Protesty na Wybrzeżu w 1970 r. wybuchły po tym jak rząd komunistyczny zapowiedział podwyżki cen wielu artykułów (w tym żywności). Wystąpienia robotnicze, które miały miejsce w wielu zakładach pracy zostały krwawo stłumione przez reżim. Szacuje się, że w gwałtownych protestach w Gdańsku, Gdyni, Szczecinie i Elblągu zginęło 40 osób.
Historyk prof. Jerzy Eisler, analizując skalę protestów społecznych z grudnia 1970 r. (ich koniec datuje się na luty 1971 r., kiedy to w Łodzi strajkowały zakłady włókiennicze) i zestawiając to z ogromną mobilizacją sił wojska i milicji, uważa, że mieliśmy wówczas do czynienia z powstaniem antykomunistycznym.
Dziesięć lat później w Gdańsku rodzi się "Solidarność", ale już w grudniu 1981 r. władze komunistyczne wprowadzają stan wojenny. Jest on wymierzony w tę pierwszą w bloku sowieckim niezależną organizację. Przywódcy "Solidarności" zostają zamknięci w więzieniach lub obozach internowania. Protesty, które wówczas wybuchają w wielu miastach kraju również zostają krwawo stłumione.
"Gdańsk pamięta" to cykl obchodów nawiązujących do wprowadzeniu stanu wojennego 40 lat temu, gdy władza odebrała obywatelom prawa obywatelskie i nadzieję na demokratyczne państwo, oraz do masakry grudniowej sprzed 51 lat, gdy na ulicach polała się krew. Organizatorzy bogaty program adresują zarówno do tych, którzy chcą poznać historię dwóch grudniów, jak i zgłębić wiedzę, amatorów wydarzeń kulturalnych i chcących rozmawiać o współczesnej kondycji praw człowieka.
10.12.2021 - PIĄTEK
Godz. 16.00–19.00
MARATON PISANIA LISTÓW
NAPISZ LIST. ZMIEŃ ŻYCIE!
organizator: Grupa Lokalna Amnesty International w Trójmieście
ECS, okrągły stół w ogrodzie zimowym (parter)
wstęp wolny
Godz. 16.30–18.30
DYSKRYMINACJA. CZYM JEST I JAK JEJ PRZECIWDZIAŁAĆ? | warsztaty
organizator: Grupa Lokalna Amnesty International w Trójmieście
→ ECS, Solidarność Codziennie, sala 3.36 (3 piętro)
→ wstęp wolny + rezerwacja miejsc
Godz. 17.00–23.00
DWA GRUDNIE. ILUMINACJA FASADY ECS
Po zmroku fasada ECS będzie w dniach grudniowych rocznic zewnętrzną galerią. Warto zajrzeć na plac Solidarności, aby obejrzeć fotografie dokumentujące wydarzenia Grudnia ’70, budowę pomnika Poległych Stoczniowców 1970, stan wojenny i opór obywateli. Oddamy również hołd ofiarom – wyświetlając nazwiska poległych w Grudniu ’70. I odwołamy się do naszego dziś i jutro, przywołując katalog praw zawarty w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka.
Godz. 19.00–21.00
1970 | projekcja filmu i rozmowa z twórcami
Film dokumentalny (scen. i reż. Tomasz Wolski) przybliżający krwawe wydarzenia z grudnia 1970, ale tym razem widziane z perspektywy oprawców. Film został wyprodukowany w 2021 roku.
ECS, audytorium (parter)
wstęp wolny + rezerwacja miejsc
11.12.2021 - SOBOTA
Godz. 10.00–18.00
MARATON PISANIA LISTÓW
NAPISZ LIST. ZMIEŃ ŻYCIE!
organizator: Grupa Lokalna Amnesty International w Trójmieście
ECS, okrągły stół w ogrodzie zimowym (parter)
wstęp wolny
Godz. 11.00–12.30
SUBIEKTYWNY SPACER PO WYSTAWIE STAŁEJ ŚLADAMI PRAW CZŁOWIEKA
W roli przewodniczki: Magda Krzyżanowska-Mierzewska.
ECS, wystawa stała (1 i 2 piętro)
bilet: 1 zł + rezerwacja miejsc
Godz. 12.00–13.00
MASZYNA Z CZASÓW STANU WOJENNEGO W ZBIORACH ECS | uroczystość przekazania
Zbiory archiwum ECS wzbogacą się o maszynę do pisania IBM, używaną w czasie stanu wojennego przez działaczy podziemnej Solidarności. Dar przekaże Bogdan Borusewicz, jeden z inicjatorów strajku w Stoczni Gdańskiej, który w stanie wojennym był jednym z najdłużej ukrywających się przywódców Solidarności, został aresztowany dopiero w 1986 roku. Obecność zapowiedziała również Danuta Gliszewska, pracująca na tej maszynie w stanie wojennym. Dar odbierze Basil Kerski, dyrektor Europejskiego Centrum Solidarności.
ECS, wystawa stała, sala D (przy podziemnej drukarni)
zbiórka dla gości | vis-à-vis kas biletowych, prosimy o przybycie o godz. 11.45
Godz. 13.00–14.30
SUBIEKTYWNY SPACER PO WYSTAWIE STAŁEJ ŚLADAMI DWÓCH GRUDNIÓW
W roli przewodnika: Zbigniew Bujak.
ECS, wystawa stała (1 i 2 piętro)
bilet: 1 zł + rezerwacja miejsc
Godz. 14.30–15.00
WSZYSCY LUDZIE RODZĄ SIĘ WOLNI I RÓWNI… | wernisaż
Wystawa zbiorowa młodych artystek i artystów, studentek i studentów.
organizatorzy: Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku i Europejskie Centrum Solidarności
ECS, ogród zimowy ECS (parter)
wstęp wolny
Godz. 15.00–16.30
SUBIEKTYWNY SPACER PO WYSTAWIE STAŁEJ ŚLADAMI DWÓCH GRUDNIÓW
W roli przewodnika Mariusz Kulis.
ECS, wystawa stała (1 i 2 piętro)
wstęp biletowany: 1 zł + rezerwacja miejsc
Godz. 15.00–18.30 - Transmisja online na www.gdansk.pl, ecs.gda.pl oraz kanały FB i YouTube ECS
NIE MA GRANIC DLA PRAW CZŁOWIEKA | konferencja społeczna
ECS, okrągły stół w ogrodzie zimowym ECS (parter)
wstęp wolny
Godz. 17.00–23.00
DWA GRUDNIE. ILUMINACJA FASADY ECS
Po zmroku fasada ECS będzie w dniach grudniowych rocznic zewnętrzną galerią. Warto zajrzeć na plac Solidarności, aby obejrzeć fotografie dokumentujące wydarzenia Grudnia ’70, budowę pomnika Poległych Stoczniowców 1970, stan wojenny i opór obywateli. Oddamy również hołd ofiarom – wyświetlając nazwiska poległych w Grudniu ’70. I odwołamy się do naszego dziś i jutro, przywołując katalog praw zawarty w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka.
Godz. 18.30–19.15
MEDAL WDZIĘCZNOŚCI | uroczystość wręczenia odznaczeń ECS
Odznaczenia otrzymają obrończynie i obrońcy praw człowieka w Rosji.
ECS, wystawa stała, sala G (1 piętro)
wstęp wolny
Godz. 19.30–20.15
HYMN NA WSCHÓD SŁOŃCA | koncert
Koncert na flety historyczne i elektronikę w wykonaniu Mai Miro.
ECS, okrągły stół w ogrodzie zimowym (parter)
wstęp wolny
12.12.2021 - NIEDZIELA
Godz. 10.00–18.00
MARATON PISANIA LISTÓW
NAPISZ LIST. ZMIEŃ ŻYCIE!
organizator: Grupa Lokalna Amnesty International w Trójmieście
ECS, okrągły stół w ogrodzie zimowym (parter)
wstęp wolny
Godz. 11.00–12.30
SUBIEKTYWNY SPACER PO WYSTAWIE STAŁEJ ŚLADAMI PRAW CZŁOWIEKA
W roli przewodniczki: Danuta Kuroń.
ECS, wystawa stała (1 i 2 piętro)
bilet: 1 zł + rezerwacja miejsc
Godz. 13.00–14.30
SUBIEKTYWNY SPACER PO WYSTAWIE STAŁEJ ŚLADAMI DWÓCH GRUDNIÓW
W roli przewodnika: Andrzej Drzycimski.
ECS, wystawa stała (1 i 2 piętro)
bilet: 1 zł + rezerwacja miejsc
Godz. 15.00–16.30
SUBIEKTYWNY SPACER PO WYSTAWIE STAŁEJ ŚLADAMI DWÓCH GRUDNIÓW
W roli przewodnika Zbigniew Pilachowski.
ECS, wystawa stała (1 i 2 piętro)
wstęp biletowany: 1 zł + rezerwacja miejsc
Godz. 15.00–16.30
O TYCH, KTÓRZY ZBUDOWALI POMNIK | projekcja filmu i rozmowa z twórcami
Film (reż. Henryka Dobosz-Kinaszewska i Piotr Weychert) to dokument bogato ilustrowany zarówno materiałem archiwalnym, współczesnymi zdjęciami, jak i wspomnieniami uczestników wydarzeń – inżynierów, robotników i artystów, z których niejeden za swoje zaangażowanie zapłacił wysoką cenę w stanie wojennym.
ECS, audytorium (parter)
wstęp wolny
Godz. 17.00 i 19.30
KANAPKA Z CZŁOWIEKIEM | spektakl muzyczny
Po wielu latach od wyzwolenia się Polski spod totalitarnego reżimu na nowo przywołane utwory Kaczmarskiego okazują się przerażająco aktualne.
reżyseria: Jerzy Satanowski
organizator: Gdański Teatr Szekspirowski
miejsce: Gdański Teatr Szekspirowski
Gdański Teatr Szekspirowski, ul. Wojciecha Bogusławskiego 1
wstęp biletowany | bilety.teatrszekspirowski.pl
Godz. 17.00–23.00
DWA GRUDNIE. ILUMINACJA FASADY ECS
Po zmroku fasada ECS będzie w dniach grudniowych rocznic zewnętrzną galerią. Warto zajrzeć na plac Solidarności, aby obejrzeć fotografie dokumentujące wydarzenia Grudnia ’70, budowę pomnika Poległych Stoczniowców 1970, stan wojenny i opór obywateli. Oddamy również hołd ofiarom – wyświetlając nazwiska poległych w Grudniu ’70. I odwołamy się do naszego dziś i jutro, przywołując katalog praw zawarty w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka.
Godz. 17.00–18.00
SOPOT PAMIĘTA | wykład
O polowaniu na „ekstremę”, czyli aresztowaniach członków Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” w nocy z 12 na 13 grudnia 1981 roku, opowie dr Piotr Brzeziński, IPN Oddział w Gdańsku.
Grand Hotel w Sopocie
wstęp wolny
13.12.2021 - PONIEDZIAŁEK
Godz. 17.00–23.00
DWA GRUDNIE. ILUMINACJA FASADY ECS
Po zmroku fasada ECS będzie w dniach grudniowych rocznic zewnętrzną galerią. Warto zajrzeć na plac Solidarności, aby obejrzeć fotografie dokumentujące wydarzenia Grudnia ’70, budowę pomnika Poległych Stoczniowców 1970, stan wojenny i opór obywateli. Oddamy również hołd ofiarom – wyświetlając nazwiska poległych w Grudniu ’70. I odwołamy się do naszego dziś i jutro, przywołując katalog praw zawarty w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka.
Godz. 18.00–19.20
JACEK KACZMARSKI – OBŁAWA | koncert
W repertuarze koncertu znalazły się pieśni Jacka Kaczmarskiego w tłumaczeniu na język białoruski oraz utwory po polsku, które kiedyś – w obliczu ciężkich czasów stanu wojennego – podnosiły Polaków na duchu.
organizator: Fundacja im. Jacka Kaczmarskiego
ECS, audytorium (parter)
wstęp wolny + rezerwacja miejsc
Godz. 19.30–20.30
GDAŃSK PAMIĘTA
40 ROCZNICA WPROWADZENIA STANU WOJENNEGO W POLSCE
Miejska uroczystość pamięci ofiar stanu wojennego oraz wszystkich opozycjonistek i opozycjonistów, którym władza odebrała wolność w obozach internowania.
plac Solidarności
wstęp wolny
14.12.2021 - WTOREK
Godz 9.00–18.30
STAN WOJENNY I STANY NADZWYCZAJNE | konferencja naukowa
Wprowadzenie stanu wojennego w nocy z 12 na 13 grudnia 1981 roku było jednym z najbardziej dramatycznych wydarzeń w najnowszej historii Polski.
ECS, wystawa stała, biblioteka i sala warsztatowa nr 4
wstęp wolny
Godz. 17.00–23.00
DWA GRUDNIE. ILUMINACJA FASADY ECS
Po zmroku fasada ECS będzie w dniach grudniowych rocznic zewnętrzną galerią. Warto zajrzeć na plac Solidarności, aby obejrzeć fotografie dokumentujące wydarzenia Grudnia ’70, budowę pomnika Poległych Stoczniowców 1970, stan wojenny i opór obywateli. Oddamy również hołd ofiarom – wyświetlając nazwiska poległych w Grudniu ’70. I odwołamy się do naszego dziś i jutro, przywołując katalog praw zawarty w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka.
15.12.2021 - ŚRODA
Godz. 9.00–15.00
STAN WOJENNY I STANY NADZWYCZAJNE | konferencja naukowa
Wprowadzenie stanu wojennego w nocy z 12 na 13 grudnia 1981 roku było jednym z najbardziej dramatycznych wydarzeń w najnowszej historii Polski.
ECS, wystawa stała, biblioteka i sala warsztatowa nr 4
wstęp wolny
Godz. 17.00–23.00
DWA GRUDNIE. ILUMINACJA FASADY ECS
Po zmroku fasada ECS będzie w dniach grudniowych rocznic zewnętrzną galerią. Warto zajrzeć na plac Solidarności, aby obejrzeć fotografie dokumentujące wydarzenia Grudnia ’70, budowę pomnika Poległych Stoczniowców 1970, stan wojenny i opór obywateli. Oddamy również hołd ofiarom – wyświetlając nazwiska poległych w Grudniu ’70. I odwołamy się do naszego dziś i jutro, przywołując katalog praw zawarty w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka.
16.12.2021 - CZWARTEK
Godz. 16.00
GDAŃSK PAMIĘTA
ODSŁONIĘCIE PŁYT UPAMIĘTNIAJĄCYCH MIEJSCA ŚMIERCI OFIAR GRUDNIA ’70
Pamiątkowe płyty wmurowane w bruk oznaczyły w ubiegłym roku miejsca śmierci sześciu ofiar Grudnia ’70 w Gdańsku. Dwie ostatnie płyty czekały, aż zakończy się remont dworca kolejowego, tam zginęli – Kazimierza Stojecki i Andrzej Perzyński.
ul. Podwale Grodzkie, nieopodal pomnika Kindertransportów
ul. Podwale Grodzkie, pomiędzy budynkami dworca PKP a wjazdem na ul. Błędnik
wstęp wolny
Godz. 17.00–18.00
GEOGRAFIA OPORU. STOCZNIA W GRUDNIU 1970 i 1981 | spacer po Stoczni Gdańskiej
W roli przewodnika: Andrzej Trzeciak, historyk i historyk sztuki, współtwórca wystawy stałej ECS, specjalista ds. dziedzictwa kulturowego Stoczni Gdańskiej, autor książki „Stocznia Gdańska. Miejsca, ludzie, historie” (ECS, 2019).
wstęp wolny + rezerwacja miejsc
Godz. 17.00–23.00
DWA GRUDNIE. ILUMINACJA FASADY ECS
Po zmroku fasada ECS będzie w dniach grudniowych rocznic zewnętrzną galerią. Warto zajrzeć na plac Solidarności, aby obejrzeć fotografie dokumentujące wydarzenia Grudnia ’70, budowę pomnika Poległych Stoczniowców 1970, stan wojenny i opór obywateli. Oddamy również hołd ofiarom – wyświetlając nazwiska poległych w Grudniu ’70. I odwołamy się do naszego dziś i jutro, przywołując katalog praw zawarty w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka.
Godz. 18.00–19.00
GDAŃSK PAMIĘTA
51 ROCZNICA REWOLTY GRUDNIOWEJ NA POMORZU
Miejska uroczystość pamięci ofiar rewolty grudniowej – Apel Poległych i zapalenie 43 zniczy pamięci. Prowadzenie uroczystości: Lech Parell.
plac Solidarności
wstęp wolny
17.12.2021 - PIĄTEK
Godz. 17.00–23.00
DWA GRUDNIE. ILUMINACJA FASADY ECS
Po zmroku fasada ECS będzie w dniach grudniowych rocznic zewnętrzną galerią. Warto zajrzeć na plac Solidarności, aby obejrzeć fotografie dokumentujące wydarzenia Grudnia ’70, budowę pomnika Poległych Stoczniowców 1970, stan wojenny i opór obywateli. Oddamy również hołd ofiarom – wyświetlając nazwiska poległych w Grudniu ’70. I odwołamy się do naszego dziś i jutro, przywołując katalog praw zawarty w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka.
Więcej szczegółów i informacje dotyczące rejestracji na poszczególne wydarzenia na stronie Europejskiego Centrum Solidarności.
Program obchodów grudniowych rocznic przygotował też Zarząd Regionu Gdańskiego NSZZ "Solidarność":
16 grudnia (czwartek)
godz. 10.00 – Gdańsk, Pomnik Poległych Stoczniowców, zapalenie zniczy, złożenie wieńców i kwiatów pod Pomnikiem Poległych Stoczniowców przez czynnych i emerytowanych pracowników Stoczni Gdańsk SA (współorganizator: NSZZ „S” Stoczni Gdańskiej).
godz. 14.30 – Gdańsk Przymorze, złożenie wiązanek kwiatów pod Pomnikiem Jana Pawła II i Ronalda Reagana, następnie, ok. godz. 15.00 – Gdańsk Wrzeszcz, złożenie wiązanek kwiatów pod Pomnikiem Anny Walentynowicz (współorganizator: Stowarzyszenie Godność).
godz. 16.00 – Gdańsk, Pomnik Poległych Stoczniowców: Modlitwa; złożenie wieńców i kwiatów – także pod tablicą czterech ofiar stanu wojennego.
godz. 17.00 – Gdańsk, zapalenie zniczy pod tablicą pamiątkową na budynku b. KW PZPR upamiętniającą ofiary Grudnia ’70 oraz pod pomnikiem Antoniego Browarczyka.
godz. 17.30 – Gdańsk, uroczysta Msza Święta w Bazylice Świętej Brygidy w intencji Ofiar Grudnia 1970 i stanu wojennego.
17 grudnia (piątek) – org.: Zarząd Regionu Gd. NSZZ „Solidarność” oraz Miasto Gdynia):
godz. 6.00 – Gdynia Stocznia, Pomnik Ofiar Grudnia 1970: Apel Poległych; Modlitwa; Złożenie wieńców i kwiatów.
godz. 16.30 – Gdynia, uroczysta Msza Święta w Kościele Najświętszego Serca Pana Jezusa. Następnie Modlitwa, złożenie wieńców i kwiatów pod Pomnikiem przy Urzędzie Miasta Gdynia.
Inne planowane uroczystości w Regionie Gdańskim:
9 grudnia, godz. 17.00, TVP3 Gdańsk – premiera cyklu „Epitafium Ofiar Grudnia‘70” (koprodukcja Oddziału IPN w Gdańsku i TVP 3 Szczecin).
10 grudnia, godz. 13.00, Gdańsk (siedziba „S” – I piętro, ul. Wały Piastowskie 24). Otwarcie wystawy pt. „Stan wojenny 1981 – 1983” (org. Oddział IPN w Gdańsku i Zarządy Regionu Gd. NSZZ „S”).
10 grudnia, Dodatek prasowy do Dziennika Bałtyckiego pt. „Stan wojenny po 40 latach” (dodatek przygotował Oddział IPN w Gdańsku).
11 grudnia – Gdańsk, rozwieszenie banneru: KIBICE PAMIETAJĄ podczas meczu Lechii Gdańsk - Jagiellonia (org. Kibice Lechii Gdańsk i Stowarzyszenie Lwy Północy).
12 grudnia, godz. 9.30 – Kościerzyna, uroczysta Msza św. w intencji Ofiar Grudnia 1970 i stanu wojennego w kościele p.w. Świętej Trójcy (org. Oddział NSZZ „S” w Kościerzynie).
12 grudnia, godz. 11.30 – Kębłowo, uroczysta Msza św. w intencji Ofiar stanu wojennego w kościele p.w. Świętej Jadwigi. Po – koncert ballad Antoniego Filipkowskiego (org. Oddział NSZZ „S” w Wejherowie).
12 grudnia – Tczew:
godz. 13.00 – Msza św. w Kościele NMPMK na Suchostrzygach,
godz. 14.00 – składanie kwiatów i zniczy pod tablicą EATON,
godz. 14.30 (Park Kopernika) – Otwarcie wystawy „Stan wojenny na Wybrzeżu i w Tczewie” oraz składanie kwiatów pod pomnikiem,
godz. 15.30 – recital Zbigniewa Stefańskiego – „Stefana” i Przemka Radziszewskiego. (org. Fundacja im. Roberta Peplińskiego i Oddział Zarządu Regionu Gd. NSZZ „S” w Tczewie).
12 grudnia – godz. 18.00 – Koncert pamięci ofiar stanu wojennego: debata z udziałem autorów książki „Nikczemność i honor. Stan wojenny w stu odsłonach”. Koncert zespołu „Fabryka” (relacja na żywo na antenie Radia Gdańsk: www.radiogdansk.pl i w mediach społecznościowych).
12-13 grudnia, godz. 24.00 – Gdańsk, pod Pomnikiem Ofiar Grudnia’70 – złożenie kwiatów, zapalenie zniczy (org.: Federacja Młodzieży Walczącej).
13 - 29 grudnia – Gdańsk, Park Swiętopełka – prezentacja wystawy IPN „Stan wojenny 1981-1983” (org.: Oddział IPN w Gdańsku).
13 grudnia, godz. 15.30 – Gdańsk, Sala BHP – prezentacja monety okolicznościowej NBP „Pamięci ofiar stanu wojennego” oraz prezentacja broszury popularnonaukowej IPN „Różne oblicza stanu wojennego” (org.: Oddział Okręgowy NPB w Gdańsku, Oddział IPN w Gdańsku).
13 grudnia, godz. 17.00 – dyskusja on-line (na profilu Facebook IPN Gdańsk, retransmisja później w IPNtv) pt. „Czy stanu wojennego można było uniknąć?” (organizator: Oddział IPN w Gdańsku).
13 grudnia, godz. 17.30 – Gdańsk, złożenie wieńca i zapalenie zniczy pod Pomnikiem Poległych Stoczniowców, modlitwa za ofiary stanu wojennego, oświadczenie w 40. rocznicę wprowadzenia stanu wojennego (org.: Stowarzyszenie Godność”).
13 grudnia, godz. 18.00 – Gdańsk, złożenie wieńców, zapalenie zniczy, modlitwa pod pomnikiem Antoniego Browarczyka (org.: FMW).
13 grudnia, godz. 18.30 – Gdańsk, Bazylika św. Brygidy – uroczysta Msza św. w intencji ofiar stanu wojennego. Po Mszy wydarzenie słowno-muzyczne w wykonaniu Tolka Filipkowskiego i zespołu Pro Bono.
13 grudnia, godz. 19.30 – Gdańsk, akcja IPN „Zapal Światło Wolności” (org.: Oddział IPN w Gdańsku).
14 grudnia, godz. 18.00 – Gdynia, Biblioteka Wzgórze (ul. Biskupa Dominika 3) – prezentacja albumu „Orła Wrona nie pokona. Stan wojenny w Gdyni (lata 1981-1983)” (org.: Oddział IPN w Gdańsku, Biblioteka Wzgórze).
17 grudnia, godz. 9.00 – Wejherowo, spotkanie na cmentarzu w Śmiechowie, przejście na groby pomordowanych w grudniu 1970 oraz krótkie nabożeństwo,
godz. 18.00 św. w Kościele Św. Trójcy w intencji pomordowanych ofiar (org.: Oddział NSZZ „Solidarność” w Wejherowie).
17 grudnia, godz. 14.30 – Gdańsk, Sala BHP, wręczenie Krzyży Wolności i Solidarności (org.: Oddział IPN w Gdańsku).
