Kto zbudował przekop?
Na początek była lekcja historii.
- Przetarg na budowę przekopu - jak podkreślił historyk Waldemar Nocny - wygrała ta sama firma, która budowała Kanał Kiloński. Najważniejsze było to, że ta firma przywiozła stamtąd swoje maszyny do budowy przekopu. Przekop był robiony na sucho.
Waldemar Nocny przypomniał historię przekopu w poniedziałek, 31 marca, w czasie uroczystości w Szkole Podstawowej nr 88 im. Fahrenheita na Wyspie Sobieszewskiej. Uroczystości zaczęły się o godz. 12.30 w holu szkoły. Obecna była wiceprezydent Gdańska Monika Chabior. Poza wykładem historycznym, wręczono także nagrody dla dzieci, które wzięły udział w konkursie plastycznym “Projekt znaczka pocztowego”. Dzieci rysowały foki, kutry i plażę. Wręczono także wyróżnienia dla mieszkańców w ramach konkursu “Aktywni z wyspy”. Waldemar Nocny promował przy okazji swoją książkę “Woda wokół nas”.
Czytaj także: Przekop Wisły - ożywiliśmy archiwalne zdjęcia!
O godz. 15.30 rozpoczęła się uroczystość przy obelisku ustawionym z okazji 100-lecia przekopu na skrzyżowaniu ulic Boguckiego i Świbnieńskiej. Piotr Kryszewski, dyrektor Zarządzający ds. Zielonego Gdańska, odczytał list od prezydent Gdańska Aleksandry Dulkiewicz dla Stowarzyszenia Przyjaciół Wyspy Sobieszewskiej. Odebrała go pani prezes Stowarzyszenia Mieczysława Cierpioł. W liście tym Prezydent Gdańska Aleksandra Dulkiewicz życzy mieszkańcom “siły i radości w tworzeniu kolejnych, pięknych kart historii Wysypy Sobieszewskiej”
Następnie na wody Przekopu Wisły wypłynął w uroczysty rejs kuter SWB 14, należący do Bogdana Poszewieckiego. Na jego pokładzie byli m.in. poseł KO Piotr Adamowicz, Piotr Kryszewski, dyrektor Zarządzający ds.Zielonego Gdańska oraz radny Miasta Gdańska Łukasz Świacki. Na cześć otwarcia kanału 130 lat temu wrzucili do wody symboliczny wieniec. Z brzegu obserwowali to mieszkańcy dzielnicy.
Krzysztof Wąsowski ze Stowarzyszenia Przyjaciół Wyspy Sobieszewskiej powiedział nam: - Działamy równo od 30 lat. Stowarzyszenie powstało nawet przed Radą Dzielnicy. Naszym zadaniem jest promowanie wyspy i wspieranie jej atrakcji. Mamy ścieżki dydaktyczne, wiaty w lasach, promujemy Ptasi Raj. Wszystkich serdecznie zapraszamy do odwiedzin.
Czytaj także: Wyspa Sobieszewska - podstawowe informacje
ZOBACZ NASZĄ ANIMACJĘ, ZROBIONĄ NA PODSTAWIE 9 ZDJĘĆ Z EPOKI:
Historia Przekopu
Dokładnie 130 lat temu, 31 marca 1895 roku, w Przegalinie otwarto prostą drogę dla mas wody Wisły. Około tysiąca robotników przez pięć lat kopało 7-kilometrowy kanał, by ocalić Żuławy i Gdańsk przed skutkami wielkich powodzi, które zdarzały się tutaj regularnie. Projekt był dobrze pomyślany, praca - wykonana jak trzeba. Przekop Wisły do dziś skutecznie spełnia swoją funkcję. Jego otwarcie sprawiło przy okazji, że na mapach pojawiła się Wyspa Sobieszewska.
Chodziło o jedno: dać Wiśle jak najprostszą drogę ujścia do morza. Był to jedyny sposób, by uniknąć katastrofalnych wiosennych powodzi.
Pod koniec XIX wieku końcowy bieg Wisły wyglądał zupełnie inaczej niż dziś. Rzeka uchodziła do Zatoki Gdańskiej poprzez rozgałęzioną deltę. Składały się na nią trzy meandrujące na obszarze Żuław odnogi: Nogat, Szkarpawa i Wisła Gdańska. Ta ostatnia, od 600 lat była głównym ramieniem, które miało swój koniec w okolicach ówczesnej wsi Wisłoujście.
Już w 1768 roku powstał pierwszy znany projekt przekopu. Opracował go major wojsk koronnych, Jan Jerzy de Woyten, który w liście do króla Stanisława Augusta Poniatowskiego tłumaczył konieczność przebudowania rzeki tak, by część wód Wisły poprowadzić do morza szlakiem jej dawnej odnogi Przemysławy, z równoczesnym odcięciem Nogatu.
Ostatni polski monarcha rządził dopiero od czterech lat. Z rozmachem i konsekwencją przystąpił do reformowania upadającej Rzeczypospolitej. Nie podołał. Na realizację koncepcji de Woyten zabrakło środków i czasu.
Już w roku 1877 na zamówienie rządu Prus projekt ujarzmienia ujścia Wisły opracowali inżynierowie Ludwik Alsen i Henryk Fahl. Zakładał on wykonanie Przekopu Wisły, z jednoczesnym zamknięciem wszystkich trzech głównych odnóg delty Wisły: Nogatu, Wisły Gdańskiej i Szkarpawy.
Prace ruszyły w czerwcu 1891 roku. Wytyczono nowe koryto rzeki - była to prosta linia o długości 7 km, przecinająca żuławskie pola, na kierunku północ-południe. Początek kanału zaplanowano między Szewcami Gdańskimi a Drewnicą, ujście - między wsiami Świbnem i Mikoszewem. Na odcinku przeznaczonym pod budowę kanału znajdowało się około 60 gospodarstw rolnych.
Kanał o szerokości od 250 do 400 metrów budowało około tysiąca ludzi, którzy mieli do pomocy 40 maszyn parowych. W ciągu czterech lat usunięto 7 mln metrów sześciennych ziemi, piachu i żwiru. Wzdłuż kanału zbudowano potężne, szerokie na 20 metrów u podstawy i na 10 metrów u szczytu, wały przeciwpowodziowe.
Przekop otwarto z pompą 31 marca 1895 roku. Osobiście zrobił to nadprezydent Prus Zachodnich, Gustav von Gossler, który kilkoma ruchami szpadla przerwał część piaszczystej grobli - ostatniej przeszkody blokującej przekop Wisły. Pisano o tym w gazetach całej Europie.
Koszt budowy Przekopu Wisły był ogromny, wyniósł 20 milionów marek.
Więcej o historii powstania Wyspy przeczytasz tu: Przekop Wisły ma już 130 lat. Inwestycja, która wciąż służy
Zobacz galerię z uroczystości na Wyspie Sobieszewskiej:
