Standardy ochrony dzieci przed krzywdzeniem

Do dnia 15 sierpnia 2024 r. wszystkie podmioty działające na rzecz dzieci powinny były wdrożyć przygotowane indywidualnie standardy ochrony małoletnich przed krzywdzeniem, zgodnie z Ustawą z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2023 r. poz. 1606).

Organy zarządzające wymienionymi placówkami, jak i organizatorzy, wskazanego w ustawie rodzaju działalności, mają obowiązek wdrożenia standardów dostosowanych do swojej specyfiki. Są wśród nich: podmioty prowadzące działalność oświatową, opiekuńczą, wychowawczą, resocjalizacyjną, religijną, artystyczną, medyczną, rekreacyjną, sportową lub związaną z rozwijaniem zainteresowań, jak również świadczących usługi hotelarskie oraz turystyczne, a także prowadzące inne miejsca zakwaterowania zbiorowego, do których uczęszczają - albo w których przebywają lub mogą przebywać - dzieci.

Standardy są narzędziem, które powinno być użyteczne w sytuacjach krzywdzenia podopiecznych i prowadzonych działaniach profilaktycznych, które również pracownikom daje poczucie bezpieczeństwa, jasno określając tryb postępowania. Aby zapewnić dzieciom optymalne bezpieczeństwo standardy powinny być poddawane regularnej weryfikacji i modyfikacji.

Standardy obejmują:

1. zasady zatrudnienia personelu mające na celu stworzenie bezpiecznego środowiska dla dzieci i młodzieży - obowiązek weryfikacji personelu pod kątem niekaralności,
2. procedury postępowania w sytuacjach, kiedy zagrożone jest dobro dziecka oraz plan wsparcia po ujawnieniu krzywdzenia (wraz z dokumentacją),
3. zasady zapewniające bezpieczne relacje dorosły - dziecko oraz relacje dziecko - dziecko,
4. zasady bezpiecznego korzystania z sieci i urządzeń podłączonych do Internetu,
5. zasady ochrony danych osobowych i wizerunku małoletnich,
6. tryb monitoringu / ewaluacji i weryfikacji standardów.

Standardy powinny być dostępne i powszechnie znane personelowi i podopiecznym. Podopiecznym powinny zostać przedstawione w formie dostosowanej do wieku i możliwości percepcyjnych. Jako informacja publiczna standardy szkoły/placówki powinny zostać opublikowane również w BIPie.

Pytania pomocne w autoewaluacji wdrożenia standardów:

Czy standardy są znane i dostępne dla całej społeczności szkolnej, również rodziców?
Czy personel wie jak postępować w przypadku podejrzenia krzywdzenia dzieci?
Czy dzieci wiedzą jak postępować i do kogo mogą się zwrócić z prośbą o pomoc w przypadku krzywdzenia?
Czy personel i dzieci wiedzą jak postępować i do kogo mogą się zwrócić z prośbą o pomoc w przypadku krzywdzenia?
Czy dzieci i dorośli wiedzą jak budować bezpieczne relacje oparte na wzajemnym szacunku?
Czy zasady bezpiecznych relacji są dostępne w przestrzeni szkoły/placówki?
Czy została opracowana i udostępniona wersja skrócona i w formie przystępnej dla dzieci?

PRZYGOTOWANIE STANDARDÓW - materiały wspierające

Wspierając gdańskie placówki działające na rzecz dzieci zespół Interdyscyplinarny przygotował ramową propozycję wraz z przykładowymi wzorami załączników:

Wniosek o wgląd w sytuację życiową osoby małoletniej do sądu
Zawiadomienie prokuratury o możliwości popełnieniu przestępstwa
Oświadczenie o niekaralności i zobowiązaniu do przestrzegania podstawowych zasad ochrony dzieci
Zasady udostępniania personelowi, małoletnim i ich opiekunom polityki do jej zaznajomienia i stosowania wraz z oświadczeniem
Karta podjętej interwencji

Zobacz: Standardy Ochrony Małoletnich (edytowalna wersja ramowa) (123.5 KB, doc)
Przewodniczący Gdańskiego Zespołu Interdyscyplinarnego: Wojciech Heyke - mail: wojciech.heyke@gdansk.gda.pl.

Chociaż na co dzień zdjęcia i filmy z udziałem dzieci udostępniane są w internecie w dobrych zamiarach, to konsekwencje tych publikacji mogą stanowić zagrożenie dla ich dobra i bezpieczeństwa. Hejt, cyberprzemoc, kradzież cyfrowej tożsamości i pedofilia to tylko niektóre z nich. Dlatego Urząd Ochrony Danych Osobowych wraz z Fundacją Orange opublikowali poradnik, który może wesprzeć placówki, organizacje i wszystkich dorosłych w dbaniu o lepszą ochronę dzieci w erze cyfrowej. Poradnik „powstał głównie z myślą o osobach pracujących w organizacjach i placówkach, których zadaniem jest troska o dobro i bezpieczeństwo dzieci. (...) Poradnik opisuje, jakiej ochronie podlega wizerunek, jak poprawnie skonstruować zgodę na jego rozpowszechnianie i obala najpopularniejsze „mity” z tym związane.”

Zobacz: poradnik "Wizerunek dziecka w internecie. Publikować czy nie?"

Zobacz: webinar Rzecznika Praw Dziecka "Wizerunek dzieci w sieci. Jak go chronić?"

Zobacz: wytyczne Ministerstwa Sprawiedliwości.

Zobacz: serwis Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę.

Przygotowując standardy dla swojej placówki, warto uwzględnić 9 praktycznych wskazówek:

PAMIĘTAJ, że standardy obejmują:

1. zasady zatrudnienia personelu mające na celu stworzenie bezpiecznego środowiska dla dzieci i młodzieży,
2. zasady zapewniające bezpieczne relacje dorosły-dziecko oraz relacje dziecko-dziecko,
3. procedury postępowania w sytuacjach, kiedy zagrożone jest dobro dziecka oraz plan wsparcia po ujawnieniu krzywdzenia (wraz z dokumentacją),
4. zasady bezpiecznego korzystania z sieci i urządzeń podłączonych do Internetu,
5. zasady ochrony danych osobowych i wizerunku małoletnich,
6. tryb monitoringu / ewaluacji i weryfikacji standardów.

NIE KOPIUJ komercyjnych rozwiązań. Wypracuj własne standardy wg wymagań opisanych w Ustawie, dostosowując je do specyfiki środowiska i posiadanych zasobów.

Przypomnij sobie czym jest przemoc i jakie są jej przejawy - zobacz.
Zidentyfikuj, czyli odpowiedz sobie na pytanie: w jakich sytuacjach, okolicznościach może dochodzić do krzywdzenia uczniów w szkole?

WYKORZYSTAJ sprawdzone procedury, jeśli takowe posiadasz. W szkołach i placówkach oświatowych funkcjonują już zasady postępowania w sytuacjach kryzysowych, ochrony danych osobowych, wizerunku i inne. Warto zweryfikować ich zapisy pod kątem przydatności i sprawdzone rozwiązania uwzględnić w przygotowywanych standardach. Można również sięgnąć do opracowań MEiN BEZPIECZNA SZKOŁA Zagrożenia i zalecane działania profilaktyczne w zakresie bezpieczeństwa fizycznego i cyfrowego uczniów lub innych procedur np. opracowanych na potrzeby dla szkół przez pedagogów i funkcjonariuszy Komendy Miejskiej Policji w Gdańsku .

ZAANGAŻUJ w przygotowanie cały zespół i zbieraj opinie od wszystkich pracowników oraz dzieci i młodzieży, a także ich rodziców.

ZADBAJ o przyjazność i przejrzystość. Informację o standardach przygotuj również w wersji skróconej dla dzieci i młodzieży – odpowiednio do możliwości percepcyjnych odbiorców. Przygotuj odpowiednie do potrzeb podopiecznych wersje językowe i pamiętaj o spełnieniu kryteriów dostępności dla osób z niepełnosprawnościami oraz ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.

INFORMUJ. Dopilnuj, aby każdy otrzymał informację o obowiązujących standardach i wiedział, gdzie może je znaleźć. Wypracowane standardy zamieść na stronie internetowej placówki i wyeksponuj je w przestrzeniach budynku, gdzie mogą przebywać dzieci i młodzież.

Nieodpłatne merytoryczne wsparcie oraz pomocne narzędzia możesz znaleźć na stronie Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę.

W strefie publicznej udostępniono:

podręcznik i webinary - dla placówek oświatowych i żłobków.
przewodnik - pomocny w rozpoznawaniu krzywdzenia dzieci "Uważna placówka, uważna organizacja. Praktyczny przewodnik dla pracowników podmiotów zobowiązanych do wprowadzenia standardów ochrony dzieci"

PO ZALOGOWANIU (!) zainteresowani otrzymują dostęp do dwóch praktycznych narzędzi:

arkusz autoewaluacji - pomaga odpowiedzialnym za przygotowanie standardów w zidentyfikowaniu ewentualnych luk i uzupełnieniu braków lub przygotowaniu zapisów,
generator polityki ochrony przed krzywdzeniem - pomoże w zebraniu zapisów i przeprowadzić krok po kroku przez proces tworzenia lub dostosowywania szkolnej polityki adekwatnie do wymogów prawnych.

PROCEDURY archiwalne:

Zobacz gdański standard: PROCEDURA INTERWENCJI W SYTUACJI KRZYWDZENIA DZIECKA
Zobacz: PROCEDURY REAGOWANIA "Bezpieczna szkoła" (13.29 KB, docx)