Gdański Żuraw otwarty. Zaglądamy do środka razem z pierwszymi zwiedzającymi
Żeglarstwo jest nierozerwalnie związane z marzeniami - powiedział podczas wernisażu wystawy dr Robert Domżał, dyrektor Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku. - To właśnie marzenia sprawiły, że Władysław Wagner przed blisko stu laty jako pierwszy Polak opłynął kulę ziemską. Kpt. Krystyna Chojnowska-Liskiewicz marzyła, by zostać pierwszą kobietą, która samotnie opłynie świat, i marzenie to spełniła. Wystawa, którą dziś otworzyliśmy, jest z kolei spełnieniem naszych marzeń o opowiedzeniu w jak najpełniejszy sposób niezwykłych historii polskich żeglarzy i żeglarek.
Polski Związek Żeglarski powstał 11 maja 1924 roku jako oficjalna federacja żeglarska odrodzonej Rzeczypospolitej.
- Późny początek względem innych krajów nie powstrzymał polskich żeglarzy i żeglarek przed sięganiem w przyszłości po najwyższe laury jachtingu. Wielokrotnie wyprzedzając bardziej doświadczone nacje, przez kolejne 10 dekad śmiało podejmowali wyzwania samotnych rejsów, osiągali zaszczytne miejsca na listach rekordów oraz zdobywali medale mistrzowskie i olimpijskie - przypomina Narodowe Muzeum Morskie w opisie ekspozycji.
Wystawa „100 lat polskiego żeglarstwa” jest pierwszą w historii rodzimego muzealnictwa tak obszerną i wielowątkową opowieścią, o najgłośniejszych sukcesach i o mniej znanych aspektach polskiego sportu żaglowego.
Historie wielkich polskich rejsów
Główny wątek wystawy to historie wielkich rejsów polskich żeglarzy i żeglarek. Eksponowane są więc m. in:
- modele jachtów „Zjawa” Władysława Wagnera,
- rufa jachtu „Euros” z 1967 r.,
- płetwy stateczników z „Mazurka” Krystyny Chojnowskiej-Liskiewicz i z „Fanfana” Joanny Pajkowskiej,
- elementy sprzętu elektronicznego z jachtu „Spaniel”,
- bom i grot sztormowy z „Opty” Leonida Teligi,
- a także kompletny strój żeglarski Krzysztofa Baranowskiego.
- Historyczne rejsy Polaków obrazujemy faktycznym wyposażeniem i częściami jednostek, na których żeglarze dokonali swoich wyczynów - mówi Radosław Paternoga, jeden z kuratorów wystawy. - Centrum naszej ekspozycji to jedyna w swoim rodzaju, wielowymiarowa i multimedialna esencja dokonań Polaków w oceanicznym jachtingu.
Żeglarstwo. Zobacz, dla kogo Nagrody im. Kapitana Leszka Wiktorowicza 2024
Żeglarstwo sportowe
W sekcji poświęconej żeglarstwu sportowemu publiczność po raz pierwszy zobaczy puchar z 1937 r., przyznany Polakom za zajęcie II miejsca w regatach Gotland Runt.
Wśród przedwojennych eksponatów znajdą się również naszywki reprezentacyjne z Olimpiady w Berlinie w 1936 r., należące do Juliusza Sieradzkiego, późniejszego twórcy kultowej Omegi.
Szczególnie interesującą kolekcję będą stanowić koszulki startowe polskich zawodników olimpijskich oraz ich trofea; nie zabraknie wśród nich replik medali przekazanych przez Mateusza Kusznierewicza (Atlanta 1996) i Agnieszkę Skrzypulec-Szotę (Tokio 2020) oraz oryginalnego medalu Przemysława Miarczyńskiego (Londyn 2012).
Księga rozkazów z “Zawiszy Czarnego”
Powrót do korzeni polskiego żeglarstwa to z kolei fragment wystawy traktujący o wychowaniu morskim. Goście zobaczą tu m. in. strój żeglarski z dwudziestolecia międzywojennego, przedwojenną księgę rozkazów z „Zawiszy Czarnego” oraz przedmioty należące do gen. Mariusza Zaruskiego. Obok nich znajdzie się również rękawica bosmańska, młotek z położenia stępki pod „Pogorię” oraz nieodzowne dla żeglarstwa dziedzictwo muzyczne - szanty i instrumenty, na których grywali Marek Szurawski i Jerzy Porębski.
Czapka Yacht Klubu Polski
Z działalnością klubów i okręgów żeglarskich wiążą się zabytki o wyjątkowej przeszłości. To m.in oryginalna czapka Yacht Klubu Polski, należąca niegdyś do Ludwika Szwykowskiego - prezesa Polskiego Związku Żeglarskiego w latach 1926 - 1929 i autora pierwszego polskiego podręcznika żeglarskiego.
Prezentowana jest również bandera Akademickiego Związku Morskiego z 1934 r. oraz elementy metalowej zastawy z Polskiego Klubu Morskiego, które przetrwały II wojnę światową ukryte w… kurniku.
“Nasz Dom” 40 lat temu opłynął Ziemię, teraz służyć będzie młodym gdańskim żeglarzom
Żeglarstwo śródlądowe i Klasa “Miś”
Żeglarstwo śródlądowe reprezentuje kolekcja znaków i proporców klubowych. Wśród nich wyjątkową ciekawostką jest proporzec Klubu Miłośników Klasy „Miś”, czyli klasy wymyślonej specjalnie dla jachtów budowanych metodą gospodarczą.
Z kolei narracja o żeglarstwie polonijnym zobrazowana została za pomocą wimpli klubowych, pamiątek ze zlotów żeglarskich oraz historii oceanicznych rejsów Polaków mieszkających na emigracji.
Bogactwo wątków, historii i prezentowanych eksponatów zamknięte zostało w immersyjnej scenografii, nawiązującej do morza, spienionych fal i bezkresnego horyzontu.
- Zastosowana przez nas estetyka przywodzi na myśl zarówno morskie głębiny, jak i poruszany wiatrem granat nieba. Z kolei otaczające ekspozycję motywy izobat i trasy żeglarskiego rejsu wywołują w widzu wrażenie jakby patrzył na rozległą mapę oceanów - wyjaśnia Bartłomiej Garba, drugi z kuratorów wystawy.
W centrum wystawy usytuowano z kolei potężną konstrukcję jachtu - śmiałą koncepcyjnie syntezę oceanicznego żeglarstwa.
O Polskim Związku Żeglarskim
Wystawa powstała we współpracy z Polskim Związkiem Żeglarskim, który 11 maja 2024 r. świętował 100-lecie. Organizacja, skupiająca na początku zaledwie cztery kluby (Klub Żeglarski w Chojnicach, Pierwszy Polski Klub Yachtowy w Gdańsku, Sekcja Żeglarska Wojskowego Klubu Wioślarskiego oraz Sekcja Żeglarska AZS Warszawa), na przestrzeni dekad stała się fundamentem polskich zwycięstw na igrzyskach olimpijskich i mistrzostwach świata oraz rejsów Polaków w najodleglejsze zakątki świata.
Obok eksponatów ze zbiorów własnych NMM w Gdańsku na wystawie prezentowane są zabytki i pamiątki udostępnione przez: Akademicki Klub Morski w Gdańsku, Fundację Klasyczne Jachty, Sopocki Klub Żeglarski, Muzeum Historyczno-Etnograficzne w Chojnicach, VBW sp. z o.o., Jerzego Wąsowicza, Marka Padjasa, Macieja Sodkiewicza, Przemysława Reya, Piotra Myszkę, Przemysława Miarczyńskiego, Monikę Bronicką, Agnieszkę Skrzypulec-Szotę, Jolantę Ogar-Hill i Mateusza Kusznierewicza.
Ekspozycja będzie miała również edycje posterowe: polską oraz anglojęzyczną w Muzeum Polskim w Ameryce (Polish Museum of America) w Chicago. Ta druga prezentować będzie dzieje polskiego żeglarstwa ze szczególnym podkreśleniem osiągnięć polonijnych środowisk żeglarskich.
Zespół kuratorski: Radosław Paternoga i Bartłomiej Garba
Projekt wystawy: Trias Avi sp. z o.o.
Wykonanie: Meteolab sp. z o.o.
Partner wystawy: Polski Związek Żeglarski
Wystawa czasowa "100 LAT POLSKIEGO ŻEGLARSTWA", Spichlerze Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku na Ołowiance
- 12.05.2024 – 4.05.2025
