W nocy z poniedziałku na wtorek, 9 na 10 listopada, upływa 82. rocznica Nocy Kryształowej - pogromu ludności żydowskiej w III Rzeszy, zainicjowanego przez władze państwowe w 1938 roku. To wydarzenie rozpoczęło okres zaostrzonych prześladowań Żydów w hitlerowskich Niemczech. Trzy dni później, kryształowa noc rozpoczęła się w Gdańsku. Głównym celem stała się Wielka Synagoga - symbol obecności gminy żydowskiej w mieście. W odróżnieniu jednak od innych budynków kultury i religii żydowskiej (w Niemczech jednej nocy spalono 171 synagog) - nie została spalona, dzięki postawie grupy weteranów ze 128. pułku piechoty gdańskiej, dowodzonej przez emerytowanego kapitana żydowskiego pochodzenia Dawida Lissauera. Nie została też zburzona - jednak na rozkaz nazistów budynek rozebrano rok później, w maju 1939 roku.
Miejsce, w którym znajdowała się Wielka Synagoga w Gdańsku - przy dzisiejszej ulicy Bogusławskiego, gdzie mieści się Gdański Teatr Szekspirowski - upamiętnia makieta z brązu, będąca odwzorowaniem budynku, który był nie tylko świątynią, ale i miejscem spotkań ludzi kultury i nauki. W tym miejscu w poniedziałek, 9 listopada, upamiętnione zostaną ofiary tragicznych wydarzeń - cześć ich pamięci oddać może każdy. Od godziny 16:00 do północy można zapalać znicze i składać kwiaty. Do wspólnego upamiętnienia zapraszają Beit Trójmiasto, Stowarzyszenie Edukatorów i Terapeutów „Zaczarowani” i Komitet Obrony Demokracji Region Pomorze. Organizatorzy złożą kwiaty o godzinie 18:00.
- Noc Kryształowa za sprawą nazistów stała się symbolem orkiestrowania zbiorowej nienawiści wobec konkretnej grupy etnicznej oraz jednoznacznym sygnałem tego, co miało nastąpić. Brutalna retoryka i przemoc miały zastraszyć ludność żydowską i skłonić ją do emigracji oraz zniechęcić „przeciętnego Niemca” do solidaryzowania się z sąsiadem pochodzenia żydowskiego - przypominają organizatorzy. - Od 1989 roku w tym dniu obchodzony jest Międzynarodowy Dzień Walki z Faszyzmem i Antysemityzmem. Niestety faszyzm, ksenofobia i antysemityzm są nadal narzędziem wielu rządów i środowisk w związku z czym już po raz trzeci pragniemy uczcić tą rocznicę w Gdańsku na miejscu, gdzie do maja 1939 roku stała Wielka Synagoga. Pokażmy, że Gdańsk pamięta i zawsze mówi nie ostracyzmowi i nienawiści.
Ze względu na poważną sytuację epidemiczną, wydarzenie nie ma charakteru masowego - odbędzie się w ciszy oraz indywidualnie.
Trzy dni później, w czwartek, 12 listopada, ofiary wydarzeń Muzeum Gdańska upamiętni muzyką w hołdzie zmarłych. Utwory oparte o melodie kadiszu zagrane na carillonie kościoła św. Katarzyny, waltorni i trąbkach. Koncert z wieży kościoła św. Katarzyny w Gdańsku rozpocznie się o godzinie 19:00 - utworów będzie można wysłuchać na żywo: w pobliżu kościoła św. Katarzyny, na Placu Heweliusza i przy Skwerze Ruchu Młodej Polski, oraz poprzez transmisję online na Facebooku Muzeum Gdańska i Carillony gdańskie - Muzeum Gdańska, a także na www.gdansk.pl.
- Nie przechodzimy obojętnie obok krzywdy bliźniego, jesteśmy solidarni i wrażliwi na los drugiego człowieka. Te cechy i postawy gdańszczan i gdańszczanek są związane również ze sferą naszej pamięci o przeszłości. A kultywowanie pamięci, wyrażanej w tak ekspresyjnej formie sztuki jaką jest muzyka, daje nadzieję, że te złe historie więcej się nie powtórzą. Dlatego po raz drugi, w ramach Międzynarodowego Dnia Walki z Faszyzmem i Antysemityzmem upamiętniamy rocznicę gdańskiej nocy kryształowej - mówi Aleksandra Dulkiewicz, prezydent Gdańska.
Koncert na cztery instrumenty wykonają carillonistka miejska Monika Kaźmierczak, z Muzeum Gdańska, trębacze Paweł Hulisz i Emil Miszk z Tubicinatores Gedanenses oraz waltornista Michał Szczerba. Tło historyczne przypomni dr Janusz Marszalec. Po raz pierwszy będzie można wysłuchać nowej kompozycji Katarzyny Kwiecień-Długosz.
- Podczas koncertu zostanie wykonany repertuar refleksyjno-żałobny, oparty częściowo na melodiach kadiszu. Dziś utożsamiany jest on z modlitwą za zmarłych, choć pierwotną intencją była prośba o błogosławieństwo i pokój - tłumaczy Waldemar Ossowski, dyrektor Muzeum Gdańska. - Melodie kadiszu oddają istotę upamiętnienia dawnych gdańszczan, którym odmówiono prawa do współtworzenia wspólnoty. Są jednocześnie prośbą o pokój, ale też i przestrogą. Muzyczną refleksję nad przeszłością rozpocznie premierowe wykonanie utworu „Kaddish yatom” skomponowanego przez Katarzynę Kwiecień-Długosz
Koncert potrwa ok. 40 min., uczestnictwo w nim jest bezpłatne.
