Solidarność - dziedzictwo, które nie przemija
Sierpień 1980 roku zapisał się na trwałe w historii Polski i świata jako moment przełomowy. Strajk w Stoczni Gdańskiej im. Lenina, wspierany przez tysiące robotników i niemal całe społeczeństwo, doprowadził do podpisania Porozumienia Gdańskiego - aktu, który umożliwił powstanie NSZZ „Solidarność”. Był to pierwszy w krajach komunistycznych, niezależny od władz związek zawodowy.
To wydarzenie stało się symbolicznym wyłomem w żelaznej kurtynie i początkiem zmian, które ostatecznie doprowadziły do upadku komunizmu w Europie Środkowej i Wschodniej.
Strajkujący dokonali rzeczy, która jeszcze chwilę wcześniej wydawała się niemożliwa. Wobec masowych protestów, władze PRL zgodziły się na zalegalizowanie organizacji, która działała poza kontrolą państwa. Solidarność stała się zjawiskiem nie tylko politycznym, ale i społecznym oraz kulturowym, które do dziś jest przedmiotem badań historyków, socjologów, politologów czy antropologów kultury na całym świecie.
Czytaj także: W sierpniu 1980 zrobił ikoniczne zdjęcie Lechowi Wałęsie. "Przepchnąłem się do niego łokciami"
Konferencja w rocznicę powstania Solidarności
Z okazji 45. rocznicy podpisania Porozumień Sierpniowych planowana jest konferencja, która spojrzy na te wydarzenia z perspektywy współczesności. Organizatorzy chcą oddać atmosferę tamtych dni, przybliżyć konteksty społeczne i polityczne, a także pokazać, jak wielowymiarowe było to doświadczenie.
Konferencja "45 lat Solidarności" odbędzie się w dniach 28-31 sierpnia. Europejskie Centrum Solidarności zaprasza prelegentów do udziału.
Prelegenci z Polski i zagranicy
- Czekamy na zgłoszenia do udziału w debatach naukowców ze wszystkich środowisk: z uniwersytetów, ośrodków badawczych, z IPN. Nie tylko historyków, ale także socjologów, filozofów, osoby, które interesują się literaturą, czy bezpieczeństwem. Zapraszamy wszystkich - wylicza dr Przemysław Ruchlewski, zastępca dyrektora ds. naukowych i zbiorów ECS, kierownik Wydziału Naukowego i Zbiorów.
W konferencji udział wezmą także prelegenci zaproszeni indywidualnie przez ECS.
- Planowany jest także udział gości z zagranicy, ale ze względu na inny system nauczania być może nie będą mogli przyjechać do Gdańska. W takiej sytuacji możliwe, że skorzystamy z połączenia online - wyjaśnia dr Ruchlewski.
Czytaj także: Strajk w Stoczni Gdańskiej. 31 sierpnia 1980 roku: długopis Wałęsy zmienia Polskę
Także dla studentów
Konferencja będzie się składać z dwóch części: naukowej i studenckiej.
- Chcemy zainteresować studentów tematyką solidarnościową. Być może powstają licencjaty czy prace magisterskie dotyczące Solidarności, czy opozycji solidarnościowej - mówi dr Ruchlewski. - Studenci mają problem z publikacją swoich prac, więc konferencja studencka, to trochę ukłon w ich stronę. Liczymy też, że pójdą na konferencję naukową, wezmą udział w dyskusji, porozmawiają z naukowcami.
Tematy konferencji
Wśród tematów przygotowywanych na konferencję „45 lat Solidarności” są:
- Solidarność i jej interpretacje
- Upamiętnianie Solidarności
- Solidarność w sztuce
- Solidarność międzynarodowa
- Współczesne przykłady solidarności w ruchach społecznych
- Związki zawodowe dzisiaj, czy jest możliwa solidarność pracownicza?
- Przykłady ruchów dysydenckich z innych państw jak Czechosłowacja, Węgry, Ukraina, kraje bałtyckie
- Geopolityczne powody i konsekwencje Sierpnia ’80
Jak dziedzictwo Solidarności przetrwało w pamięci zbiorowej, w jaki sposób jest interpretowane i upamiętniane. Muzea, książki, dzieła sztuki czy wspomnienia świadków historii – wszystkie te formy tworzą mozaikę, która wciąż pozwala odkrywać nowe sensy tamtych wydarzeń. Czy idea solidarności ma dziś jeszcze swoje miejsce? Czy w świecie zdominowanym przez indywidualizm, konflikty i podziały jest przestrzeń na wspólnotowe działanie, odpowiedzialność za drugiego człowieka, troskę o dobro wspólne? Odpowiedzi na te pytania będą szukać nie tylko naukowcy, ale także uczestnicy tamtych wydarzeń - świadkowie historii, którzy na własnej skórze doświadczyli siły społecznego poruszenia.
- Chciałbym, aby w konferencję byli zaangażowani nasi świadkowie. Niech się skonfrontują z naukowcami. Przykładowo, gdy tematem dyskusji będzie strajk solidarnościowy, to liczę, że w spotkaniu będzie uczestniczył Jerzy Borowczak, który mógłby na gorąco komentować słowa naukowców, Liczę również na udział innych świadków historii, którzy będą mogli przedstawić swój punkt widzenia na te już dość odległe czasy. Pamięć ludzka jest przecież ulotna i takie zestawienie badań naukowych z relacjami świadków jest świetną okazją do wypełnienia luk badawczych - mówi zastępca dyrektora ds. naukowych i zbiorów ECS.
Czytaj także: „Ten dzień będę pamiętał zawsze” - Jerzy Borowczak o początku Strajku Sierpniowego
Kontakt w sprawie udziału w konferencji
- Chętni na konferencję już się zgłaszają. Na pewno będziemy mieli uczestników od "prawa do lewa", będą reprezentować bardzo różnorodne środowiska - zaznacza dr Ruchlewski.
Zaplanowano także wydanie pokonferencyjnej publikacji.
Podobna konferencja odbędzie się w grudniu 2025 roku z okazji 55. rocznicy wydarzeń Grudnia '70.
Harmonogram konferencji "45 lat Solidarności":
- nabór tematów wystąpień poprzez formularz zgłoszeniowy do 30 kwietnia 2025
- informacja o zakwalifikowaniu referatu: początek maja 2025
- konferencja: 28-31 sierpnia 2025
Dodatkowe informacje dotyczące części konferencji naukowej:
