23 maja 1924 roku Senat II Wolnego Miasta Gdańska nadał gminie oliwskiej herb - drzewo oliwne z tarczą, a na niej dwa krzyże i korona. Gdy 1 lipca 1926 roku Oliwa została włączona w granice administracyjne Gdańska, herb przestał obowiązywać – ale nie został zapomniany. Obchodzona w tym roku 100. rocznica będzie okazją, by dowiedzieć się więcej o herbie, a także o samej dzielnicy.
Dzielnica artystów i poetów
Oliwa to dzielnica szczególnie przyjazna malarzom i poetom. W 2017 roku, w zrewitalizowanej kamienicy z przełomu XIX i XX wieku, znajdującej się przy ulicy Opata Jacka Rybińskiego 25, w bezpośrednim sąsiedztwie Parku Oliwskiego, otworzył się Oliwski Ratusz Kultury, prowadzony przez Fundację Wspólnota Gdańska. Organizowane są tu wydarzenia, atrakcyjne nie tylko dla mieszkańców dzielnicy, ale także Gdańska i całego Trójmiasta. W sali na parterze odbywają się koncerty, spektakle, warsztaty i spotkania. Na piętrze i klatce schodowej budynku mieści się natomiast Galeria Sztuki Nowy Warzywniak, która cyklicznie zaprasza na wernisaże i wystawy czasowe malarzy i rysowników. W Ratuszu działa ponadto Oliwski Dom Sąsiedzki, organizujący różnego rodzaju spotkania, wspólne granie w planszówki, spacery czy zajęcia z jogi – i wiele, wiele innych.
Zaledwie 350 metrów dalej znajduje się pierwsza wypożyczalnia książek w powojennym Gdańsku - Biblioteka Oliwska, filia Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Gdańsku. W budynku przy ulicy Opata Rybińskiego 9 działa od 2000 roku (wcześniej zmieniała lokale siedmiokrotnie!). Oprócz korzystania z wypożyczalni i czytelni biblioteka zaprasza na spotkania z pisarzami, powołano tu też Oliwski Klub Kryminału. Tu również działa Gdański Klub Poetów, prowadzony przez Gabrielę Szubstarską, skupiający osoby tworzące i kochające poezję. Funkcjonuje od dziesięciu lat, organizując konkursy poetyckie (Majowy Konkurs „Podziel się Wierszem” im. Piotra Szczepańskiego i Otwarty Konkurs Poetycki „Strachy są Wszędzie”), akcje literackie i wiele innych inicjatyw skupionych wokół poezji. Do najważniejszych działań środowiska należą odbywające się corocznie Oliwskie Dni Poezji, w ramach których organizowane jest „Poetyckie Pranie”. To akcja, która swoim zasięgiem obejmuje cały Gdańsk – poezja była jak dotąd rozwieszana w takich miejscach, jak Park Oliwski, Gdański Ogród Zoologiczny, Wyspa Skarbów GAK na Wyspie Sobieszewskiej, Politechnika Gdańska, Wydział Humanistyczny Uniwersytetu Gdańskiego i kluby osiedlowe na Przymorzu. W Bibliotece Oliwskiej klub organizuje cykliczne spotkania i konsultacje poetyckie, oraz prowadzi warsztaty poetyckie.
Przy ulicy Stary Rynek Oliwski 15 mieści się z kolei Dom Zarazy (zabytkowy Dom Bramny), gdzie swoją siedzibę ma Stowarzyszenie Stara Oliwa. To miejsce kultury, koncertów, spektakli, wystaw i spotkań. Jego kreatorką była Danuta Rolke-Poczman (była też założycielką Stowarzyszenia Stara Oliwa) – zmarła w 2022 roku społeczniczka i animatorka kultury.
- To miejsce spotkania oliwian i tych, którzy kochają Oliwę, miłośników kultury i refleksji. Dla mnie Stowarzyszenie, które znam od 2008 roku, oprócz idei i osobowości Danki (całego czaru który przed nami roztaczała) to jest to też myślenie o społeczności. Dom Zarazy to miejsce zapraszające, otwarte, dostępne. Są tu ludzie z różnych pokoleń i miejsc, którzy chcą się dzielić swoimi talentami i pasjami - mówiła w ubiegłym roku podczas spotkania z okazji jubileuszu 25-lecia istnienia Stowarzyszenia Stara Oliwa zastępczyni prezydent Gdańska ds. rozwoju społecznego i równego traktowania Monika Chabior.
Najważniejsze zabytki i najpiękniejsze miejsca
Jednym z najbardziej charakterystycznych punktów dzielnicy jest oczywiście zabytkowy Park Oliwski, liczący 14 hektarów, mogący się pochwalić m.in. stawem i Aleją Lipową, a także Palmiarnią i Ogrodem Botanicznym. Na terenie parku znajduje się dawne opactwo cystersów – w tym Spichlerz Opacki, w którym mieści się Oddział Etnografii Muzeum Narodowego w Gdańsku, i Pałac Opatów – tu działa Oddział Sztuki Nowoczesnej Muzeum Narodowego w Gdańsku; a także katedra oliwska.
Przez park przepływa Potok Oliwski. Gdy podążyć jego śladami w stronę Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego, dotrzemy do położonej przy ulicy Bytowskiej zabytkowej Kuźni Wodnej - jedynego tego typu obiektu zachowanego do dziś, a zarazem największej i najdłużej pracującej z oliwskich młotowni. Dziś jest to jeden z oddziałów Muzeum Gdańska.
Wśród najbardziej malowniczych i najlepiej zachowanych historycznie miejsc, które warto w centrum Starej Oliwy odwiedzić (a jest ich mnóstwo!), znajduje się ulica Stary Rynek Oliwski, stanowiąca przedłużenie ulicy Opata Rybińskiego. Warto tu zwrócić uwagę na charakterystyczną zabudowę, czy skorzystać na przykład z lokalnej kwiaciarni.
Wydarzenia z okazji 100. rocznicy nadania Oliwie herbu
Oliwski Dom Sąsiedzki, działający w Oliwskim Ratuszu Kultury (ul. Opata Jacka Rybińskiego 25), zrzeszający sąsiadów bliższych i dalszych, z okazji nadania Oliwie herbu, wspólnie z Instytutem Kultury Miejskiej zaprasza na trzy wydarzenia, w których udział może wziąć każdy chętny – nie tylko oliwianie.
W czwartek, 23 maja, podczas prelekcji w Oliwskim Ratuszu Kultury, będzie można poznać ciekawe historyczne fakty, i zasmakować atmosfery Oliwy lat 20. Do podróży po dzielnicy z ubiegłego wieku zabierze przybyłych Stanisław Sikora - przewodnik miejski i terenowy, pilot wycieczek, instruktor przewodnictwa, autor przewodników, miłośnik i znawca historii Gdańska i jego tajemnic. Podczas wykładu opowie o dawnych mieszkańcach dzielnicy, ich życiu codziennym, ale także o ich tęsknotach. Początek o godzinie 18:00. Wstęp wolny.
Tego samego dnia można wziąć udział w tematycznej zabawie dzielnicowej – grze herbowej. Będzie to okazja do aktywnego odkrywania atrakcji Oliwy i poznawania ciekawych oliwian oraz oliwianek. Uczestnicy – którymi mogą zostać osoby w każdym wieku – dowiedzą się, jak wyglądała ówczesna Oliwa, gdzie można było zjeść smaczny obiad, na którym tarasie można się było napić smacznej kawy, i gdzie mieszkał burmistrz. Karty z instrukcjami do gry dostępne będą w organizatorze na ulotki na parterze, przy windzie w Oliwskim Ratuszu Kultury, od 23 maja, od godziny 18:00 - do wyczerpania kart. Można brać w niej udział indywidualnie lub grupowo w dogodnym dla siebie czasie. Udział w zabawie jest bezpłatny.
Częścią obchodów 100. rocznicy nadania Oliwie herbu, ale także dorocznego święta dzielnicy Viva Oliva! Będzie także spacer heraldyczny na cztery głosy. Przewodniczkami będą: Małgorzata Madeńska, Grażyna Niemyjska, Ewa Oslislok i Katarzyna Tarnowska. Spacer rozpocznie się o godzinie 12:00, i poprowadzi trasą: Oliwski Ratusz Kultury i Ratusz nieistniejący (Opata Jacka Rybińskiego 24 i 25) - Katedra - Dom Bramny- Podhalańska - V LO (temat Wielkiej Sali Rady) - Obrońców Westerplatte (Georgstrasse 24) - Obrońców Westerplatte 35 dr Herbert Creutzburg - Mural na pętli - Rada dzielnicy. Udział w spacerze jest bezpłatny, ale z uwagi na ograniczoną liczbę miejsc, obowiązują wcześniejsze zapisy - mailowe: majchrzakowska@wspolnotagdanska.pl, lub telefoniczne: 601 057 574.
Projekt dofinansowany ze środków Miasta Gdańska.
Zobacz zdjęcia Oliwy w wiosennej odsłonie
