Prace nad atlasem rozpoczęły się w 2012 roku. Grupa historyków sztuki i architektury z gdańskich uczelni postanowiła stworzyć publikację, w której opisane zostaną najważniejsze obiekty grodu Neptuna.
- Miasto bogate architektonicznie, a takim jest Gdańsk, powinno posiadać atlas architektury. Takie publikacje powstały już między innymi w Poznaniu czy w Warszawie - tłumaczy dr Jacek Friedrich, jeden z pomysłodawców i redaktorów atlasu.
„Atlas Architektury Gdańska” przygotowuje Instytut Kultury Miejskiej. Nad jego redakcją czuwają - poza wspomnianym dr Friedrichem - była minister kultury i dziedzictwa narodowego prof. Małgorzata Omilanowska, dr Tomasz Torbus i dr hab. Jakub Szczepański.
Perełki i budynki z przeszłością
W atlasie zostanie szczegółowo opisanych 700 gdańskich obiektów.
- Jest to pierwsza próba kompleksowego opracowania architektury miasta, od najstarszych zachowanych reliktów budowli miejskich po architekturę współczesną, z uwzględnieniem niektórych ważnych dla historii miasta, a już nieistniejących, budynków - mówi Marta Bednarska z Instytutu Kultury Miejskiej.
- W atlasie nie zabraknie opisu architektury dobrze znanej mieszkańcom. Pojawią się opisy Zieleniaka, Teatru Wybrzeże czy Hali Olivia. Nie zabraknie również opisu - w miarę możliwości z ilustracjami - miejsc, których już nie ma, jak Wielka Synagoga czy zamek krzyżacki, który zniszczono w XV wieku - dodaje Friedrich.
Autorzy, wybierając budynki do albumu, kierowali się m.in. listą obiektów wpisanych do rejestru zabytków. Starali się także wybrać wartościowe współczesne budynki, dlatego w atlasie nie zabraknie - poza wcześniej wymienionymi - także budynku Europejskiego Centrum Solidarności czy wciąż rozbudowującego się kampusu Uniwersytetu Gdańskiego.
Każdy z obiektów opisanych w publikacji będzie posiadał własną notę katalogową zawierającą aktualny stan badań w postaci podstawowych danych historycznych, opis architektoniczny oraz bibliografię z uwzględnieniem dostępnych opracowań i archiwaliów.
- W publikacji zamierzamy również wykorzystać archiwalne i współczesne zdjęcia obiektów, plany, przekroje oraz rzuty przygotowywane przez architektów - tłumaczy Friedrich.
Dla historyków i mieszkańców
Publikacja zawierająca ponad 700 haseł na pewno ucieszy historyków i mieszkańców Gdańska. Na razie nie wiadomo, czy będzie składała się z jednego czy kilku tomów.
- Będzie ona przydatnym narzędziem dla wielu środowisk - zapewnia Friedrich.
Marta Bednarska z Instytutu Kultury Miejskiej ma nadzieję, że atlas będzie łatwo dostępnym i rzetelnym źródłem informacji: - Chcielibyśmy aby był wykorzystywany przez historyków sztuki, architektów, konserwatorów zabytków, przewodników turystycznych jak również pasjonatów, stwarzając dodatkowo dobrą podstawę dla dalszych badań i publikacji, zarówno naukowych jak i popularnych.
- Do haseł dołączone zostaną wskazówki bibliograficzne, więc osoby zainteresowane danym budynkiem, chcące pogłębić wiedzę na jego temat, będą mogły sięgnąć po dodatkową literaturę - dodaje Friedrich.
Niewykluczone, że w przyszłości powstanie skrócona wersja atlasu dla turystów.
- Być może, na podstawie stworzonej już publikacji, uda nam się opracować kieszonkową wersję, tak by mogli z niej skorzystać turyści spacerujący po mieście - podsumowuje gdański historyk.
Praca na ukończeniu
Większość haseł do albumu jest już gotowa. Trwa opisywanie mniej znanych budowli, kompletowanie fotografii i praca redaktorska.
- Po tym jak profesor Omilanowska została ministrem, a ja rozpocząłem pracę w gdyńskim muzeum mieliśmy mniej czasu na spotkania i pracę nad albumem. Teraz, mam nadzieję, że się to zmieni i uda nam się ukończyć publikację pod koniec 2016 roku - zakłada dr Friedrich.
Projekt realizowany jest w ramach dotacji podmiotowej Instytutu Kultury Miejskiej z Urzędu Miasta Gdańska. Jego budżet to 180 tysięcy złotych, Pierwszy nakład, który być może ukaże się na początku 2017 roku, planowany jest na około 1000 egzemplarzy.
- Mam nadzieję, że publikacja albumu pozwoli ochronić niektóre budynki przed zapomnieniem i zniszczeniem – mówi Jacek Friedrich.
WYKŁADY O GDAŃSKIEJ ARCHITEKTURZE
- Cykl wykładów przybliży budynki i zagadnienia architektoniczne, jakie znajdą się w przygotowywanym albumie - mówi Marta Bednarska.
Wykłady będą się odbywały w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego przy ul. Bielańskiej 5 (na tyłach Ratusza Staromiejskiego przy ul. Korzennej), sala im. prof. Konstantego Kalinowskiego, I piętro.
Harmonogram wykładów:
12 grudnia - Budynek Gimnazjum Akademickiego autorstwa C.F. Schinkla a przemiany kostiumu stylistycznego Gdańska w XIX stuleciu / dr Jacek Bielak (UG)
9 stycznia - Architektura nazistowskiego Gdańska / mgr Jagoda Załęska - Kaczko (UG)
6 lutego - Wielka Synagoga w Gdańsku z perspektywy globalnej historii sztuki / dr Jacek Bielak
5 marca - Dawne schronisko młodzieżowe na Biskupiej Górce – architektura w służbie tworzenia mitu odwiecznej niemieckości Gdańska / mgr Anna Perz (UG)
9 kwietnia - Gdańska architektura willowa XIX-XX w. / prof. Jakub Szczepański (Politechnika Gdańska)
7 maja - Gotycki kościół św. Piotra i Pawła z gdańskiego Przedmieścia w ikonografii na przestrzeni wieków/ dr Arkadiusz Staniszewski (ASP w Gdańsku)