, że Gdańsk dokonał ogromnych przedsięwzięć od roku 2001 - powiedział prezydent.

Wczesne ostrzeganie samorządów wciąż kuleje

Maciej Lorek, dyrektor Wydziału Środowiska w Urzędzie Miejskim w Gdańsku podkreśla, że dla niego system bezpieczeństwa przeciwpowodziowego składa się z kilku elemetów. Jednym z nich jest wczesne ostrzeganie będące we władaniu IMGW.

- Ubolewam nad tym, że dostęp do danych alarmowych dla samorządów jest wciąż ograniczony. Jak bardzo jest to potrzebne pokazuje chociażby przykład z czwartku. Nie dostałem żadnego ostrzeżenia z Instytutu o nasilających się opadach. Obecnie ostrzeżenia otrzymujemy poprzez... komunikaty prasowe. Mało tego, informacje są dość ogólne, bo w stylu "spodziewane są silne opady deszczu" - mówi dyr. Lorek.

Podkreśla on, że od lat domaga się numerycznej prognozy pogody: - Przykładowo "jutro, o godz. X spadnie X mm wody, prawdopodobieństwo x procent". Gdybyśmy dostawali taką informację, to jesteśmy w stanie doskonale przygotować służby i społeczeństwo – zapewnia szef Wydziału Środowiska.

Drugi system, jak zaznacza dyr. Lorek, to inwestowanie w retencjonowanie wód. W ciągu ostatnich 15 lat Gdańsk wydał 374 mln złotych na zabezpieczenia przeciwpowodziowe i odprowadzanie wód opadowych. Pierwsze decyzje w tej sprawie zapadły jeszcze w 2001 r, po pamiętnej dla wielu gdańszczan powodzi. Rada Miasta Gdańska podjęła wówczas uchwałę dotyczącą priorytetów inwestycyjnych. Chodziło o budowę zbiorników przeciwpowodziowych.

- Wiem, że zrealizowano do dziś dużo więcej niż przewidywał przygotowany wówczas harmonogram - zaznacza dyrektor Lorek.

Przypomina on też, że szykują się zmiany w prawie wodnym. Sejm RP ma się tym zająć w najbliższych miesiącach. Nowe przepisy zakładają opłaty za brak retencjonowania wód. Zaproponowano nawet konkretne stawki.

- Co ważne, tu nie chodzi o to, by pobierać kolejne opłaty, ale o to, by deweloperzy czy prywatni właściciele zrozumieli, że bardziej opłaca im się wybudować oczko wodne na osiedlu czy w ogródku niż płacić ciężkie pieniądze do państwowej kasy - tłumaczy Maciej Lorek.

Myślimy o wycofywaniu tramwajów z tras